Luke 1
1 As a number of attempts have been made to put together in order an account of those events which took place among us,
Ponieważ wielu podjęło się sporządzić opis tych wydarzeń, co do których mamy zupełną pewność;
2 As they were handed down to us by those who saw them from the first and were preachers of the word,
Tak jak nam [je] przekazali ci, którzy od początku byli naocznymi świadkami i sługami słowa;
3 It seemed good to me, having made observation, with great care, of the direction of events in their order, to put the facts in writing for you, most noble Theophilus;
Postanowiłem i ja, który to wszystko od początku dokładnie wybadałem, opisać ci [to] po kolei, zacny Teofilu;
4 So that you might have certain knowledge of those things about which you were given teaching.
Abyś nabrał pewności co do tego, czego cię nauczono.
5 In the days of Herod, king of Judaea, there was a certain priest, by name Zacharias, of the order of Abijah; and he had a wife of the family of Aaron, and her name was Elisabeth.
Za dni Heroda, króla Judei, żył pewien kapłan imieniem Zachariasz, ze zmiany Abiasza. Miał on za żonę [jedną] z córek Aarona, której na imię było Elżbieta.
6 They were upright in the eyes of God, keeping all the rules and orders of God, and doing no wrong.
Oboje byli sprawiedliwi w oczach Boga, postępując nienagannie według wszystkich przykazań i nakazów Pana.
7 And they were without children, because Elisabeth had never given birth, and they were at that time very old.
Nie mieli jednak dziecka, ponieważ Elżbieta była niepłodna, i oboje byli w podeszłym wieku.
8 Now it came about that in his turn he was acting as priest before God,
A gdy pełnił służbę kapłańską przed Bogiem w kolejności swojej zmiany;
9 And as was the way of the priests, he had to go into the Temple to see to the burning of perfumes.
Zgodnie ze zwyczajem urzędu kapłańskiego padł na niego los, aby wejść do świątyni Pana i palić kadzidło.
10 And all the people were offering prayers outside, at the time of the burning of perfumes.
A cała rzesza ludzi modliła się na zewnątrz w czasie kadzenia.
11 And he saw an angel of the Lord in his place on the right side of the altar.
Wtedy ukazał mu się anioł Pana stojący po prawej stronie ołtarza kadzenia.
12 And Zacharias was troubled when he saw him, and fear came on him.
I przeraził się Zachariasz na jego widok, i ogarnął go strach.
13 But the angel said, Have no fear, Zacharias, for your prayer has come to the ears of God, and your wife Elisabeth will have a son, and his name will be John.
Lecz anioł powiedział do niego: Nie bój się, Zachariaszu, bo twoja modlitwa została wysłuchana. Elżbieta, twoja żona, urodzi ci syna, któremu nadasz imię Jan.
14 And you will be glad and have great delight; and numbers of people will have joy at his birth.
Będzie to dla ciebie radość i wesele; i wielu będzie się radować z jego narodzin.
15 For he will be great in the eyes of the Lord; he will not take wine or strong drink; and he will be full of the Spirit of God from his birth.
Będzie bowiem wielki w oczach Pana. Nie będzie pił wina ani mocnego napoju i zostanie napełniony Duchem Świętym już w łonie swojej matki.
16 And through him great numbers of the children of Israel will be turned to the Lord their God.
I wielu z synów Izraela nawróci do Pana, ich Boga.
17 And he will go before his face in the spirit and power of Elijah, turning the hearts of fathers to their children, and wrongdoers to the way of righteousness; to make ready a people whose hearts have been turned to the Lord.
On bowiem pójdzie przed nim w duchu i mocy Eliasza, aby zwrócić serca ojców ku dzieciom, a opornych ku roztropności sprawiedliwych, aby przygotować Panu lud gotowy.
18 And Zacharias said to the angel, How may I be certain of this? For I am an old man, and my wife is far on in years.
I powiedział Zachariasz do anioła: Po czym to poznam? Bo ja jestem stary i moja żona jest w podeszłym wieku.
19 And the angel, answering, said, I am Gabriel, whose place is before God; I have been sent to say these words to you and to give you this good news.
A anioł mu odpowiedział: Ja jestem Gabriel, który stoi przed Bogiem. Zostałem posłany, aby mówić do ciebie i przynieść ci tę radosną nowinę.
20 Now, see, you will be without voice or language till the day when these things come about, because you had not faith in my words, which will have effect at the right time.
I będziesz niemy, i nie będziesz mógł mówić aż do dnia, kiedy się to stanie, dlatego że nie uwierzyłeś moim słowom, które się wypełnią w swoim czasie.
21 And the people were waiting for Zacharias and were surprised because he was in the Temple for such a long time.
A ludzie czekali na Zachariasza i dziwili się, że tak długo przebywa w świątyni.
22 And when he came out he was not able to say anything, and they saw that he had seen a vision in the Temple; and he was making signs to them without words.
Kiedy wyszedł, nie mógł do nich mówić. I zrozumieli, że miał widzenie w świątyni, bo dawał im znaki, i pozostał niemy.
23 And when the days of his work in the Temple were ended, he went back to his house.
A gdy skończyły się dni jego posługi, wrócił do swego domu.
24 After that time, Elisabeth, being certain that she was to become a mother, kept herself from men's eyes for five months, saying,
Po tych dniach Elżbieta, jego żona, poczęła i ukrywała się przez pięć miesięcy, mówiąc:
25 The Lord has done this to me, for his eyes were on me, to take away my shame in the eyes of men.
Tak mi uczynił Pan w dniach, kiedy wejrzał [na mnie], aby zdjąć moją hańbę w oczach ludzi.
26 Now in the sixth month the angel Gabriel was sent from God to a town in Galilee, named Nazareth,
A w szóstym miesiącu Bóg posłał anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret;
27 To a virgin who was to be married to a man named Joseph, of the family of David; and the name of the virgin was Mary.
Do dziewicy zaślubionej mężczyźnie, któremu na imię było Józef, z rodu Dawida; a dziewicy było na imię Maria.
28 And the angel came in to her and said, Peace be with you, to whom special grace has been given; the Lord is with you.
Kiedy anioł przyszedł do niej, powiedział: Witaj, obdarowana łaską, Pan jest z tobą. Błogosławiona jesteś między kobietami.
29 But she was greatly troubled at his words, and said to herself, What may be the purpose of these words?
Ale ona, ujrzawszy [go], zlękła się z powodu jego słów i zastanawiała się, co miałoby znaczyć to pozdrowienie.
30 And the angel said to her, Have no fear, Mary, for you have God's approval.
Wtedy anioł powiedział do niej: Nie bój się, Mario, znalazłaś bowiem łaskę u Boga.
31 And see, you will give birth to a son, and his name will be Jesus.
Oto poczniesz w [swym] łonie i urodzisz syna, któremu nadasz imię Jezus.
32 He will be great, and will be named the Son of the Most High: and the Lord God will give him the kingdom of David, his father:
Będzie on wielki i będzie nazwany Synem Najwyższego, a Pan Bóg da mu tron jego ojca Dawida.
33 He will have rule over the house of Jacob for ever, and of his kingdom there will be no end. (aiōn g165)
I będzie królował nad domem Jakuba na wieki, a jego królestwu nie będzie końca. (aiōn g165)
34 And Mary said to the angel, How may this be, because I have had no knowledge of a man?
Wtedy Maria powiedziała do anioła: Jak to się stanie, skoro nie obcowałam z mężczyzną?
35 And the angel in answer said to her, The Holy Spirit will come on you, and the power of the Most High will come to rest on you, and so that which will come to birth will be named holy, Son of God.
A anioł jej odpowiedział: Duch Święty zstąpi na ciebie i moc Najwyższego zacieni cię. Dlatego też to święte, co się z ciebie narodzi, będzie nazwane Synem Bożym.
36 Even now Elisabeth, who is of your family, is to be a mother, though she is old: and this is the sixth month with her who was without children.
A oto Elżbieta, twoja krewna, także poczęła syna w swojej starości i jest w szóstym miesiącu ta, którą nazywano niepłodną.
37 For there is nothing which God is not able to do.
Dla Boga bowiem nie ma nic niemożliwego.
38 And Mary said: I am the servant of the Lord; may it be to me as you say. And the angel went away.
I powiedziała Maria: Oto służebnica Pana, niech mi się stanie według twego słowa. Wtedy odszedł od niej anioł.
39 Then Mary got up and went quickly into the high lands, to a town of Judah;
W tych dniach Maria wstała i poszła z pośpiechem w góry do miasta w Judei.
40 And went into the house of Zacharias and took Elisabeth in her arms.
Weszła do domu Zachariasza i pozdrowiła Elżbietę.
41 And when the voice of Mary came to the ears of Elisabeth, the baby made a sudden move inside her; then Elisabeth was full of the Holy Spirit,
A gdy Elżbieta usłyszała pozdrowienie Marii, poruszyło się dziecko w jej łonie i Elżbieta została napełniona Duchem Świętym.
42 And she said with a loud voice: May blessing be on you among women, and a blessing on the child of your body.
I zawołała donośnym głosem: Błogosławiona jesteś między kobietami i błogosławiony jest owoc twego łona.
43 How is it that the mother of my Lord comes to me?
A skądże mi to, że matka mego Pana przyszła do mnie?
44 For, truly, when the sound of your voice came to my ears, the baby in my body made a sudden move for joy.
Gdy bowiem głos twego pozdrowienia zabrzmiał w moich uszach, poruszyło się z radości dziecko w moim łonie.
45 Happy will she be who had faith that the things which the Lord has said to her will be done.
A błogosławiona, która uwierzyła. Spełni się bowiem to, co zostało jej powiedziane przez Pana.
46 And Mary said: My soul gives glory to God;
Wtedy Maria powiedziała: Wielbi moja dusza Pana;
47 My spirit is glad in God my Saviour.
I rozradował się mój duch w Bogu, moim Zbawicielu;
48 For he has had pity on his servant, though she is poor and lowly placed: and from this hour will all generations give witness to the blessing which has come to me.
Bo wejrzał na uniżenie swojej służebnicy. Oto bowiem wszystkie pokolenia będą mnie odtąd nazywać błogosławioną.
49 For he who is strong has done great things for me; and holy is his name.
Bo uczynił mi wielkie rzeczy ten, który jest mocny, i święte jest jego imię.
50 His mercy is for all generations in whom is the fear of him.
A jego miłosierdzie z pokolenia na pokolenie nad tymi, którzy się go boją.
51 With his arm he has done acts of power; he has put to flight those who have pride in their hearts.
Okazał moc swoim ramieniem i rozproszył pysznych w myślach ich serc.
52 He has put down kings from their seats, lifting up on high the men of low degree.
Strącił mocarzy z tronów, a wywyższył pokornych.
53 Those who had no food he made full of good things; the men of wealth he sent away with nothing in their hands;
Głodnych napełnił dobrami, a bogaczy odprawił z niczym.
54 His help he has given to Israel, his servant, so that he might keep in mind his mercy to Abraham and his seed for ever,
Ujął się za Izraelem, swym sługą, pomny na [swoje] miłosierdzie;
Jak mówił do naszych ojców, [do] Abrahama i jego potomstwa na wieki. (aiōn g165)
56 And Mary was with her for about three months and then went back to her house.
I została z nią Maria około trzech miesięcy, a potem wróciła do swego domu.
57 Now it was time for Elisabeth to give birth, and she had a son.
Dla Elżbiety zaś nadszedł czas porodu i urodziła syna.
58 And it came to the ears of her neighbours and relations that the Lord had been very good to her, and they took part in her joy.
A gdy jej sąsiedzi i krewni usłyszeli, że Pan okazał jej swoje wielkie miłosierdzie, cieszyli się razem z nią.
59 And on the eighth day they came to see to the circumcision of the child, and they would have given him the name of Zacharias, his father's name;
A ósmego dnia przyszli, aby obrzezać dziecko, i [chcieli] nadać mu imię jego ojca, Zachariasza.
60 But his mother made answer and said, No, his name is John.
Ale jego matka powiedziała: Nie tak, lecz będzie się nazywał Jan.
61 And they said, Not one of your relations has that name.
I powiedzieli do niej: Nie ma nikogo w twoim rodzie, kogo by nazwano tym imieniem.
62 And they made signs to his father, to say what name was to be given to him.
Pytali więc znakami jego ojca, jak chce go nazwać.
63 And he sent for writing materials and put down: His name is John; and they were all surprised.
A on poprosił o tabliczkę i napisał: Jan jest jego imię. I dziwili się wszyscy.
64 And straight away his mouth was open and his tongue was free and he gave praise to God.
Natychmiast otworzyły się jego usta i [rozwiązał się] jego język, i mówił, wielbiąc Boga.
65 And fear came on all those who were living round about them: and there was much talk about all these things in all the hill-country of Judaea.
I padł strach na wszystkich ich sąsiadów, i po całej górskiej krainie judzkiej rozgłoszone zostały wszystkie te słowa.
66 And all who had word of them kept them in their minds and said, What will this child be? For the hand of the Lord was with him.
Wszyscy zaś, którzy o tym słyszeli, brali to sobie do serca i mówili: Cóż to będzie za dziecko? I była z nim ręka Pańska.
67 And his father, Zacharias, was full of the Holy Spirit, and with the voice of a prophet said these words:
A Zachariasz, jego ojciec, będąc napełniony Duchem Świętym, prorokował:
68 Praise be to the Lord, the God of Israel, for he has come to his people and made them free,
Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, bo nawiedził i odkupił swój lud;
69 Lifting up a horn of salvation for us in the house of his servant David,
I wzbudził nam róg zbawienia w domu Dawida, swego sługi;
Jak mówił przez usta swoich świętych proroków, którzy byli od wieków; (aiōn g165)
71 Salvation from those who are against us, and from the hands of those who have hate for us;
[Że nas] wybawi od naszych nieprzyjaciół i z ręki wszystkich, którzy nas nienawidzą;
72 To do acts of mercy to our fathers and to keep in mind his holy word,
Aby okazać miłosierdzie naszym ojcom i przypomnieć swoje święte przymierze;
73 The oath which he made to Abraham, our father,
I przysięgę, którą złożył Abrahamowi, naszemu ojcu;
74 That we, being made free from the fear of those who are against us, might give him worship,
Że nam da, [abyśmy] mu służyli bez lęku, wybawieni z ręki naszych nieprzyjaciół;
75 In righteousness and holy living before him all our days.
W świętości i sprawiedliwości przed nim po wszystkie dni naszego życia.
76 And you, child, will be named the prophet of the Most High: you will go before the face of the Lord, to make ready his ways;
A ty, dziecko, będziesz nazwane prorokiem Najwyższego, bo pójdziesz przed obliczem Pana, aby przygotować jego drogi;
77 To give knowledge of salvation to his people, through the forgiveness of sins,
I żeby jego ludowi dać poznać zbawienie przez przebaczenie mu grzechów;
78 Because of the loving mercies of our God, by which the dawn from heaven has come to us,
Dzięki serdecznemu miłosierdziu naszego Boga, przez które nawiedził nas wschód [słońca] z wysoka;
79 To give light to those in dark places, and in the shade of death, so that our feet may be guided into the way of peace.
Aby oświecić siedzących w ciemności i w cieniu śmierci, aby skierować nasze kroki na drogę pokoju.
80 And the child became tall, and strong in spirit; and he was living in the waste land till the day when he came before the eyes of Israel.
A dziecko rosło i umacniało się w duchu, i przebywało na pustyniach aż do dnia ukazania się przed Izraelem.
