1 Samuel 14
1 Now one day Jonathan, the son of Saul, said to the young man who was with him, looking after his arms, Come, let us go over to the Philistine force over there. But he said nothing to his father.
Usa ka adlaw niana, miingon si Jonatan nga anak nga lalaki ni Saul ngadto sa batan-ong tigdala sa iyang hinagiban, “Dali, mangadto kita sa kuta sa mga Filistahanon nga anaa sa pikas bahin.” Apan wala niya sultihi ang iyang amahan.
2 And Saul was still waiting in the farthest part of Geba, under the fruit-tree in Migron: there were about six hundred men with him;
Nagpuyo si Saul ibabaw sa sibsibanan sa Gabaon ilalom sa kahoy nga granada nga anaa sa Migron. Adunay mga 600 ka mga tawo ang uban kaniya,
3 And Ahijah, the son of Ahitub, brother of Ichabod, the son of Phinehas, the son of Eli, the priest of the Lord in Shiloh, who had the ephod. And the people had no idea that Jonathan had gone.
lakip na si Ahijah ang anak nga lalaki ni Ahitub (nga igsoong lalaki ni Icabod) ang anak nga lalaki ni Pinehas ang anak nga lalaki ni Eli, nga mao ang pari ni Yahweh didto sa Silo, nga nagsul-ob sa ephod. Wala masayod ang katawhan nga milakaw si Jonatan.
4 Now between the narrow roads over the mountains by which Jonathan was making his way to the Philistines' forces, there was a sharp overhanging rock on one side, and a sharp rock on the other side: one was named Bozez and the other Seneh.
Sa matag-kilid nga bahin sa agianan nga gustong adtoan ni Jonatan aron makaabot sa kampo sa mga Filistihanon, adunay usa ka batoon nga pangpang sa pikas ug sa laing bahin usab ang usa ka batoon nga pangpang. Ang ngalan sa usa nga batoon nga pangpang mao ang Boses ug ang laing batoong pangpang gitawag ug Sene.
5 The one rock went up on the north in front of Michmash and the other on the south in front of Geba.
Ang usa ka batoon nga pangpang nagbarog dapit sa amihanan atubangan sa Mikmas, ug ang lain sa habagatan atubangan sa Gabaa.
6 And Jonathan said to his young servant who had his arms, Come, let us go over to the armies of these men who have no circumcision: it may be that the Lord will give us help, for there is no limit to his power; the Lord is able to give salvation by a great army or by a small band.
Miingon si Jonatan sa batan-ong tigdala sa iyang hinagiban, “Dali, adtoon ta ang kampo niining mga walay tuli nga katawhan. Tingali ug mamuhat si Yahweh alang kanato, kay wala gayoy makapugong kang Yahweh sa pagluwas sa kadaghanan o sa diyutay lamang nga mga tawo.”
7 And his servant said to him, Do whatever is in your mind: see, I am with you in every impulse of your heart.
Mitubag ang batan-ong tigdala sa iyang hinagiban, “Buhata ang tanan nga anaa sa imong kasingkasing. Padayon, kay tan-awa, magauban ako kanimo, sa pagtuman sa tanan mong mga sugo.”
8 Then Jonathan said, Now we will go over to these men and let them see us.
Unya miingon si Jonatan, “Moagi kita sa mga tawo ug magpakita kita ngadto kanila.
9 If they say to us, Keep quiet where you are till we come to you; then we will keep our places and not go up to them.
Kung moingon sila kanato 'Pabilin usa diha hangtod nga makaanha kami kaninyo'—nan magpabilin lamang kita sa atong nahimutanangan ug dili moadto kanila.
10 But if they say, Come up to us; then we will go up, for the Lord has given them into our hands: and this will be the sign to us.
Apan kung motubag sila, 'Duol kamo kanamo,' nan moadto kita; tungod kay gitugyan sila ni Yahweh sa atong mga kamot. Mao kini ang atong ilhanan.”
11 And they let the Philistine force see the two of them: and the Philistines said, Look! the Hebrews are coming out of the holes where they have taken cover.
Busa nagpakita silang duha sa ilang kaugalingon sa kampo sa mga Filistihanon. Miingon ang mga Filistihanon, “Tan-awa, nanggawas na sa mga lungag ang mga Hebreohanon kung asa sila nagtago.”
12 And the armed men of the force gave Jonathan and his servant their answer, saying, Come up here to us, and we will let you see something. Then Jonathan said to his servant, Come up after me: for the Lord has given them up into the hands of Israel.
Unya gitawag si Jonatan sa mga tawo nga anaa sa kampo ug ang batan-on nga tigdala sa iyang hinagiban, ug miingon, “Saka kamo nganhi kanamo, ug may ipakita kami kaninyo.” Miingon si Jonatan sa tigdala sa iyang hinagiban, “Sunod kanako, tungod kay gitugyan sila ni Yahweh sa kamot sa Israel.”
13 And Jonathan went up, gripping with his hands and his feet, his servant going up after him; and the Philistines gave way before Jonathan when he made an attack on them, and his servant put them to death after him.
Misaka si Jonatan gamit ang iyang mga kamot ug mga tiil, ug misunod ang tigdala sa iyang hinagiban. Gipangpatay ni Jonatan ang mga Filistihanon ug ang tigdala sa iyang hinagiban mipatay sa pipila kanila nga nagsunod kaniya.
14 And at their first attack, Jonathan and his servant put to the sword about twenty men, all inside the space of half an acre of land.
Kana ang unang pagsulong nga gibuhat ni Jonatan ug sa tigdala sa iyang hinagiban, mikabat sa 20 ka tawo ang napatay niadtong dapita nga katunga sa usa ka ektarya.
15 And there was great fear in the tents and in the field and among all the men of the armed force, and the attackers were shaking with fear; even the earth was moved with a great shaking and there was a fear as from God.
Adunay kaguliyang sulod sa kampo, sa kapatagan, ug taliwala sa katawhan. Bisan ang kasundalohan sa kampo ug ang mga nagkabayo nagngalisang. Naglinog, ug adunay dakong kaguliyang nga nahitabo.
16 And the watchmen of Saul, looking out from Geba in the land of Benjamin, saw all the army flowing away and running here and there.
Unya sa pagtan-aw sa mga magbalantay ni Saul nga anaa sa Gabaon sa Benjamin; nagkatibulaag ang pundok sa kasundalohan sa mga Filistihanon, ug nagpanganhi sila ug nagpangadto.
17 Then Saul said to the people who were with him, Let everyone be numbered and let us see who has gone from us. And when they had been numbered, it was seen that Jonathan and his servant were not there.
Unya miingon si Saul sa katawhan nga atua uban kaniya, “Ihapa ug susiha kung kinsa ang nawala gikan kanato.” Sa pag-ihap nila, wala didto si Jonatan ug ang tigdala sa iyang hinagiban.
18 And Saul said to Ahijah, Let the ephod come here. For he went before Israel with the ephod at that time.
Miingon si Saul kang Ahija, “Dad-a dinhi ang arka sa Dios,” kay niadtong taknaa anaa man kini sa katawhan sa Israel.
19 Now while Saul was talking to the priest, the noise in the tents of the Philistines became louder and louder; and Saul said to the priest, Take back your hand.
Samtang nakigsulti si Saul sa pari, ang kasamok sa kampo sa mga Filistihanon nagpadayon ug nagkadako. Unya giingnan ni Saul ang pari, “Buhii nalang kana.”
20 And Saul and all the people with him came together and went forward to the fight: and every man's sword was turned against the man at his side, and there was a very great noise.
Si Saul ug ang tibuok katawhan nga uban kaniya nagtigom ug miasdang ngadto sa panggubatan. Ang espada sa matag Filistihanon nakigbatok sa iyang kaubanan nga lomulupyo, ug adunay hilabihang pagkalibog.
21 Then the Hebrews who had been with the Philistines for some time, and had gone up with them to their tents, turning round were joined to those who were with Saul and Jonathan.
Karon, kadtong mga Hebreohanon nga uban kaniadto sa mga Filistihanon, ug nagpuyo uban kanila sa kampo, nakig-abin sila sa mga Israelita nga uban ni Saul ug ni Jonatan.
22 And all the men of Israel who had taken cover in the hill-country of Ephraim, hearing that the Philistines had been put to flight, went after them, attacking them.
Sa pagkadungog sa tibuok katawhan nga nagtago sa kabungtoran duol sa Efraim nga nanagan ang mga Filistihanon, bisan sila migukod usab kanila diha sa gubat.
23 So the Lord made Israel safe that day: and the fight went over to Beth-aven.
Busa giluwas ni Yahweh ang Israel niadtong adlawa, ug ang gubat milapas pa ngadto sa Bet-aven.
24 And all the people were with Saul, about twenty thousand men, and the fight was general through all the hill-country of Ephraim; but Saul made a great error that day, by putting the people under an oath, saying, Let that man be cursed who takes food before evening comes and I have given punishment to those who are against me. So the people had not a taste of food.
Nianang adlawa nangaguol ang katawhan sa Israel tungod kay nanumpa man si Saul sa katawhan ug miingon, “Matinunglo ang tawong mokaon sa bisan unsang kalan-on hangtod sa kagabhion ug ako magapanimalos sa akong mga kaaway.” Busa walay bisan usa sa ka mga sundalo ang mitilaw ug pagkaon.
25 And there was honey on the face of the field, and all the people came to the honey, the bees having gone from it;
Unya misulod ang tibuok katawhan sa lasang ug adunay dugos didto sa yuta.
26 But not a man put his hand to his mouth for fear of the curse.
Sa dihang nakasulod na ang katawhan sa lasang, midagayday ang dugos, apan walay si bisan kinsa nga nagbutang sa iyang kamot sa iyang baba kay ang katawhan nahadlok man sa panumpa.
27 But Jonathan, having no knowledge of the oath his father had put on the people, stretching out the rod which was in his hand, put the end of it in the honey, and put it to his mouth; then his eyes were made bright.
Apan si Jonatan wala makadungog sa pagpanumpa sa iyang amahan alang sa katawhan. Gituy-od niya ang tumoy sa sungkod nga anaa sa iyang kamot ug gituslob kini sa dugos. Gibutang niya ang iyang kamot ngadto sa iyang baba, ug mihayag ang iyang panan-aw.
28 Then one of the people said to him, Your father put the people under an oath, saying, Let that man be cursed who takes any food this day. And the people were feeble, needing food.
Unya ang usa sa mga tawo, miingon, “Ang imong amahan hugtanon nga nanumpa sa katawhan, pinaagi sa pagsulti, 'Matinunglo ang tawo nga mokaon sa kalan-on niining adlawa,' bisan pa man kung naluya na ang katawhan tungod sa kagutom.”
29 Then Jonathan said, My father has made trouble come on the land: now see how bright my eyes have become because I have taken a little of this honey.
Unya miingon si Jonatan, “Ang akong amahan nagpasamok sa yuta. Tan-awa kung giunsa paghayag sa akong panan-aw tungod kay nakatilaw ako ug diyutay niining dugosa.
30 How much more if the people had freely taken their food from the goods of those who were fighting against them! would there not have been much greater destruction among the Philistines?
Unsa pa kaha kung gitugotan ang katawhan sa pagkaon karong adlawa sa inilog gikan sa ilang mga kaaaway nga ilang nakaplagan? Tungod kiini gamay ra ang ilang napatay nga mga Filistihanon.”
31 That day they overcame the Philistines from Michmash to Aijalon: and the people were feeble from need of food.
Gisulong nila ang mga Filistihanon nianang adlawa gikan sa Mikmas hangtod sa Aijalon. Gipangkapoy gayod ang katawhan.
32 And rushing at the goods taken in the fight, the people took oxen and sheep and young oxen, and put them to death there on the earth, and had a meal, taking the flesh with the blood in it.
Nag-inilogay ang katawhan sa inilog ug nanguha sa mga karnero, mga torong baka ug sa mga nating baka, ug gipang-ihaw nila kini sa yuta. Unya nangaon niini ang katawhan lakip ang dugo.
33 Then it was said to Saul, See, the people are sinning against the Lord, taking the blood with the flesh. And he said to those who gave him the news, Now let a great stone be rolled to me here.
Unya gisultihan nila si Saul, “Tan-awa, nagpakasala ang katawhan batok kang Yahweh pinaagi sa pagkaon lakip ang dugo.” Miingon si Saul, “Nagmaluibon kamo. Karon, ipaligid ang dakong bato dinhi kanako.”
34 And Saul said, Go about among the people and say to them, Let every man come here to me with his ox and his sheep, and put them to death here, and take his meal: do no sin against the Lord by taking the blood with the flesh. So all the people took their oxen with them that night and put them to death there.
Miingon si Saul, “Adto kamo sa katawhan, ug sultihi sila, 'Padad-a ang tagsatagsa ka tawo sa iyang torong baka ug sa iyang karnero, ihawa kini dinhi, ug kan-a. Ayaw kamo pagpakasala batok kang Yahweh pinaagi sa pagkaon lakip ang dugo.'” Busa nagdala ang matag usa ka tawo sa iyang kaugalingong torong baka niadtong gabhiona ug giihaw kini didto.
35 And Saul put up an altar to the Lord: this was the first altar which he put up to the Lord.
Nagtukod si Saul ug halaran alang kang Yahweh nga mao ang unang halaran nga gibuhat ni Saul alang kang Yahweh.
36 And Saul said, Let us go down after the Philistines by night, attacking them till the morning, till there is not a man of them living. And they said, Do whatever seems right to you. Then the priest said, Let us come near to God.
Unya miingon si Saul, “Gukdon ta ang mga Filistihanon sa kagabhion ug ilogan sila hangtod sa kabuntagon; dili kita magbilin bisan usa ka buhi.” Mitubag sila, “Buhata ang gituohan mong maayo.” Apan miingon ang pari, “Moduol una kita sa Dios dinhi.”
37 And Saul, desiring directions from God, said, Am I to go down after the Philistines? will you give them up into the hands of Israel? But he gave him no answer that day.
Nangutana si Saul sa Dios, “Angay ko bang gukdon ang mga Filistihanon? Itugyan mo ba sila sa kamot sa Israel?” Apan wala mitubag ang Dios kaniya nianang adlawa.
38 And Saul said, Come near, all you chiefs of the people, and let us get word from God and see in whom is this sin today.
Unya miingon si Saul, “Paduol kamo dinhi, kamong tanan nga pangulo sa katawhan; sayra ug susiha kung giunsa pagkahitabo kining sala karong adlawa.
39 For, by the living Lord, the saviour of Israel, even if the sinner is Jonathan, my son, death will certainly be his fate. But not a man among all the people gave him any answer.
Kay, ingon nga buhi si Yahweh, nga nagluwas sa Israel, bisan pa kung si Jonatan kini nga akong anak nga lalaki, sigurado gayod nga mamatay siya.” Apan walay si bisan kinsa taliwala sa kalalakihan ang mitubag kaniya.
40 Then he said to all Israel, You be on one side, and I with Jonathan my son will be on the other side. And the people said to Saul, Do whatever seems good to you.
Unya miingon siya sa tibuok Israel, “Kinahanglan mobarog kamo didto sa pikas bahin, ug sa atbang ako ug si Jonatan ang akong anak nga lalaki. Miingon ang katawhan kang Saul, “Buhata ang gituohan mong maayo alang kanimo.”
41 Then Saul said to the Lord, the God of Israel, Why have you not given me an answer today? If the sin is in me or in Jonathan my son, O Lord God of Israel, give Urim, and if it is in your people Israel, give Thummim. And by the decision of the Lord, Saul and Jonathan were marked out, and the people went free.
Busa miingon si Saul kang Yahweh, ang Dios sa Israel, “Ipadayag ang Thummim.” Napilian sa pagripa si Jonatan ug si Saul, apan wala mapilii ang katawhan.
42 And Saul said, Give your decision between my son Jonathan and me. And Jonathan was taken.
Unya miingon si Saul, “Pagripa taliwala kanako ug sa akong anak nga lalaki nga si Jonatan.” Unya ang napili mao si Jonatan.
43 Then Saul said to Jonathan, Give me an account of what you have done. And Jonathan gave him the story and said, Certainly I took a little honey on the end of my rod; and now death is to be my fate.
Unya miingon si Saul kang Jonatan, “Sultihi ako kung unsa ang imong nabuhat.” Miingon si Jonatan kaniya, “Mitilaw ako sa diyutay nga dugos pinaagi sa tumoy sa akong sungkod nga diha sa akong kamot. Ania ako; mamatay gayod ako.”
44 And Saul said, May God's punishment be on me if death is not your fate, Jonathan.
Miingon si Saul, “Ang Dios ang magabuhat niana ug labaw na usab kanako, kung dili ka mamatay, Jonatan.”
45 And the people said to Saul, Is death to come to Jonathan, the worker of this great salvation for Israel? Let it not be so: by the living Lord, not one hair of his head is to be touched, for he has been working with God today. So the people kept Jonathan from death.
Unya miingon ang katawhan kang Saul, “Angay bang mamatay si Jonatan, nga naghimo niining dakong kadaugan alang sa Israel? Dili gayod! Ingon nga buhi si Yahweh, wala gayoy mahulog nga bisan usa sa iyang buhok sa iyang ulo ngadto sa yuta, kay namuhat siya uban sa Dios karong adlawa.” Busa giluwas sa katawhan si Jonatan aron dili siya mamatay.
46 Then Saul, turning back, went after the Philistines no longer: and the Philistines went back to their place.
Unya mihunong na sa paggukod si Saul sa mga Filistihanon, ug namauli ang mga Filistihanon sa ilang kaugalingong dapit.
47 Now when Saul had taken his place as ruler of Israel, he made war on those who were against him on every side, Moab and the Ammonites and Edom and the kings of Zobah and the Philistines: and whichever way he went, he overcame them.
Sa pagsugod ni Saul sa paghari sa Israel, nakig-away siya batok sa tanan niyang kaaway bisan asa. Nakig-away siya batok sa Moab, sa mga Amonihanon, sa taga-Edom, sa mga hari sa Soba, ug sa mga Filistihanon. Bisan asa siya makaliso, naghimo siya ug pagsilot kanila.
48 And he did great things, and overcame the Amalekites, and made Israel safe from the hands of their attackers.
Nagmaisogon gayod siya ug gipildi ang mga Amalekanhon. Giluwas niya ang Israel gikan sa mga kamot niadtong nanulis kanila.
49 Now the sons of Saul were Jonathan and Ishvi and Malchi-shua; and these are the names of his daughters: the older was named Merab and the younger Michal;
Ang mga anak nga lalaki ni Saul mao sila si Jonatan, si Ishvi, ug si Malchishua. Ang ngalan sa iyang duha ka mga anak nga babaye mao sila si Merab, ang kamagulangan, ug ang kamanghoran mao si Mical.
50 The name of Saul's wife was Ahinoam, the daughter of Ahimaaz; the captain of his army was Abner, the son of Ner, brother of Saul's father.
Ang ngalan sa asawa ni Saul mao si Ahinoam; anak siya nga babaye ni Ahimaas. Ang ngalan sa pangulo sa iyang kasundalohan mao si Abner ang anak nga lalaki ni Ner, nga uyoan ni Saul.
51 Kish, the father of Saul, and Ner, the father of Abner, were sons of Abiel.
Si Kis mao ang amahan ni Saul; ug si Ner nga amahan ni Abner, mao ang anak nga lalaki ni Abiel.
52 All through the life of Saul there was bitter war against the Philistines; and whenever Saul saw any strong man or any good fighting man, he kept him near himself.
Adunay gubat kanunay batok sa mga Filistihanon sa tanang adlaw ni Saul. Sa dihang makakita si Saul ug tawong kusgan, o tawong lig-on, ipaduol niya ang iyang kaugalingon kaniya.
