Proverbs 3
1 My son, do not forget my teaching, but let your heart keep my commandments;
Synu mój, nie zapominaj mego prawa, a niech twoje serce strzeże moich przykazań;
2 for they will add length to your days, years and peace to your life.
Bo przyniosą ci długie dni i lata życia oraz pokoju.
3 Never let loving devotion or faithfulness leave you; bind them around your neck, write them on the tablet of your heart.
Niech cię nie opuszczają miłosierdzie i prawda, przywiąż je do swojej szyi, wypisz je na tablicy swojego serca.
4 Then you will find favor and high regard in the sight of God and man.
Wtedy znajdziesz łaskę i uznanie w oczach Boga i ludzi.
5 Trust in the LORD with all your heart, and lean not on your own understanding;
Ufaj PANU z całego swego serca i nie polegaj na swoim rozumie.
6 in all your ways acknowledge Him, and He will make your paths straight.
Zważaj na niego we wszystkich swoich drogach, a on będzie prostować twoje ścieżki.
7 Be not wise in your own eyes; fear the LORD and turn away from evil.
Nie bądź mądrym we własnych oczach, [ale] bój się PANA i odstąp od zła.
8 This will bring healing to your body and refreshment to your bones.
[To] da twemu ciału zdrowie i pokrzepienie twoim kościom.
9 Honor the LORD with your wealth and with the firstfruits of all your harvest;
Czcij PANA swoim majątkiem i pierwocinami wszystkich twoich dochodów.
10 then your barns will be filled with plenty, and your vats will overflow with new wine.
A twoje spichrze będą napełnione dostatkiem i twoje prasy będą przelewać się od nowego wina.
11 My son, do not reject the discipline of the LORD, and do not loathe His rebuke;
Synu mój, nie gardź karceniem PANA i nie zniechęcaj się jego upomnieniem.
12 for the LORD disciplines the one He loves, as does a father the son in whom he delights.
Bo kogo PAN miłuje, tego karze, jak ojciec syna, [którego] kocha.
13 Blessed is the man who finds wisdom, the man who acquires understanding,
Błogosławiony człowiek, który znajduje mądrość, i człowiek, który nabiera rozumu;
14 for she is more profitable than silver, and her gain is better than fine gold.
Gdyż jego nabycie jest lepsze niż nabycie srebra, jego zdobycie [bardziej pożyteczne] niż złoto.
15 She is more precious than rubies; nothing you desire compares with her.
Jest droższa nad perły i żadna rzecz, której pragniesz, nie dorówna jej.
16 Long life is in her right hand; in her left hand are riches and honor.
Długie dni są w jej prawej ręce, a w lewej bogactwa i chwała.
17 All her ways are pleasant, and all her paths are peaceful.
Jej drogi są drogami rozkoszy i wszystkie jej ścieżki spokojne.
18 She is a tree of life to those who embrace her, and those who lay hold of her are blessed.
Jest drzewem życia dla tych, którzy się jej chwycą; a ci, którzy się jej trzymają, są błogosławieni.
19 The LORD founded the earth by wisdom and established the heavens by understanding.
PAN ugruntował ziemię mądrością, a niebiosa umocnił rozumem.
20 By His knowledge the watery depths were broken open, and the clouds dripped with dew.
Dzięki jego wiedzy rozstąpiły się głębiny, a obłoki spuszczają rosę.
21 My son, do not lose sight of this: Preserve sound judgment and discernment.
Synu mój, niech [one] ci [z] oczu nie schodzą; strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;
22 They will be life to your soul and adornment to your neck.
A będą życiem twojej duszy i ozdobą twojej szyi.
23 Then you will go on your way in safety, and your foot will not stumble.
Wtedy będziesz bezpiecznie chodził swoją drogą, a noga twoja się nie potknie.
24 When you lie down, you will not be afraid; when you rest, your sleep will be sweet.
Gdy się położysz, nie będziesz się lękał; a gdy zaśniesz, twój sen będzie przyjemny.
25 Do not fear sudden danger or the ruin that overtakes the wicked,
Nie lękaj się nagłego strachu ani spustoszenia niegodziwych, gdy przyjdzie.
26 for the LORD will be your confidence and will keep your foot from the snare.
PAN bowiem będzie twoją ufnością i twojej nogi będzie strzegł od sideł.
27 Do not withhold good from the deserving when it is within your power to act.
Nie wzbraniaj się dobrze czynić potrzebującemu, gdy stać cię na to, aby [dobrze] czynić.
28 Do not tell your neighbor, “Come back tomorrow and I will provide”— when you already have the means.
Nie mów bliźniemu: Idź i przyjdź znowu, dam ci jutro, gdy masz to u siebie.
29 Do not devise evil against your neighbor, for he trustfully dwells beside you.
Nie knuj zła przeciwko swemu bliźniemu, gdy spokojnie mieszka obok ciebie.
30 Do not accuse a man without cause, when he has done you no harm.
Nie spieraj się z człowiekiem bez przyczyny, jeśli ci nic złego nie wyrządził.
31 Do not envy a violent man or choose any of his ways;
Nie zazdrość ciemięzcy i nie wybieraj żadnej z jego dróg.
32 for the LORD detests the perverse, but He is a friend to the upright.
Przewrotny bowiem budzi w PANU odrazę, ale jego tajemnica [jest] z prawymi.
33 The curse of the LORD is on the house of the wicked, but He blesses the home of the righteous.
Przekleństwo PANA [jest] w domu niegodziwego, lecz [PAN] błogosławi mieszkanie sprawiedliwych.
34 He mocks the mockers, but gives grace to the humble.
On szydzi z szyderców, ale daje łaskę pokornym.
35 The wise will inherit honor, but fools are held up to shame.
Mądrzy odziedziczą chwałę, a głupi poniosą hańbę.
