Proverbs 1
1 These are the proverbs of Solomon son of David, king of Israel,
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 for gaining wisdom and discipline, for comprehending words of insight,
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 and for receiving instruction in wise living and in righteousness, justice, and equity.
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 To impart prudence to the simple and knowledge and discretion to the young,
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 let the wise listen and gain instruction, and the discerning acquire wise counsel
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 by understanding the proverbs and parables, the sayings and riddles of the wise.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The fear of the LORD is the beginning of knowledge, but fools despise wisdom and discipline.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 Listen, my son, to your father’s instruction, and do not forsake the teaching of your mother.
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 For they are a garland of grace on your head and a pendant around your neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 My son, if sinners entice you, do not yield to them.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they say, “Come along, let us lie in wait for blood, let us ambush the innocent without cause,
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 let us swallow them alive like Sheol, and whole like those descending into the Pit. (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 We will find all manner of precious goods; we will fill our houses with plunder.
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 Throw in your lot with us; let us all share one purse”—
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 my son, do not walk the road with them or set foot upon their path.
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 For their feet run to evil, and they are swift to shed blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 How futile it is to spread the net where any bird can see it!
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 But they lie in wait for their own blood; they ambush their own lives.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 Such is the fate of all who are greedy, whose unjust gain takes the lives of its possessors.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom calls out in the street, she lifts her voice in the square;
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 in the main concourse she cries aloud, at the city gates she makes her speech:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 “How long, O simple ones, will you love your simple ways? How long will scoffers delight in their scorn and fools hate knowledge?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 If you had repented at my rebuke, then surely I would have poured out my spirit on you; I would have made my words known to you.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Because you refused my call, and no one took my outstretched hand,
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 because you neglected all my counsel, and wanted none of my correction,
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 in turn I will mock your calamity; I will sneer when terror strikes you,
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 when your dread comes like a storm, and your destruction like a whirlwind, when distress and anguish overwhelm you.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Then they will call on me, but I will not answer; they will earnestly seek me, but will not find me.
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 For they hated knowledge and chose not to fear the LORD.
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 They accepted none of my counsel; they despised all my reproof.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 So they will eat the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 For the waywardness of the simple will slay them, and the complacency of fools will destroy them.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But whoever listens to me will dwell in safety, secure from the fear of evil.”
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
