Proverbs 22
1 A good name is more desirable than great riches, and loving favor is better than silver and gold.
Яхши нам зор байлиққа егә болуштин әвзәл; Қәдир-қиммәт алтун-күмүчтин үстүндур.
2 The rich and the poor have this in common: The LORD is the maker of them all.
Гадай билән бай бир зиминда яшар; Һәр иккисини яратқан Пәрвәрдигардур.
3 A prudent man sees danger and hides himself; but the simple pass on, and suffer for it.
Зерәк киши балайиқазани алдин көрүп қачар; Саддилар алдиға берип зиян тартар.
4 The result of humility and the fear of the LORD is wealth, honor, and life.
Өзини төвән тутуп, Пәрвәрдигардин әйминишниң бәрикити — баяшатлиқ, иззәт-һөрмәт вә һаяттур.
5 Thorns and snares are in the path of the wicked; whoever guards his soul stays far from them.
Һейлигәрләрниң йолида тикәнләр, қапқанлар ятар; Өз йолиға һези болған киши улардин жирақ болар.
6 Train up a child in the way he should go, and when he is old he will not depart from it.
Балиға кичигидә мүҗәзигә қарап дурус тәрбийә бәрсәң, Чоң болғанда у шу йолдин чиқмас.
7 The rich rule over the poor. The borrower is servant to the lender.
Байлар мискинләрни башқурур; Қәриздар қәриз егисиниң қулидур.
8 He who sows wickedness reaps trouble, and the rod of his fury will be destroyed.
Наһәқлиқ уруғини чачқанниң алидиған һосули балаю-апәттур; Униң ғәзәп-һәйвиси чүшәр.
9 He who has a generous eye will be blessed, for he shares his food with the poor.
Сехий адәм бәрикәт тапар; Чүнки у мискинләргә өз ненидин бөлүп бәргүчидур.
10 Drive out the mocker, and strife will go out; yes, quarrels and insults will stop.
Һакавурни қоғливәтсәң, җедәл-маҗира бесилар; Келишмәсликләр вә шәрмәндичиликләр түгәр.
11 He who loves purity of heart and speaks gracefully is the king’s friend.
Пак нийәтни қәдирләйдиған кишиниң сөзлири гөзәлдур; Шуңа падиша униң билән дост болар.
12 The LORD’s eyes watch over knowledge, but he frustrates the words of the unfaithful.
Пәрвәрдигарниң көзи илим-һәқиқәтни сақлар; У ипласларниң сөзлирини ечип ташлап бекар қилар.
13 The sluggard says, “There is a lion outside! I will be killed in the streets!”
Һорун адәм: «Ташқирида бир шир туриду, Кочиға чиқсам өлтүрүлимән!» — дәйду.
14 The mouth of an adulteress is a deep pit. He who is under the LORD’s wrath will fall into it.
Зинахор аялниң ағзи чоңқур бир оридур; Пәрвәрдигар нарази болған киши униңға чүшүп кетәр.
15 Folly is bound up in the heart of a child; the rod of discipline drives it far from him.
Наданлиқ сәбий балиларниң қәлбигә бағлағлиқтур; Бирақ тәрбийә тайиғи буни униңдин жирақ қилар.
16 Whoever oppresses the poor for his own increase and whoever gives to the rich, both come to poverty.
Мискинләрни езиш билән бай болған, Вә байларға соғат сунидиған киши, Ахири пәқәт йоқсуллуқта қалар.
17 Turn your ear, and listen to the words of the wise. Apply your heart to my teaching.
Қулақ сал, саңа ақиланиләрниң сөзлирини үгитәй; Көңүл қоюп билимимни үгәнгин.
18 For it is a pleasant thing if you keep them within you, if all of them are ready on your lips.
Уларни қәлбиңдә чиң тутсаң, Улар саңа шерин болар, Ләвлириңдә сәп болуп тәйяр туриду.
19 I teach you today, even you, so that your trust may be in the LORD.
Чин қәлбиң билән Пәрвәрдигарға тайинишиң үчүн, Бүгүн [бу һекмәтлик сөзләрни] башқа бирисигә әмәс, Бәлки саңа йәткүздум.
20 Have not I written to you thirty excellent things of counsel and knowledge,
Униңдин мана оттузни яздим, Буниң ичидә несиһәтләр һәм билим бар.
21 To teach you truth, reliable words, to give sound answers to the ones who sent you?
Булар билән һәқиқәтниң сөзлириниң дәрвәқә һәқиқәт екәнлигини биләләйсән, Вә шундақ қилип сени әвәткүчиләргә һәқиқәтниң сөзлири билән җавап қайтуралайсән.
22 Do not exploit the poor because he is poor; and do not crush the needy in court;
Йоқсулдин булап алма, у кәмбәғәл турса, Аҗиз мөминләрни сорақ орнида бозәк қилма.
23 for the LORD will plead their case, and plunder the life of those who plunder them.
Чүнки Пәрвәрдигар уларниң дәвасини көтирәр, Улардин булап алғанлардин булап алар.
24 Do not befriend a hot-tempered man. Do not associate with one who harbors anger,
Мүҗәзи иштик адәм билән дост болма, Қәһрлик адәм билән арилашма,
25 lest you learn his ways and ensnare your soul.
Болмиса, униң яман йолини үгинип қелип, қилтаққа чүшисән.
26 Do not you be one of those who strike hands, of those who are collateral for debts.
Башқиларға [кепил болуп] қол бәргүчиләрдин болма, Қәризләрни төләшкә капаләт бәргүчиләрдин болма;
27 If you do not have means to pay, why should he take away your bed from under you?
Сениң қайтуралиғидәк нәрсәң болған болса, Улар орун-көрпилириңни бекардин-бекар астиңдин елип кәтмигән болатти!
28 Do not move the ancient boundary stone which your fathers have set up.
Ата-бовилириң пасилни бәлгүләп бәргән кона чегара ташлирини йөткимә.
29 Do you see a man skilled in his work? He will serve kings. He will not serve obscure men.
Ишни әстайидил вә чаққан беҗиридиған кишини көргәнмидиң? У пәс адәмләрниң хизмитидә болмас; Падишаһларниң алдида турар.
