Proverbs 1
1 The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel,
Przysłowia Salomona, syna Dawida, króla Izraela;
2 to know wisdom and instruction, to discern the words of understanding,
Do poznania mądrości i karności, do zrozumienia słów roztropnych;
3 to receive instruction in wise dealing, in righteousness and justice and equity,
Do zdobycia pouczenia w mądrości, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości;
4 to give prudence to the simple, to the young man knowledge and discretion,
Do udzielenia prostym rozwagi, a młodemu – wiedzy i roztropności.
5 that the wise man may hear, and increase in learning, and that the man of understanding may attain to sound counsels,
Mądry posłucha i przybędzie mu wiedzy, a rozumny nabędzie rad;
6 to understand a proverb, and a figure, the words of the wise, and their dark sayings.
Aby rozumieć przysłowia i [ich] wykładnię, słowa mądrych i ich zagadki.
7 The fear of Jehovah is the beginning of knowledge. The foolish despise wisdom and instruction.
Bojaźń PANA jest początkiem wiedzy, ale głupcy gardzą mądrością i karnością.
8 My son, hear the instruction of thy father, and forsake not the law of thy mother.
Synu mój, słuchaj pouczenia swego ojca i nie odrzucaj nauki swojej matki;
9 For they shall be a garland of grace to thy head, and chains about thy neck.
Bo one będą wdzięczną ozdobą na twojej głowie i [kosztownym] łańcuchem na szyi.
10 My son, if sinners entice thee, consent thou not.
Synu mój, jeśli grzesznicy cię namawiają, nie pozwalaj.
11 If they say, Come with us. Let us lay wait for blood. Let us lurk secretly for the innocent without cause.
Jeśli mówią: Chodź z nami, czyhajmy na krew, zaczajmy się na niewinnego bez powodu;
12 Let us swallow them up alive as Sheol, and whole, as those who go down into the pit. (Sheol h7585)
Pożremy ich żywcem jak grób, całych, jak zstępujących do dołu; (Sheol h7585)
13 We shall find all precious substance. We shall fill our houses with spoil.
Znajdziemy wszelkie kosztowności, napełnimy swoje domy łupem;
14 Thou shall cast thy lot among us. We will all have one bag.
Dziel z nami swój los; miejmy wszyscy jedną sakiewkę.
15 My son, walk not thou in the way with them. Restrain thy foot from their path.
Synu mój, nie wyruszaj z nimi w drogę; powstrzymaj swoją nogę od ich ścieżki.
16 For their feet run to evil, and they make haste to shed blood.
Ich nogi bowiem biegną do zła i spieszą się do przelania krwi.
17 For in vain is the net spread in the sight of any bird,
Na próżno zastawia się sieci na oczach wszelkiego ptactwa.
18 and these lay wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.
Oni też czyhają na własną krew, czają się na własne życie.
19 So are the ways of everyone who is greedy of gain. It takes away the life of the owners of it.
Takie są ścieżki każdego, który jest chciwy zysku; swojemu właścicielowi [taki zysk] odbiera życie.
20 Wisdom cries aloud in the street. She utters her voice in the broad places.
Mądrość woła na dworze, podnosi swój głos na ulicach.
21 She cries in the chief place of concourse, at the entrance of the gates, in the city. She utters her words:
Woła w największym zgiełku, u wrót bram, w mieście wygłasza swoje słowa:
22 How long, ye simple ones, will ye love simplicity? And scoffers delight them in scoffing, and fools hate knowledge?
Jak długo, prości, będziecie kochać głupotę, szydercy – lubować się w swoim szyderstwie, a głupi – nienawidzić wiedzy?
23 Turn back at my reproof. Behold, I will pour out my spirit upon you. I will make my words known to you.
Nawróćcie się na moje upomnienie; oto wyleję na was mojego ducha, oznajmię wam moje słowa.
24 Because I have called, and ye have refused, I have stretched out my hand, and no man has regarded,
Ponieważ wołałam, a odmawialiście; wyciągałam rękę, a nikt nie zważał;
25 but ye have made all my counsel void, and want none of my reproof,
Owszem, odrzuciliście całą moją radę i nie chcieliście [przyjąć] mojego upomnienia;
26 I also will laugh at your calamity. I will mock when your fear comes,
Dlatego będę się śmiać z waszego nieszczęścia, będę szydzić z was, gdy przyjdzie to, czego się boicie.
27 when your fear comes as a storm, and your calamity comes on as a whirlwind, when distress and anguish come upon you.
Gdy nadejdzie jak spustoszenie to, czego się boicie, i [gdy] wasze nieszczęście nadciągnie jak wicher, gdy nadejdzie na was ucisk i cierpienie;
28 Then they will call upon me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they shall not find me,
Wtedy będą mnie wzywać, a nie wysłucham; będą mnie szukać pilnie, lecz mnie nie znajdą.
29 because they hated knowledge, and did not choose the fear of Jehovah.
Bo znienawidzili wiedzę i nie wybrali bojaźni PANA;
30 They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.
Ani nie chcieli mojej rady, [ale] gardzili każdym moim upomnieniem.
31 Therefore they shall eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
Dlatego spożyją owoc swoich dróg i będą nasyceni swymi radami.
32 For the backsliding of the simple shall kill them, and the careless ease of fools shall destroy them.
Bo odstępstwo prostych zabije ich i szczęście głupich zgubi ich.
33 But he who hearkens to me shall dwell securely, and shall be quiet without fear of evil.
[Ale] kto mnie słucha, będzie mieszkać bezpiecznie i będzie wolny od strachu przed złem.
