Matthew 5
1 And having seen the multitudes, he went up onto the mountain. And when he sat down, his disciples came to him.
A [Jezus], widząc tłumy, wszedł na górę, a gdy usiadł, podeszli do niego jego uczniowie.
2 And having opened his mouth, he taught them, saying,
Wtedy otworzył usta i nauczał ich:
3 Blessed are the poor in spirit, because the kingdom of the heavens is theirs.
Błogosławieni ubodzy w duchu, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
4 Blessed are those who mourn, because they will be comforted.
Błogosławieni, którzy się smucą, ponieważ oni będą pocieszeni.
5 Blessed are the meek, because they will inherit the earth.
Błogosławieni cisi, ponieważ oni odziedziczą ziemię.
6 Blessed are those who hunger and thirst for righteousness, because they will be filled.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, ponieważ oni będą nasyceni.
7 Blessed are the merciful, because they will obtain mercy.
Błogosławieni miłosierni, ponieważ oni dostąpią miłosierdzia.
8 Blessed are the pure in heart, because they will see God.
Błogosławieni czystego serca, ponieważ oni zobaczą Boga.
9 Blessed are the peacemakers, because they will be called sons of God.
Błogosławieni czyniący pokój, ponieważ oni będą nazwani synami Bożymi.
10 Blessed are those who have been persecuted because of righteousness, because the kingdom of the heavens is theirs.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie z powodu sprawiedliwości, ponieważ do nich należy królestwo niebieskie.
11 Blessed are ye when they revile you, and persecute you, and say every evil word, being deceitful against you because of me.
Błogosławieni jesteście, gdy z mego powodu będą wam złorzeczyć, prześladować was i mówić kłamliwie wszystko, co złe, przeciwko wam.
12 Rejoice, and be exceedingly glad, because your reward is great in the heavens, for so they persecuted the prophets before you.
Radujcie się i weselcie, ponieważ obfita jest wasza nagroda w niebie; tak bowiem prześladowali proroków, którzy [byli] przed wami.
13 Ye are the salt material of the earth. But if the salt material becomes ineffective, by what will it be salted? It is potent for nothing further, except to be cast outside and to be trodden down by men.
Wy jesteście solą ziemi; lecz jeśli sól zwietrzeje, czym [ją] posolą? Na nic się już nie przyda, tylko na wyrzucenie i podeptanie przez ludzi.
14 Ye are the light of the world. A city setting on a hill cannot be hid,
Wy jesteście światłością świata. Nie może się ukryć miasto położone na górze.
15 nor do they light a lamp, and put it under the bushel, but on the lampstand, and it shines to all in the house.
Nie zapala się świecy i nie stawia jej pod naczyniem, ale na świeczniku, i świeci wszystkim, którzy [są] w domu.
16 Thus your light should shine before men, so that they may see your good works, and glorify your Father in the heavens.
Tak niech wasza światłość świeci przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i chwalili waszego Ojca, który jest w niebie.
17 Think not that I came to abolish the law or the prophets. I came not to abolish, but to fulfill.
Nie sądźcie, że przyszedłem znieść Prawo albo Proroków. Nie przyszedłem znieść, ale wypełnić.
18 For truly I say to you, until the heaven and the earth pass away, one iota or one tittle will, no, not pass away from the law, until all things come to pass.
Zaprawdę bowiem powiadam wam: Dopóki niebo i ziemia nie przeminą, ani jedna jota, ani jedna kreska nie przeminie z prawa, aż wszystko się wypełni.
19 Whoever therefore may relax one of these least commandments, and may teach men so, he will be called least in the kingdom of the heavens. But whoever may do and may teach them, this man will be called great in the kingdom of the heavens.
Kto by więc złamał jedno z tych najmniejszych przykazań i uczyłby tak ludzi, będzie nazwany najmniejszym w królestwie niebieskim. A kto by [je] wypełniał i uczył, ten będzie nazwany wielkim w królestwie niebieskim.
20 For I say to you, that unless your righteousness abounds more than of the scholars and Pharisees, ye will, no, not enter into the kingdom of the heavens.
Mówię wam bowiem: Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie obfitsza niż uczonych w Piśmie i faryzeuszy, żadnym sposobem nie wejdziecie do królestwa niebieskiego.
21 Ye have heard that it was said to them in old times, Thou shall not murder, and whoever murders will be liable to the judgment.
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz zabijał, a kto by zabił, podlega sądowi.
22 But I say to you, that every man who is angry at his brother without cause will be liable to the judgment, and whoever speaks an insult to his brother will be liable to the council, and whoever says, Foolish man, will be liable to the hell of fire. (Geenna g1067)
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto się gniewa na swego brata bez przyczyny, podlega sądowi, a kto powie swemu bratu: Raka, podlega Radzie, a kto powie: Głupcze, podlega [karze] ognia piekielnego. (Geenna g1067)
23 If therefore thou should bring thy gift to the altar, and remember there that thy brother has anything against thee,
Jeśli więc przyniesiesz swój dar na ołtarz i tam przypomnisz sobie, że twój brat ma coś przeciwko tobie;
24 leave there thy gift before the altar, and go. First be reconciled to thy brother, and then, after coming, bring thy gift.
Zostaw swój dar tam przed ołtarzem, idź i najpierw pojednaj się ze swoim bratem, a potem przyjdź i ofiaruj swój dar.
25 Be agreeing with thine opponent quickly, while thou are with him on the way, lest the opponent deliver thee to the judge, and the judge deliver thee to the subordinate, and thou will be cast into prison.
Pogódź się ze swoim przeciwnikiem szybko, dopóki jesteś z nim w drodze, aby przeciwnik nie wydał cię sędziemu, a sędzia strażnikowi, i aby nie wtrącono cię do więzienia.
26 Truly I say to thee, thou will, no, not come out from there, until thou have paid the last quadran.
Zaprawdę powiadam ci: Nie wyjdziesz stamtąd, dopóki nie oddasz ostatniego grosza.
27 Ye have heard that it was said, Thou shall not commit adultery.
Słyszeliście, że powiedziano przodkom: Nie będziesz cudzołożył.
28 But I say to you, that every man who looks on a woman to crave her has already committed adultery with her in his heart.
Lecz ja wam mówię: Każdy, kto patrzy na kobietę, aby jej pożądać, już popełnił z nią cudzołóstwo w swoim sercu.
29 And if thy right eye causes thee to stumble, remove it and cast it from thee, for it is advantageous for thee that one of thy body-parts should perish, and not thy whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
Jeśli więc twoje prawe oko jest ci powodem upadku, wyłup je i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
30 And if thy right hand causes thee to stumble, cut it off and cast it from thee, for it is advantageous for thee that one of thy body-parts should perish, and not thy whole body be cast into hell. (Geenna g1067)
A jeśli twoja prawa ręka jest ci powodem upadku, odetnij ją i odrzuć od siebie. Pożyteczniej bowiem jest dla ciebie, aby zginął jeden z twoich członków, niż żeby całe twoje ciało było wrzucone do ognia piekielnego. (Geenna g1067)
31 And it was said, Whoever may divorce his wife, let him give her a divorce certificate.
Powiedziano też: Kto oddala swoją żonę, niech jej da list rozwodowy.
32 But I say to you, that whoever may divorce his wife apart from a matter of fornication, disposes her to commit adultery, and whoever may marry her who has been divorced commits adultery.
Lecz ja wam mówię: Kto oddala swoją żonę – poza przypadkiem nierządu – prowadzi ją do cudzołóstwa, a kto żeni się z oddaloną, cudzołoży.
33 Again, ye have heard that it was said to them in old times, Thou shall not swear falsely, but shall render to the Lord thine oaths.
Słyszeliście też, że powiedziano przodkom: Nie będziesz fałszywie przysięgał, ale dotrzymasz Panu swych przysiąg.
34 But I say to you, not to swear at all, neither by heaven, because it is the throne of God,
Lecz ja wam mówię: Wcale nie przysięgajcie – ani na niebo, gdyż jest tronem Boga;
35 nor by the earth, because it is the footstool of his feet, nor by Jerusalem, because it is the city of the great King.
Ani na ziemię, gdyż jest podnóżkiem jego stóp, ani na Jerozolimę, gdyż jest miastem wielkiego króla.
36 Neither shall thou swear by thy head, because thou cannot make one hair white or black.
Ani na swoją głowę nie będziesz przysięgał, gdyż nie możesz jednego włosa uczynić białym albo czarnym.
37 But let your word be, Yes, yes, No, no. And anything beyond these is from evil.
Ale wasza mowa niech będzie: Tak – tak, nie – nie. A co jest ponadto, pochodzi od złego.
38 Ye have heard that it was said, An eye for an eye, and a tooth for a tooth.
Słyszeliście, że powiedziano: Oko za oko i ząb za ząb.
39 But I say to you, not to resist what is troublesome, but whoever will strike thee on thy right cheek, turn to him the other also.
Lecz ja wam mówię: Nie sprzeciwiajcie się złemu, ale jeśli ktoś uderzy cię w prawy policzek, nadstaw mu i drugi.
40 And to the man who wants to sue thee, and take away thy coat, thou shall leave him thy cloak also.
Temu, kto chce się z tobą procesować i wziąć twoją szatę, zostaw i płaszcz.
41 And whoever will draft thee for one mile, go thou with him two.
A jeśli ktoś cię przymusza, żebyś [szedł] z nim jedną milę, idź z nim [i] dwie.
42 Give to him who asks thee, and turn thou not away from him who wants to borrow from thee.
Temu, kto cię prosi, daj, a od tego, kto chce od ciebie pożyczyć, nie odwracaj się.
43 Ye have heard that it was said, Thou shall love thy neighbor, and hate thine enemy.
Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a swego nieprzyjaciela będziesz nienawidził.
44 But I say to you, love your enemies, bless those who curse you, do good to those who hate you, and pray for those who mistreat you and persecute you,
Lecz ja wam mówię: Miłujcie waszych nieprzyjaciół, błogosławcie tym, którzy was przeklinają, dobrze czyńcie tym, którzy was nienawidzą i módlcie się za tych, którzy wam wyrządzają zło i prześladują was;
45 so that ye may become sons of your Father in the heavens, because he makes his sun to rise on the evil and the good, and makes rain on the righteous and the unrighteous.
Abyście byli synami waszego Ojca, który [jest] w niebie. On bowiem sprawia, że jego słońce wschodzi nad złymi i nad dobrymi i deszcz zsyła na sprawiedliwych i niesprawiedliwych.
46 For if ye love those who love you, what reward have ye? Do not even the tax collectors the same?
Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, jakąż macie nagrodę? Czyż i celnicy tego nie czynią?
47 And if ye only greet your friends, what do ye extra? Do not even the tax collectors this way?
A jeśli tylko waszych braci pozdrawiacie, cóż szczególnego czynicie? Czyż i celnicy tak nie czynią?
48 Ye therefore shall be perfect, even as your Father in the heavens is perfect.
Bądźcie więc doskonali, tak jak doskonały jest wasz Ojciec, który jest w niebie.
