Handelingen 10
1 En er was een zeker man te Cesarea, met name Cornelius, een hoofdman over honderd, uit de bende, genaamd de Italiaanse;
Leleꞌ naa, hambu soldꞌadꞌu Roma esa, naran Kornelis. Ana leo mia kota Kaisarea. Kornelis ia, dadꞌi malangga mia soldꞌadꞌu natun esa. Ara mia dodꞌooꞌ, mia Italia rema.
2 Godzalig en vrezende God, met geheel zijn huis, en doende vele aalmoezen aan het volk, en God geduriglijk biddende.
Kornelis no basa ume isi nara rala nara hii-nau neu Lamatualain. Te atahori Roma hetar nda onaꞌ naa sa. Kornelis tulu-fali atahori hata-taaꞌ, ma ana hii hule-oꞌe neu Lamatualain.
3 Deze zag in een gezicht klaarlijk, omtrent de negende ure des daags, een engel Gods tot hem inkomen, en tot hem zeggende: Cornelius!
Faiꞌ sa, mbei ma liiꞌ telu bobꞌo na, onaꞌ a nalamein. Ana nita relo-relo Lamatualain ate Na esa mia sorga noꞌe nae, “Kornelis!”
4 En hij, de ogen op hem houdende, en zeer bevreesd geworden zijnde, zeide: Wat is het Heere? En hij zeide tot hem: Uw gebeden en uw aalmoezen zijn tot gedachtenis opgekomen voor God.
Kornelis nita e, de namatau seli. Ana natane nae, “Taꞌo bee, malangga?” Ate naa nataa nae, “Lamatualain rena hule-oꞌe ma, ma nasanedꞌa rala malole ma neu atahori hata-taaꞌ ra. Ana o mete-seꞌu nggo boe.
5 En nu, zend mannen naar Joppe, en ontbied Simon, die toegenaamd wordt Petrus.
De ia naa, denu atahori esa kota Yope neu fo noꞌe nendi atahori esa, naran Simon Petrus.
6 Deze ligt te huis bij een Simon, lederbereider, die zijn huis heeft bij de zee; deze zal u zeggen, wat gij doen moet.
Ana numban sia ume esa sia tasi suu na, no tukan nameu banda rouꞌ sa, naran Simon.”
7 En als de engel, die tot Cornelius sprak, weggegaan was, riep hij twee van zijn huisknechten, en een godzaligen krijgsknecht van degenen, die gedurig bij hem waren;
Lamatualain ate Na mia sorga olaꞌ basa ma, ana lao hela Kornelis. De Kornelis noꞌe mana tao-ues nara rua no soldꞌadꞌu na esa. Soldꞌadꞌu naa, rala na o hii-nau neu Lamatualain boe.
8 En als hij hun alles verhaald had, zond hij hen naar Joppe.
Kornelis dui basa naa ra, ma denu se risiꞌ kota Yope.
9 En des anderen daags, terwijl deze reisden, en nabij de stad kwamen, klom Petrus op het dak, om te bidden, omtrent de zesde ure.
Mbila reorendu na ma, Kornelis dedenu nara rae deka Yope ena. Leleꞌ naa, Petrus neu hule-oꞌe mia Simon ume nambeleon ataꞌ.
10 En hij werd hongerig, en begeerde te eten. En terwijl zij het bereidden, viel over hem een vertrekking van zinnen.
Ana hule-oꞌe te namedꞌa ndoe. Ana nahati atahori ra tao nanaat mei ata neu. Leleꞌ ana hule-oꞌe ma, Lamatualain natudꞌu e onaꞌ ana nalamein.
11 En hij zag den hemel geopend, en een zeker vat tot hem nederdalen, gelijk een groot linnen laken, aan de vier hoeken gebonden, en nedergelaten op de aarde;
Onaꞌ lalai a sii, ma teme loa-naruꞌ sa sou, doko-doko sia buku ka haaꞌ ra. Teme loa-naruꞌ naa, loe nema.
12 In hetwelk waren al de viervoetige dieren der aarde, en de wilde, en de kruipende dieren, en de vogelen des hemels.
Sia temeꞌ naa, nita banda mataꞌ-mataꞌ. Hambu banda ei haaꞌ, banda mana nodꞌoꞌ, ma mbuiꞌ mataꞌ-mataꞌ.
13 En er geschiedde een stem tot hem: Sta op, Petrus! slacht en eet.
Ana rena haraꞌ esa denu e nae, “Petrus! Fela leo! Hala banda ra fo mua!”
14 Maar Petrus zeide: Geenszins, Heere! want ik heb nooit gegeten iets, dat gemeen of onrein was.
Te Petrus nataa nae, “Nda bisa sa Lamatuaꞌ! Afiꞌ taꞌo naa! Au nda feꞌe ua ita banda mataꞌ naa ra sa! Hai atahori Yahudi ra miluli banda naa ra!”
15 En een stem geschiedde wederom ten tweeden male tot hem: Hetgeen God gereinigd heeft, zult gij niet gemeen maken.
Te hara-liiꞌ naa olaꞌ baliꞌ nae, “Mete ma Lamatualain nae saa meumareꞌ, naa afiꞌ mae manggenggeoꞌ!”
16 En dit geschiedde tot drie maal; en het vat werd wederom opgenomen in den hemel.
Temeꞌ naa sou lao telu ma Petrus o rena hara-liiꞌ lao telu boe, aiboiꞌ ma temeꞌ a nenebotiꞌ baliꞌ lalai ata neu.
17 En alzo Petrus in zichzelven twijfelde, wat toch het gezicht mocht zijn, dat hij gezien had, ziet, de mannen, die van Cornelius afgezonden waren, gevraagd hebbende naar het huis van Simon, stonden aan de poort.
Petrus feꞌe dudꞌuꞌa neu-nema nae nahine meit naa sosoa na, te Kornelis ana dedenu nara losa Simon ume na ena. Ara rii-rii sia lelesu mataꞌ ena.
18 En iemand geroepen hebbende, vraagden zij, of Simon, toegenaamd Petrus, daar te huis lag.
Ara roꞌe tenu umeꞌ a de ratane rae, “Hai sangga fuiꞌ esa numban sia ume ia. Naran Simon Petrus. Amaꞌ nahine e, do?”
19 En als Petrus over dat gezicht dacht, zeide de Geest tot hem: Zie, drie mannen zoeken u;
Petrus feꞌe dudꞌuꞌa saa fo nitaꞌ naa sosoan ma, Lamatualain Dula-dale Meumare Na nafadꞌe e nae, “We, Petrus. Atahori sia raeꞌ, rema sangga nggo.
20 Daarom sta op, en ga af, en reis met hen, niet twijfelende; want ik heb hen gezonden.
Onda fo tungga se leo. Afiꞌ mumutau. Mae sira nda atahori Yahudi sa, ho afiꞌ melu-mudu se mae atahori manggenggeoꞌ, tungga atahori Yahudi ra adat na. Te Au, mana denu se rema haꞌi nggo.”
21 En Petrus ging af tot de mannen die van Cornelius tot hem gezonden waren, en zeide: Ziet, ik ben het, dien gij zoekt; wat is de oorzaak, waarom gij hier zijt?
Basa ma, Petrus onda de neu nandaa no se. Natane nae, “Au ia, fo hei sanggaꞌ a. Hei parlu sa?”
22 En zij zeiden: Cornelius, een hoofdman over honderd, een rechtvaardig man, en vrezende God, en die goede getuigenis heeft van het ganse volk der Joden, is door Goddelijke openbaring vermaand van een heiligen engel, dat hij u zou ontbieden te zijnen huize, en dat hij van u woorden der zaligheid zou horen.
Ara rataa rae, “Malangga soldꞌadꞌu Roma esa denu hai ima. Ana malangga mia soldꞌadꞌu natun esa. Rala na ndos, ma hii-nau neu Lamatualain. Atahori Yahudi naeꞌ bubꞌuluꞌ malole na ena. Feꞌe afis sa, Lamatualain ate Na mia sorga denu hai malangga ma noꞌe amaꞌ muu sia ume na. Ana nae rena mia amaꞌ.”
23 Als hij hen dan ingeroepen had, ontving hij ze in huis. Doch des anderen daags ging Petrus met hen heen, en sommigen der broederen, die van Joppe waren, gingen met hem.
Petrus rena nala ma, noꞌe se sungguꞌ tetembaꞌ naa sia naa. Fetu na ma, ara fela de Petrus lao no se. Lamatuaꞌ Yesus atahori Na hira sia Yope, o reu ramaloloꞌ ro se boe.
24 En des anderen daags kwamen zij te Cesarea. En Cornelius verwachtte hen, samengeroepen hebbende die van zijn maagschap en bijzonderste vrienden.
Tetembaꞌ naa ara sungguꞌ sia dalaꞌ. Mbilaꞌ neu dei de ara losa Kaisarea. Ara losa Kornelis ume na, te ana nahati se ena. Ana naꞌabꞌubꞌue nala bobꞌonggi nara ma nonoo nara sia naa.
25 En als het geschiedde, dat Petrus inkwam, ging hem Cornelius tegemoet, en vallende aan zijn voeten, aanbad hij.
Petrus nae ume rala neu ma, Kornelis nelaꞌ neu, sendeꞌ lululangga na, fo beꞌutee neu e.
26 Maar Petrus richtte hem op, zeggende: Sta op, ik ben ook zelf een mens.
Te Petrus nafefela e nae, “Aꞌa! Rii-rii leo. Afiꞌ beꞌutee neu au. Te au ia, atahori onaꞌ aꞌa boe.”
27 En met hem sprekende, ging hij in, en vond er velen, die samengekomen waren.
Kornelis rena taꞌo naa ma, ana nambariiꞌ. Boe ma ruꞌa se ola-olaꞌ fo rae ume rala reu. Petrus mete neu ma, nita atahori hetar raꞌabꞌubꞌue sia naa, rahani e.
28 En hij zeide tot hen: Gij weet, hoe het een Joodsen man ongeoorloofd is, zich te voegen of te gaan tot een vreemde; doch God heeft mij getoond, dat ik geen mens zou gemeen of onrein heten.
Ana mete ndule se, ma olaꞌ nae, “Toronoo nggare. Hei bubꞌuluꞌ hai atahori Yahudi ra adat ma. Hai nda miꞌibꞌue mo atahori feaꞌ ra sa. Saa fai, masoꞌ ume nara rala. Te Lamatualain natudꞌu au nae, mete ma Eni olaꞌ nae saa meumareꞌ, au afiꞌ ae naa manggenggeoꞌ. De ia naa, au nda melumudꞌu atahori feaꞌ ra sa ena. Au musi tao se onaꞌ bobꞌonggi nggara.
29 Daarom ben ik ook zonder tegenspreken gekomen, ontboden zijnde. Zo vraag ik dan, om wat reden gijlieden mij hebt ontboden.
Naa de, hei moꞌe ma, au uma neuꞌ ena. Au nda nemba-nemba sa, huu Lamatualain nafadꞌe basa au ena. Te hei mifadꞌe sobꞌa dei! Hei parlu saa mia au?”
30 En Cornelius zeide: Over vier dagen was ik vastende tot deze ure toe, en ter negende ure bad ik in mijn huis. En ziet, een man stond voor mij, in een blinkend kleed,
Kornelis dui basa-bꞌasaꞌ e nae, “Fai haa mana laoꞌ naa, bobꞌo na, au hule oꞌe mia ume ngga. Aiboiꞌ ma, touꞌ esa ririi mia mata ngga. Bua na makahahadoꞌ.
31 en zeide: Cornelius! uw gebed is verhoord, en uw aalmoezen zijn voor God gedacht geworden.
Ana noꞌe au nae, ‘Kornelis! Lamatualain rena basa hule-oꞌe ma ena, ma nasanedꞌa rala malole ma neu atahori hata-taaꞌ ra.
32 Zend dan naar Joppe, en ontbied Simon, die toegenaamd wordt Petrus; deze ligt te huis in het huis van Simon, den lederbereider, aan de zee, welke, hier gekomen zijnde, tot u spreken zal.
De ia naa, denu atahori risiꞌ kota Yope fo roꞌe atahori sa, naran, Simon Petrus. Ana numban ume esa sia tasi suu na, sia tukan nameu banda rouꞌ esa, nara na Simon boe.’
33 Zo heb ik dan van stonde aan tot u gezonden, en gij hebt welgedaan, dat gij hier gekomen zijt. Wij zijn dan allen nu hier tegenwoordig voor God, om te horen al hetgeen u van God bevolen is.
Naa de, au denu atahori reu roꞌe amaꞌ. Hai moꞌe makasi, huu amaꞌ nema. De ia naa, hai miꞌibꞌue, mae rena saa fo Lamatualain denu amaꞌ nafadꞌe hai.”
34 En Petrus, den mond opendoende, zeide: Ik verneem in der waarheid, dat God geen aannemer des persoons is;
Basa ma Petrus olaꞌ nae, “Ia naa, au feꞌe bubꞌuluꞌ Lamatualain mete-seꞌu basa atahori ona esaꞌ. Nda pili-tadꞌa nae atahori Yahudi, do atahori nda Yahudi sa.
35 Maar in allen volke, die Hem vreest en gerechtigheid werkt, is Hem aangenaam.
Mete ma atahori mia leo bee-bꞌee o rala na ndos, ma ana hii hule-oꞌe neu Lamatualain, ma tungga Lamatualain hiihii-nanau Na, atahori naa tao namahoꞌo Lamatualain rala Na.
36 Dit is het woord, dat Hij gezonden heeft den kinderen Israels, verkondigende vrede door Jezus Christus; deze is een Heere van allen.
Hei bubꞌuluꞌ saa fo Lamatualain nafadꞌe neu hai atahori Israꞌel ra, nae Eni haitua Atahori fo Eni dudꞌu basa eniꞌ a maꞌahulu na, naeni Yesus. Yesus naa, mate fo nadameꞌ atahori no Lamatualain. Ma Ana dadꞌi Malangga neu basa atahori ra.
37 Gijlieden weet de zaak, die geschied is door geheel Judea, beginnende van Galilea, na den doop, welken Johannes gepredikt heeft;
Hei o rena saa mana dadꞌiꞌ sia nusa Yudea. Dudꞌuit na eniꞌ a Yohanis nafadꞌe atahori ra nae, ara musi raloeꞌ mia salaꞌ nara. Boe ma ara musi sarani, fo dadꞌi bukti sira dame ro Lamatualain ena.
38 Belangende Jezus van Nazareth, hoe Hem God gezalfd heeft met den Heiligen Geest en met kracht; Welke het land doorgegaan is, goeddoende, en genezende allen, die van den duivel overweldigd waren; want God was met Hem.
Lamatualain fee Dula-dale Meumare Na neu Yesus, atahori Nasaret naa. Ana o fee koasa Na neu E boe. De Yesus neu sia kambo-kamboꞌ, fo tao dala maloleꞌ fee atahori ra. Ana o tulu-fali atahori fo nitu ra malangga na tao naꞌasususaꞌ ra. Ana tao taꞌo naa, huu Lamatualain no E nakandooꞌ a.
39 En wij zijn getuigen van al hetgeen Hij gedaan heeft, beide in het Joodse land en te Jeruzalem; Welken zij gedood hebben, Hem hangende aan het hout.
Hai ia ra, mita mo mata mara, saa fo ana tao mia Yerusalem, ma ndule atahori Yahudi ra nusa na. Te onaꞌ naa o, atahori ra feꞌe mbaku risa E mia hau ngganggeꞌ losa mate.
40 Dezen heeft God opgewekt ten derden dage, en gegeven, dat Hij openbaar zou worden;
Ana mate tebꞌe-tebꞌeꞌ, te finiesan ma, Lamatualain fee Ne nasodꞌa baliꞌ. Ana natudꞌu Ao na fo atahori rahine rae Ana nasodꞌa baliꞌ ena.
41 Niet al den volke, maar den getuigen, die van God te voren verkoren waren, ons namelijk, die met Hem gegeten en gedronken hebben, nadat Hij uit de doden opgestaan was.
Te nda basa atahori rita E sa, akaꞌ a hai. Ana nasodꞌa baliꞌ ma, hai mia-minu mo E. Ma Lamatualain o dudꞌu hai fo mifadꞌe Yesus Dudꞌui Malole Na neu basa atahori sia bee-bꞌee.
42 En heeft ons geboden den volke te prediken, en te betuigen, dat Hij is Degene, Die van God verordend is tot een Rechter van levenden en doden.
Lamatualain denu hai mi mifadꞌe relo-relo soꞌal Atahori fo Ana dudꞌu eniꞌ a maꞌahulu na, naeni Yesus. Lamatualain o soꞌu E dadꞌi mana maꞌetuꞌ dedꞌeat fo naꞌetuꞌ seka nasodꞌa nakandoo no Lamatualain, ma seka hokoꞌ. Ana o naꞌetuꞌ atahori mates ma atahori masodꞌaꞌ ra dedꞌeat nara boe.
43 Dezen geven getuigenis al de profeten, dat een iegelijk, die in Hem gelooft, vergeving der zonden ontvangen zal door Zijn Naam.
Mia dalahulu na neu, Lamatualain mana ola-ola Nara dudꞌu Yesus ia, rae sudꞌiꞌ a se namahere neu E, dei fo Lamatualain simbo se, ma fee ambon neu sala nara.”
44 Als Petrus nog deze woorden sprak, viel de Heilige Geest op allen, die het Woord hoorden.
Petrus feꞌe olaꞌ naꞌo naa, aiboiꞌ ma Lamatualain Dula-dale Meumare Na masoꞌ basa atahori mana renaꞌ ra.
45 En de gelovigen, die uit de besnijdenis waren, zovelen als met Petrus gekomen waren, ontzetten zich, dat de gave des Heiligen Geestes ook op de heidenen uitgestort werd.
Petrus nonoo Yahudi nara mana rema ro e mia Yope, ara o risiꞌ Kornelis ume na sia kota Kaisarea. Ara rita atahori hetar simbo Lamatualain Dula-dale Na ma, ara titindindi, huu feꞌe rita Lamatualain fee Dula-dale Na neu atahori nda Yahudi sa.
46 Want zij hoorden hen spreken met vreemde talen, en God groot maken. Toen antwoordde Petrus:
Ara rena atahori mia Kornelis ume na olaꞌ dedꞌeat mataꞌ-mataꞌ ma koa-kio Lamatualain. Basa ma Petrus olaꞌ no nonoo nara nae,
47 Kan ook iemand het water weren, dat dezen niet gedoopt zouden worden, welke den Heiligen Geest ontvangen hebben, gelijk als ook wij?
“Hei mete neuꞌ ena! Atahori ia ra simbo Lamatualain Dula-dale Na onaꞌ hita boe. De ia naa, ata sarani se leo. Te esa nda ai saꞌ boe.”
48 En hij beval, dat zij zouden gedoopt worden in den Naam des Heeren. Toen baden zij hem, dat hij enige dagen bij hen wilde blijven.
De Petrus denu nonoo nara fo sarani Kornelis no atahori naa ra, fo ara masoꞌ dadꞌi Lamatuaꞌ Yesus atahori Nara. Basa ma, ara roꞌe Petrus leo no sira fai hira fai, dei de feꞌe fee ne baliꞌ Yerusalem neu.
