Spreuken 1
1 Spreuken van Salomon, den zoon van David, Den koning van Israël:
The wise sayings of Solomon, the son of David, king of Israel.
2 Ze leren u kennen wijsheid en tucht, Ze geven u begrip voor verstandige woorden;
To have knowledge of wise teaching; to be clear about the words of reason:
3 Ze voeden u op tot heilzame tucht, Rechtschapenheid, plichtsbesef en oprechtheid.
To be trained in the ways of wisdom, in righteousness and judging truly and straight behaviour:
4 Aan de onnozelen schenken ze ervaring, Aan jonge mensen doordachte kennis.
To make the simple-minded sharp, and to give the young man knowledge, and serious purpose:
5 Als een wijze ze hoort, zal hij zijn inzicht verdiepen, Een verstandig mens zal er ideeën door krijgen;
(The wise man, hearing, will get greater learning, and the acts of the man of good sense will be wisely guided: )
6 Spreuk en strikvraag zal hij doorzien, De woorden der wijzen en hun problemen.
To get the sense of wise sayings and secrets, and of the words of the wise and their dark sayings.
7 Het ontzag voor Jahweh is de grondslag der wijsheid; Maar ongelovigen lachen om wijsheid en tucht.
The fear of the Lord is the start of knowledge: but the foolish have no use for wisdom and teaching.
8 Mijn zoon, luister dus naar de wenken van uw vader, Sla niet in de wind, wat uw moeder u leerde;
My son, give ear to the training of your father, and do not give up the teaching of your mother:
9 Want het siert uw hoofd als een krans, Uw hals als een snoer.
For they will be a crown of grace for your head, and chain-ornaments about your neck.
10 Mijn zoon, als zondaars u willen verleiden, stem niet toe,
My son, if sinners would take you out of the right way, do not go with them.
11 Als ze u zeggen: Ga met ons mee, Laat ons loeren op bloed, Laat ons zo maar onschuldigen belagen,
If they say, Come with us; let us make designs against the good, waiting secretly for the upright, without cause;
12 Gelijk de onderwereld hen levend verslinden, Als zij, die ten grave dalen, geheel en al; (Sheol h7585)
Let us overcome them living, like the underworld, and in their strength, as those who go down to death; (Sheol h7585)
13 Allerlei kostbare schatten zullen we vinden, Onze huizen vullen met buit;
Goods of great price will be ours, our houses will be full of wealth;
14 Ge moogt meeloten in onze kring, Eén buidel zullen we samen delen!
Take your chance with us, and we will all have one money-bag:
15 Mijn zoon, ga dan niet met hen mee, En houd uw voet af van hun pad;
My son, do not go with them; keep your feet from their ways:
16 Want hun voeten ijlen naar het kwade, En haasten zich, om bloed te vergieten.
For their feet are running after evil, and they are quick to take a man's life.
17 Maar zoals het niet geeft, of het net wordt gespannen, Terwijl alle vogels het zien:
Truly, to no purpose is the net stretched out before the eyes of the bird:
18 Zo loeren ze slechts op hun eigen bloed, En belagen ze hun eigen leven!
And they are secretly waiting for their blood and making ready destruction for themselves.
19 Zo gaat het allen, die uit zijn op oneerlijke winst: Deze beneemt zijn bezitters het leven.
Such is the fate of everyone who goes in search of profit; it takes away the life of its owners.
20 De wijsheid roept luid in de straten, Op de pleinen verheft ze haar stem;
Wisdom is crying out in the street; her voice is loud in the open places;
21 Ze roept op de tinne der muren, En spreekt aan de ingang der poorten:
Her words are sounding in the meeting-places, and in the doorways of the town:
22 Hoe lang nog, dommen, blijft gij liever onnozel, Blijven de eigenwijzen verwaand, Willen de dwazen van geen wijsheid horen?
How long, you simple ones, will foolish things be dear to you? and pride a delight to the haters of authority? how long will the foolish go on hating knowledge?
23 Keert u tot mijn vermaning; Dan stort ik mijn geest over u uit, En maak u mijn woorden bekend.
Be turned again by my sharp words: see, I will send the flow of my spirit on you, and make my words clear to you.
24 Maar zo ge weigert, als ik roep, En niemand er op let, als ik mijn hand verhef;
Because your ears were shut to my voice; no one gave attention to my out-stretched hand;
25 Zo ge mijn raad geheel en al in de wind slaat, En van mijn vermaning niet wilt weten:
You were not controlled by my guiding, and would have nothing to do with my sharp words:
26 Zal ik lachen, wanneer het u slecht gaat, Zal ik spotten, wanneer uw verschrikking komt als een onweer;
So in the day of your trouble I will be laughing; I will make sport of your fear;
27 Wanneer uw ongeluk nadert als een orkaan, Wanneer benauwdheid en angst u overvallen!
When your fear comes on you like a storm, and your trouble like a rushing wind; when pain and sorrow come on you.
28 Dan zal men mij roepen, maar zal ik niet antwoorden, Zal men mij zoeken, maar mij niet vinden!
Then I will give no answer to their cries; searching for me early, they will not see me:
29 Omdat ze van wijsheid niets wilden weten, En het ontzag voor Jahweh niet hebben verkozen,
For they were haters of knowledge, and did not give their hearts to the fear of the Lord:
30 Van mijn raad niets moesten hebben, En al mijn vermaan in de wind hebben geslagen:
They had no desire for my teaching, and my words of protest were as nothing to them.
31 Zullen ze eten de vrucht van hun wandel, Verzadigd worden met wat ze beraamden.
So the fruit of their way will be their food, and with the designs of their hearts they will be made full.
32 Want de onnozelen komen door hun onverschilligheid om, De dwazen storten door hun lichtzinnigheid in het verderf;
For the turning back of the simple from teaching will be the cause of their death, and the peace of the foolish will be their destruction.
33 Maar die naar mij luistert, zal in veiligheid wonen, Bevrijd van de vrees voor de rampen!
But whoever gives ear to me will take his rest safely, living in peace without fear of evil.
