Spreuken 25

1 Ook de volgende spreuken zijn van Salomon; ze zijn verzameld door de beambten van Ezekias, den koning van Juda.

Magi e ngeche mamoko mag Solomon, mane jo-Hezekia ruodh Juda ondiko.

2 Het is de glorie van God, iets verborgen te houden, De glorie der koningen, het uit te zoeken.

Wamiyo Nyasaye duongʼ kuom gik ma opando; to lero tiend weche en duongʼ ni ruodhi.

3 Zoals de hoogte der hemelen, en de diepte der aarde, Zo is ook het hart der koningen: ondoorgrondelijk.

Mana kaka polo bor kendo piny tut, e kaka chuny ruodhi ngʼeyo tek.

4 Worden de slakken uit het zilver verwijderd, Dan slaagt de kunstenaar in zijn werk;

Ka ogol chilo kuom fedha, to jatheth koro nigi gimoro mar theth;

5 Verjaagt men de bozen uit de tegenwoordigheid van den koning, Dan staat zijn troon door rechtvaardigheid sterk.

ka ogol ngʼat marach e nyim ruoth, eka kom ruodhe ibiro guro motegno e tim makare.

6 Dring u niet op bij den koning, En ga niet staan op de plaats van voornamen;

Kik imiri duongʼ iwuon e nyim ruoth, kata bedo kar jomadongo,

7 Het is beter, dat men tot u zegt: "Neem hier plaats, hogerop," Dan dat men u voor een aanzienlijke vernedert. Wat uw ogen hebben gezien,

nimar ber moloyo owachni niya, “Bi ka,” moloyo ka igoli e nyim jomadongo.

8 Moet ge niet terstond voor het gerecht gaan brengen; Wat zult ge na afloop doen, Als uw naaste u in het ongelijk heeft gesteld?

Gima wangʼi oseneno kik ikel mapiyo kirikni e nyim od bura; nimar ibiro timo angʼo achien ka jabuti oketi e wichkuot?

9 Beslecht uw eigen zaak met den naaste, Maar maak daarbij het geheim van een derde niet openbaar;

Ka iloso wach manie kindi gi jabuti, to kik idhi ihul wach malingʼ-lingʼ mar ngʼato;

10 Anders zal hij, die het hoort, u beschimpen, En houdt ge voor altijd een slechte naam.

nono to ngʼat moro mowinji biro keti e wichkuot; mi huma mari marach ok nogiki.

11 Gouden vruchten op zilveren schalen: Zijn woorden, te pas gesproken.

Wach mowach e kinde mowinjore, chalo gi olemo mar dhahabu moketie tawo molos gi fedha.

12 Een gouden ring en een sieraad van edel metaal: Is een wijs vermaner voor een luisterend oor.

Mana kaka tere mar dhahabu kata tigo mar dhahabu maber e kaka siem mar ngʼat mariek mokwerogo ngʼat machiko ite.

13 Als koele sneeuw bij de hitte van de oogst Is een trouwe bode voor hem, die hem stuurt: Hij fleurt zijn meester weer op.

Mana kaka ngʼich mar pe e kinde mar keyo, e kaka jaote ma ja-adiera chalo ne ngʼat moore, omoro chuny ruodhe.

14 Wolken en wind, en toch geen regen: Dat is iemand, die praalt op een gift, waar toch niets van komt.

Kaka boche polo gi yamo maonge koth, e kaka ngʼat mawuorore gi mich ma ok dochiw.

15 Door lankmoedigheid laat een vorst zich vermurwen, Milde taal breekt beenderen stuk.

Horuok mos nyalo loko chuny ruoth, to lep mamuol nyalo toyo chogo.

16 Hebt ge honing gevonden, eet dan niet meer dan ge aan kunt; Anders staat het u tegen, en geeft ge het over.

Ka iyudo mor kich, to cham mana moromo, mathoth ahinya, nyalo miyo ingʼogi.

17 Kom niet te dikwijls in het huis van uw naaste; Anders krijgt hij genoeg van u, en gaat hij u haten.

Kik iter tiendi pile e od jabuti, dhiyo kuno pile, biro miyo ochayi.

18 Een knots, een zwaard en een scherpe pijl: Is iemand, die valse getuigenis geeft tegen zijn naaste.

Mana kaka arungu kata ligangla; kata asere mabith, e kaka ngʼatno machiwo neno ma ok adiera kuom ngʼat ma gidakgo machiegni.

19 Een slechte tand en een zwikkende voet: Is de steun van een trouweloze in moeilijke tijden.

Mana kaka lak marach kata tielo mongʼol e kaka keto geno kuom jogo ma ok jo-adiera e kinde mag chandruok.

20 Als azijn op hoofdzeer Zo werkt het zingen van liederen op een slecht humeur.

Mana ka ngʼat ma lonyo law midongʼ duk e ndalo ngʼich, kata kaka olo chumbi e adhola, e kaka ngʼat ma wero wende ne chuny mool.

21 Heeft uw vijand honger, geef hem brood te eten, Heeft hij dorst, laat hem water drinken;

Ka jasiki odenyo, to miye chiemo ocham; ka riyo oloye, miye pi omodhi.

22 Zo stapelt ge vurige kolen op zijn hoofd, En Jahweh zal het u vergelden.

Ka itimo kamano, ibiro choko chuk mach maliel e wiye, kendo Jehova Nyasaye biro miyi pok.

23 Noordenwind brengt een stortvloed, Een geniepige tong maakt boze gezichten.

Kaka yamb nyandwat kelo koth, e kaka lep mafuongʼo wach kelo miero.

24 Beter te wonen op de punt van het dak, Dan met een snibbige vrouw in de echtelijke woning.

Ber dak e kona mar wi ot moloyo dak gi dhako maralep.

25 Een koele dronk voor een dorstige keel: Is goede tijding uit een ver land.

Mana kaka pi mangʼich chalo ne chuny mool, e kaka wach maber moa e piny mabor chalo.

26 Een bedorven bron, een vervuilde wel: Is een rechtvaardige, die voor den boze wankelt.

Mana kaka soko motimo chwodho kata aora moduwore chalo e kaka ngʼat makare machiwo thuolo ne jaricho.

27 Te veel honing eten is niet gezond; Wees daarom spaarzaam met vleiende woorden.

Ok ber chamo mor kich mathoth, kata ok en gima longʼo mondo ngʼato odwar luor monego miye owuon.

28 Als een stad met een bres, zonder muren: Is iemand zonder zelfbeheersing.

Mana kaka dala maduongʼ ma ohingane omukore mogore piny e kaka ngʼatno ma ok nyal ritore owuon.