ⳘⲀⲢⲔⲞⲚ 1
Худаниң оғли Әйса Мәсиһниң хуш хәвириниң башлиниши:
2 ⲃ̅ ⲔⲀⲦⲀ ⲪⲢⲎϮ ⲈⲦⲤϦⲎⲞⲨⲦ ϦⲈⲚⲎⲤⲀⲒⲀⲤ ⲠⲒⲠⲢⲞⲪⲎⲦⲎⲤ ϪⲈ ϨⲎⲠⲠⲈ ϮⲚⲀⲞⲨⲰⲢⲠ ⲘⲠⲀⲄⲄⲈⲖⲞⲤ ϦⲀⲦϨⲎ ⲘⲠⲈⲔϨⲞ ⲪⲎ ⲈⲐⲚⲀⲤⲞⲂϮ ⲘⲠⲈⲔⲘⲰⲒⲦ ϦⲀϪⲰⲔ.
Йәшая пәйғәмбәрниң язмисида хатириләнгәндәк: — «Мана, алдиңда әлчимни әвәтимән. У сениң йолуңни алдин-ала тәйярлайду.
Аңлаңлар, далада бирисиниң товлиған авазини! У: «Пәрвәрдигарниң йолини тәйярлаңлар, Униң үчүн чиғир йоллирини түптүз қилиңлар!» — дәйду».
Кишиләрни чөмүлдүрүш елип баридиған Йәһя [пәйғәмбәр] чөл-баяванда пәйда болуп, гуналарға кәчүрүм елип келидиған, товва қилишни билдүридиған [суға] «чөмүлдүрүш»ни җакалашқа башлиди.
5 ⲉ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲨⲚⲎⲞⲨ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀⲢⲞϤ ⲚϪⲈⲚⲀ ϮⲒⲞⲨⲆⲈⲀ ⲦⲎⲢⲤ ⲚⲬⲰⲢⲀ ⲚⲈⲘ ⲚⲀ ⲒⲈⲢⲞⲤⲀⲖⲎⲘ ⲦⲎⲢⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲨϬⲒⲰⲘⲤ ⲚⲦⲞⲦϤ ϦⲈⲚⲠⲒⲒⲞⲢⲆⲀⲚⲎ ⲤⲚⲒⲀⲢⲞ ⲈⲨⲞⲨⲰⲚϨ ⲚⲚⲞⲨⲚⲞⲂⲒ ⲈⲂⲞⲖ.
Пүтүн Йәһудийә өлкисидикиләр вә пүткүл Йерусалим шәһиридикиләр униң алдиға чиқип, гуналирини иқрар қилиши билән униң тәрипидин Иордан дәриясида чөмүлдүрүлди.
6 ⲋ̅ ⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ⲆⲈ ⲚⲀⲢⲈ ϨⲀⲚϤⲰⲒ ⲚϬⲀⲘⲞⲨⲖ ⲦⲞⲒ ϨⲒⲰⲦϤ ⲞⲨⲞϨ ⲈϤⲘⲎⲢ ⲚⲞⲨⲘⲞϪϦ ⲚϢⲀⲢ ⲈϪⲈⲚ ⲦⲈϤϮⲠⲒ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀϤⲞⲨⲈⲘ ϢϪⲈ ⲚⲈⲘ ⲈⲂⲒⲰ ⲚⲦⲈⲦⲔⲞⲒ.
Йәһя болса төгә жуңидин қилинған кийим кийгән, белигә көн тасма бағлиған еди; йемәклиги чекәткә билән явайи һәрә һәсили еди.
7 ⲍ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀϤϨⲒⲰⲒϢ ⲈϤϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ϤⲚⲎ ⲞⲨ ⲘⲈⲚⲈⲚⲤⲰⲒ ⲚϪⲈⲪⲎ ⲈⲦϪⲞⲢ ⲈϨⲞⲦⲈⲢⲞⲒ ⲪⲎ ⲈⲦⲈ ⲚϮⲘⲠϢⲀ ⲀⲚ ⲈϪⲞⲂⲤⲦ ⲈϦⲢⲎⲒ ⲈϮⲞⲨⲰ ⲚⲞⲨⲘⲞⲨⲤⲈⲢ ⲚⲦⲈⲠⲈϤⲐⲰⲞⲨⲒ.
У мундақ дәп җакалайтти: — Мәндин қудрәтлик болған бири мәндин кейин келиду. Мән һәтта еңишип кәшлириниң боқучини йешишкиму лайиқ әмәсмән!
Мән силәрни суғила чөмүлдүримән, лекин у силәрни Муқәддәс Роһқа чөмүлдүриду.
9 ⲑ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲤϢⲰⲠⲒ ϦⲈⲚⲚⲒⲈϨⲞⲞⲨ ⲈⲦⲈⲘⲘⲀⲨ ⲀϤⲒ ⲚϪⲈⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲚⲀⲌⲀⲢⲈⲐ ⲚⲦⲈϮⲄⲀⲖⲒⲖⲈⲀ ⲞⲨⲞϨ ⲀϤϬⲒⲰⲘⲤ ϦⲈⲚⲠⲒⲒⲞⲢⲆⲀⲚⲎ ⲤⲚⲦⲞⲦϤ ⲚⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ
Шу күнләрдә шундақ болдики, Әйса Галилийә өлкисиниң Насарәт шәһиридин келип, Йәһя тәрипидин Иордан дәриясида чөмүлдүрүлди.
10 ⲓ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲤⲀⲦⲞⲦϤ ⲈϤⲚⲎⲞⲨ ⲈⲠϢⲰⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲠⲒⲘⲰⲞⲨ ⲀϤⲚⲀⲨ ⲈⲚⲒⲪⲎⲞⲨⲒ ⲈⲀⲨⲪⲰϦ ⲞⲨⲞϨ ⲠⲒⲠⲚⲈⲨⲘⲀⲀϤⲒ ⲈϦⲢⲎⲒ ⲈϪⲰϤ ⲘⲪⲢⲎϮ ⲚⲞⲨϬⲢⲞⲘⲠⲒ
У судин чиққандила, асманларниң йерилип, Роһниң кәптәр қияпитидә чүшүп, өз үстигә қонуватқанлиғини көрди.
Шуниң билән асманлардин: «Сән Мениң сөйүмлүк Оғлум, Мән сәндин толуқ хурсәнмән!» дегән бир аваз аңланди.
Вә Роһ дәрһал уни чөл-баяванға сүйләп чиқарди.
13 ⲓ̅ⲅ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀϤⲬⲎ ⲠⲈ ϨⲒ ⲠϢⲀϤⲈ ⲚⲘⲚⲈϨⲞⲞⲨ ⲚⲈⲘ ⲚⲈϪⲰⲢϨ ⲈϤⲈⲢⲠⲒⲢⲀⲌⲒⲚ ⲘⲘⲞϤ ⲚϪⲈⲠⲤⲀⲦⲀⲚⲀⲤ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀϤⲬⲎ ⲠⲈ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲐⲎ ⲢⲒⲞⲚ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲒⲀⲄⲄⲈⲖⲞⲤ ⲚⲀⲨϢⲈⲘϢⲒ ⲘⲘⲞϤ.
У чөлдә қириқ күн туруп, Шәйтан тәрипидин синилип туратти. У шу йәрдә явайи һайванлар билән биллә еди; шу күнләрдә пәриштиләр униң хизмитини қилди.
Әнди Йәһя соланғандин кейин, Әйса Галилийә өлкисигә берип: «Вақит-саити тошти, Худаниң падишалиғи йеқинлашти! Товва қилиңлар, хуш хәвәргә ишиниңлар!» дәп Худаниң падишалиғиниң хуш хәвирини җакалашқа башлиди.
15 ⲓ̅ⲉ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲈϤϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲀϤϪⲰⲔ ⲈⲂⲞⲖ ⲚϪⲈⲠⲒⲤⲎⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲤϦⲰⲚⲦ ⲚϪⲈϮⲘⲈⲦⲞⲨⲢⲞ ⲚⲦⲈⲪⲚⲞⲨϮ ⲀⲢⲒⲘⲈⲦⲀⲚⲞⲒⲚ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀϨϮ ⲈⲠⲒⲈⲨⲀⲄⲄⲖⲒⲞⲚ.
16 ⲓ̅ⲋ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀϤⲤⲒⲚⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲀ ⲪⲒⲞⲘ ⲚⲦⲈϮⲄⲀⲖⲒⲖⲈⲀ ⲀϤⲚⲀⲨ ⲈⲤⲒⲘⲰⲚ ⲚⲈⲘ ⲀⲚⲆⲢⲈⲀⲤ ⲠⲤⲞⲚ ⲚⲤⲒⲘⲰⲚ ⲈⲨϨⲒ ϢⲚⲈ ⲚⲤⲒϮ ⲈⲪⲒⲞⲘ ϪⲈ ⲞⲨⲎⲒ ⲄⲀⲢ ⲚⲈϨⲀⲚⲞⲨⲞϨⲒ ⲚⲈ.
[Шу күнләрдә] у Галилийә деңизи бойида кетиветип, Симон билән иниси Андриясни көрди. Улар белиқчи болуп, деңизға тор ташлавататти.
Әйса уларға: — Мениң кәйнимдин меңиңлар, мән силәрни адәм тутқучи белиқчи қилимән! — деди.
Улар шуан торлирини ташлап, униңға әгишип маңди.
19 ⲓ̅ⲑ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲈⲦⲀϤⲤⲒⲚⲒ ⲈⲦϨⲎ ⲚⲔⲈⲔⲞⲨϪⲒ ⲀϤⲚⲀⲨ ⲈⲒⲀⲔⲰⲂⲞⲤ ⲠϢⲎⲢⲒ ⲚⲌⲈⲂⲈⲆⲈⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ⲠⲈϤⲤⲞⲚ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲐⲰⲞⲨ ϨⲰⲞⲨ ⲈⲨϨⲒ ⲠⲒϪⲞⲒ ⲈⲨⲤⲞⲂϮ ⲚⲚⲞⲨϢⲚⲎⲞⲨ
У шу йәрдин бир аз өтүп Зәбәдийниң оғли Яқупни иниси Юһанна билән көрди. Бу иккиси кемидә туруп торлирини оңшавататти.
20 ⲕ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲤⲀⲦⲞⲦϤ ⲀϤⲘⲞⲨϮ ⲈⲢⲰⲞⲨ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨⲬⲀ ⲠⲞⲨⲒⲰⲦ ⲚⲤⲰⲞⲨ ⲌⲈⲂⲈⲆⲈⲞⲤ ϨⲒ ⲠⲒϪⲞⲒ ⲚⲈⲘ ⲚⲒⲘⲒⲤⲐⲰⲦⲎⲤ ⲀⲨϢⲈⲚ ⲰⲞⲨ ⲀⲨⲘⲞϢⲒ ⲚⲤⲰϤ
У шуан уларниму чақирди. Улар атиси Зәбәдийни мәдикарлар билән биллә кемидә қалдуруп, өзлири униң билән маңди.
Улар КәпәрНаһум шәһиригә кирди. Шабат күни у удул синагогқа кирип, тәлим беришкә башлиди.
22 ⲕ̅ⲃ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲨⲈⲢϢⲪⲎⲢⲒ ⲈϪⲈⲚ ⲦⲈϤⲤⲂⲰ ⲚⲀϤϮⲤⲂⲰ ⲄⲀⲢ ⲚⲰⲞⲨ ⲠⲈ ϨⲰⲤ ⲈⲢⲈ ⲠⲈϤⲈⲢϢⲒϢⲒ ⲚⲦⲞⲦϤ ⲞⲨⲞϨ ⲘⲪⲢⲎϮ ⲀⲚ ⲚⲚⲒⲤⲀϦ
Халайиқ униң тәлимигә һәйрануһәс болушти. Чүнки униң тәлимлири Тәврат устазлириниңкигә охшимайтти, бәлки толиму нопузлуқ еди.
Синагогта напак роһ чаплашқан бир адәм бар еди. У:
24 ⲕ̅ⲇ̅ ⲈϤϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲀϦⲞⲔ ⲚⲈⲘⲀⲚ ⲒⲎⲤⲞⲨⲤ ⲠⲒⲢⲈⲘⲚⲀⲌⲀⲢⲈⲐ ⲈⲦⲀⲔⲒ ⲈⲦⲀⲔⲞⲚ ⲦⲈⲚⲤⲰⲞⲨⲚ ⲘⲘⲞⲔ ϪⲈ ⲚⲐⲞⲔ ⲚⲒⲘ ⲠⲒⲀⲄⲒⲞⲤ ⲚⲦⲈⲪⲚⲞⲨϮ.
— И Насарәтлик Әйса, биз билән кариң болмисун! Сән бизни йоқатқили кәлдиңму? Мән сениң кимлигиңни билимән, сән Худаниң Муқәддәс болғучисисән! — дәп товлайтти.
Лекин Әйса [җинға] тәнбиһ берип: — Ағзиңни юм, бу адәмдин чиқ! — деди.
Напак роһ һелиқи адәмниң тенини тартиштуруп, қаттиқ вақириғиничә униңдин чиқип кәтти.
27 ⲕ̅ⲍ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲨⲈⲢϨⲞϮ ⲦⲎⲢⲞⲨ ϨⲰⲤⲦⲈ ⲚⲦⲞⲨⲔⲰϮ ⲚⲈⲘ ⲚⲞⲨⲈⲢⲎⲞⲨ ⲈϤϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲞⲨ ⲠⲈ ⲪⲀⲒ ⲞⲨⲤⲂⲰ ⲘⲂⲈⲢⲒ ⲠⲈ ϪⲈ ϦⲈⲚⲞⲨⲈⲢϢⲒϢⲒ ϤⲞⲨⲀϨⲤⲀϨⲚⲒ ⲚⲚⲒⲠⲚⲈⲨⲘⲀⲚⲀⲔⲀⲐⲀⲢⲦⲞⲚ ⲤⲈⲤⲰⲦⲈⲘ ⲚⲀϤ
Халайиқ һәммиси буниңдин интайин һәйран болуп, өз ара ғул-ғула қилишип: — Бу қандақ иш? Йеңи бир тәлимғу! Чүнки у һоқуқ билән һәтта напак роһларғиму буйруқ қилалайдикән, уларму униң сөзигә бойсунидикән, — дейишти.
Буниңдин униң шөһрити шу һаман пүтүн Галилийә өлкисиниң әтрапиға пур кәтти.
29 ⲕ̅ⲑ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲤⲀⲦⲞⲦⲞⲨ ⲈⲦⲀⲨⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚϮⲤⲨⲚⲀⲄⲰⲄⲎ ⲀⲨⲒ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲈⲠⲎⲒ ⲚⲤⲒⲘⲰⲚ ⲚⲈⲘ ⲀⲚⲆⲢⲈⲀⲤ ⲈⲢⲈ ⲒⲀⲔⲰⲂⲞⲤ ⲚⲈⲘ ⲒⲰⲀⲚⲚⲎⲤ ⲚⲈⲘⲰⲞⲨ
Улар синагогдин чиқипла, Яқуп вә Юһанна билән Симон вә Андриясниң өйигә барди.
Амма Симонниң қейинаниси қизитма ичидә йетип қалған еди. Улар дәрһал униң әһвалини [Әйсаға] ейтти.
У аялниң қешиға берип, қолидин тутуп, йөләп өрә турғузди. Униң қизитмиси дәрһал янди вә у уларни күтүшкә киришти.
32 ⲗ̅ⲃ̅ ⲈⲦⲀ ⲢⲞⲨϨⲒ ⲆⲈ ϢⲰⲠⲒ ϨⲞⲦⲈ ⲈⲦⲀ ⲪⲢⲎ ϨⲰⲦⲠ ⲀⲨⲒⲚⲒ ⲚⲀϤ ⲚⲞⲨⲞⲚ ⲚⲒⲂⲈⲚ ⲈⲦⲦϨⲈⲘⲔⲎ ⲞⲨⲦ ⲚⲈⲘ ⲚⲎ ⲈⲦⲈ ⲚⲒⲆⲈⲘⲰⲚ ⲚⲈⲘⲰⲞⲨ
Кәчқурун күн патқанда, кишиләр барлиқ ағриқларни вә җин чаплашқанларни униң алдиға елип келишти.
Пүтүн шәһәрдикиләр ишик алдиға топлашқан еди.
34 ⲗ̅ⲇ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲀϤⲈⲢⲪⲀϦⲢⲒ ⲈⲞⲨⲘⲎϢ ⲈⲨⲦϨⲈⲘⲔⲎ ⲞⲨⲦ ϦⲈⲚⲞⲨⲘⲎϢ ⲚⲢⲎϮ ⲚϢⲰⲚⲒ ⲞⲨⲞϨ ⲀϤϨⲒ ⲞⲨⲘⲎϢ ⲚⲆⲈⲘⲰⲚ ⲈⲂⲞⲖ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀϤⲬⲰ ⲚⲚⲒⲆⲈⲘⲰⲚ ⲈⲤⲀϪⲒ ⲀⲚ ⲠⲈ ϪⲈ ⲞⲨⲎⲒ ⲄⲀⲢ ⲚⲀⲨⲤⲰⲞⲨⲚ ⲘⲘⲞϤ ⲀⲚ ⲠⲈ ϪⲈ ⲠⲬⲢⲒⲤⲦⲞⲤ ⲠⲈ
Шуниң билән у һәр түрлүк кесәлләргә гириптар болған нурғун кишиләрни сақайтти вә нурғун җинларни кишиләрдин һайдивәтти. Лекин у җинларниң гәп қилишқа йол қоймиди, чүнки улар униң ким екәнлигини билишәтти.
Әтиси әтигән таң техи атмастинла, у орнидин туруп, [шәһәрдин] чиқип, хилвәт бир җайға берип дуа-тилавәт қилди.
Симон билән униң һәмраһлири уни издәп чиқти.
Уни тапқанда: — Һәммә адәм сени издишиватиду! — дейишти.
38 ⲗ̅ⲏ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲰⲞⲨ ϪⲈ ⲘⲀⲢⲞⲚ ⲈⲔⲈⲘⲀ ⲈⲚⲒⲔⲰⲘⲞⲠⲞⲖⲒⲤ ⲈⲦϦⲈⲚⲦ ⲈⲢⲞⲚ ϨⲒⲚⲀ ⲚⲦⲈⲚϨⲒⲰⲒϢ ⲘⲘⲀⲨ ϨⲰϤ ⲈⲦⲀⲒⲒ ⲄⲀⲢ ⲈⲠⲀⲒϨⲰⲂ.
У уларға: — Башқа йәрләргә, әтраптики йезиларғиму сөз-каламни җакалишим үчүн барайли. Чүнки мән дәл мошу иш үчүн келишим, — деди.
Шундақ қилип, у пүткүл Галилийә өлкисини айлинип, синагоглирида сөз-каламни җакалайтти һәмдә җинларни кишиләрдин һайдиветәтти.
40 ⲙ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲀϤⲒ ϨⲀⲢⲞϤ ⲚϪⲈⲞⲨⲔⲀⲔⲤⲈϨⲦ ⲈϤϮϨⲞ ⲈⲢⲞϤ ⲞⲨⲞϨ ⲈϤϨⲒⲞⲨⲒ ⲘⲘⲞϤ ⲈϪⲈⲚ ⲚⲈϤⲔⲈⲖⲒ ⲈϤϪⲰ ⲘⲘⲞⲤ ϪⲈ ⲈϢⲰⲠ ⲚⲦⲈⲔⲞⲨⲰϢ ⲞⲨⲞⲚ ϢϪⲞⲘ ⲘⲘⲞⲔ ⲈⲦⲞⲨⲂⲞⲒ
Мохо кесили бар бир киши униң алдиға келип йелинип, тизлинип туруп: — Әгәр халисиңиз, мени кесилимдин пак қилалайсиз! — дәп өтүнди.
Әйса ичи ағриғач қолини созуп униңға тәккүзүп туруп: — Халаймән, пак қилинғин! — девиди,
шу сөз биләнла мохо кесили дәрһал бемардин кетип, у пак қилинди.
У униңға: — Һазир бу ишни һеч кимгә ейтма, бәлки удул берип [мәсъул] каһинға өзүңни көрситип, каһинларда гувалиқ болуш үчүн, Муса бу кесәлдин пакланғанларға әмир қилған [қурбанлиқларни] сунғин, — дәп уни қаттиқ агаһландуруп йолға салди.
44 ⲙ̅ⲇ̅ ⲞⲨⲞϨ ⲠⲈϪⲀϤ ⲚⲀϤ ϪⲈ ⲀⲚⲀⲨ ⲘⲠⲈⲢⲦⲀⲘⲈ ϨⲖⲒ ⲀⲖⲖⲀ ⲘⲀϢⲈ ⲚⲀⲔ ⲘⲀⲦⲀⲘⲈ ⲠⲒⲞⲨⲎⲂ ⲈⲢⲞⲔ ⲞⲨⲞϨ ⲀⲚⲒⲞⲨⲒ ⲘⲠⲒⲆⲰⲢⲞⲚ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲈϪⲈⲚ ⲠⲈⲔⲦⲞⲨⲂⲞ ⲪⲎ ⲈⲦⲀ ⲘⲰⲨⲤⲎⲤ ⲞⲨⲀϨⲤⲀϨⲚⲒ ⲘⲘⲞϤ ⲈⲨⲘⲈⲦⲘⲈⲐⲢⲈ ⲚⲰⲞⲨ.
45 ⲙ̅ⲉ̅ ⲚⲐⲞϤ ⲆⲈ ⲈⲦⲀϤⲒ ⲈⲂⲞⲖ ⲀϤⲈⲢϨⲎⲦⲤ ⲚϨⲒⲰⲒϢ ⲚⲞⲨⲘⲎϢ ⲞⲨⲞϨ ⲈⲤⲈⲢ ⲠⲈϤⲤⲀϪⲒ ⲈⲂⲞⲖ ϨⲰⲤⲦⲈ ⲚⲦⲈϤϢⲦⲈⲘϢϪⲈⲘϪⲞⲘ ⲈⲒ ⲈϦⲞⲨⲚ ⲈⲂⲀⲔⲒ ⲚⲞⲨⲰⲚϨ ⲀⲖⲖⲀ ⲚⲀϤϢⲞⲠ ⲠⲈ ϦⲈⲚϨⲀⲚⲘⲰⲒⲦ ⲚϢⲀϤⲈ ⲞⲨⲞϨ ⲚⲀⲨⲚⲎⲞⲨ ϨⲀⲢⲞϤ ⲈⲂⲞⲖ ϦⲈⲚⲘⲀⲒ ⲚⲒⲂⲈⲚ.
Бирақ у адәм чиқип, бу ишни көп йәрләрдә җар селип, кәң йейивәтти. Шуниң билән Әйса һеч қандақ шәһәргә очуқ-ашкарә кирәлмәй, бәлки шәһәрләр сиртидики хилвәт җайларда турушқа мәҗбур болди; халайиқ һәр тәрәптин униң йениға топлишатти.
