马可福音 12
1 耶稣就用比喻对他们说：“有人栽了一个葡萄园，周围圈上篱笆，挖了一个压酒池，盖了一座楼，租给园户，就往外国去了。
Guero has cequién comparationez erraiten, Mahastibat landa ceçan guiçon-batec, eta ingura ceçan hessiz, eta eguin ceçan hobibat lacotaco, eta edifica ceçan dorrebat, eta aloca ciecén laborariey, eta camporat ioan cedin.
2 到了时候，打发一个仆人到园户那里，要从园户收葡萄园的果子。
Eta igor ceçan laborarietara sasoinean cerbitzaria, laborarietaric recebi leçançát mahastico fructutic.
3 园户拿住他，打了他，叫他空手回去。
Baina hec hura harturic çaurt ceçaten, eta igor ceçaten hutsic.
4 再打发一个仆人到他们那里。他们打伤他的头，并且凌辱他。
Eta berriz igor ceçan hetara berce cerbitzaribat eta harri vkaldiz hauts cieçoten buruä, eta igor ceçaten desonestqui tractaturic.
5 又打发一个仆人去，他们就杀了他。后又打发好些仆人去，有被他们打的，有被他们杀的。
Eta berriz bercebat igor ciecén, eta hura hil ceçaten: eta anhitz berceric, batzu cehatzen eta berceac hiltzen cituztela.
6 园主还有一位是他的爱子，末后又打发他去，意思说：‘他们必尊敬我的儿子。’
Oraino bada bere seme maitebat vkan eta, hura-ere igorri vkan du hetara azquenic, cioela, Ahalque içanen dirade ene semearen.
7 不料，那些园户彼此说：‘这是承受产业的。来吧，我们杀他，产业就归我们了！’
Baina laborari hec erran ceçaten bere artean, Haur da primua: çatozte hil deçagun haur, eta gure içanen da heretagea.
8 于是拿住他，杀了他，把他丢在园外。
Eta harturic hura hil ceçaten, eta iraitz ceçaten mahastitic campora.
9 这样，葡萄园的主人要怎么办呢？他要来除灭那些园户，将葡萄园转给别人。
Cer eguinen du bada mahasti iabeac? Ethorriren da, eta deseguinen ditu laborariac, eta emanen du mahastia berceri.
10 经上写着说： 匠人所弃的石头 已作了房角的头块石头。
Eta Scriptura haur-ere eztuçue iracurri? Edificaçaléc arbuyatu duten harria, cantoin buru eguin içan da:
11 这是主所做的， 在我们眼中看为希奇。 这经你们没有念过吗？”
Iaunaz eguin içan da haur, eta da gauça miragarria gure beguién aitzinean?
12 他们看出这比喻是指着他们说的，就想要捉拿他，只是惧怕百姓，于是离开他走了。
Ayher ciraden bada haren hatzamaitera, baina populuaren beldur ciraden: ecen eçagutu çuten hayén contra comparatione haur erran çuela: eta hura vtziric ioan citecen.
13 后来，他们打发几个法利赛人和几个希律党的人到耶稣那里，要就着他的话陷害他。
Guero igor citzaten harengana Phariseuetaric eta Herodianoetaric batzu, hura hatzaman leçatençát hitzean.
14 他们来了，就对他说：“夫子，我们知道你是诚实的，什么人你都不徇情面；因为你不看人的外貌，乃是诚诚实实传 神的道。纳税给凯撒可以不可以？
Eta hec ethorriric diotsate, Magistruá, bacequiagu ecen eguiati aicela, eta nehoren ansiaric eztuála: ecen ezago guiçonén apparentiara beha, baina eguiazqui Iaincoaren bidea iracasten duc: Bidezco da tributaren Cesari emaitea, ala ez? emanen dugu, ala eztugu emanen?
15 我们该纳不该纳？”耶稣知道他们的假意，就对他们说：“你们为什么试探我？拿一个银钱来给我看！”
Eta harc, eçaguturic hayén hypocrisiá, erran ciecén, Cergatic tentatzen nauçue? ekardaçue dinerobat, ikus deçadançat.
16 他们就拿了来。耶稣说：“这像和这号是谁的？”他们说：“是凯撒的。”
Eta hec presenta cieçoten: orduan dioste, Norena da imagina haur eta scribua? Eta hec erran cieçoten, Cesarena.
17 耶稣说：“凯撒的物当归给凯撒， 神的物当归给 神。”他们就很希奇他。
Eta ihardesten çuela Iesusec erran ciecén, Renda ietzoçue Cesarenac Cesari: eta Iaincoarenac Iaincoari. Eta mirets ceçaten haren gainean.
18 撒都该人常说没有复活的事。他们来问耶稣说：
Orduan ethor citecen harengana Sadduceuac, ceinéc erraiten baitute eztela resurrectioneric, eta interroga ceçaten, cioitela,
19 “夫子，摩西为我们写着说：‘人若死了，撇下妻子，没有孩子，他兄弟当娶他的妻，为哥哥生子立后。’
Magistruá, Moysesec scribatu vkan diraucuc, baldin cembeiten anayea hil bada, eta vtzi badu emaztea, eta haourric vtzi ezpadu, har deçan haren anayac haren emaztea, eta eguin dieçón leinu bere anayeri.
20 有弟兄七人，第一个娶了妻，死了，没有留下孩子。
Cituán bada çazpi anaye: eta lehenac har cieçán emazte, eta hiltzean etzieçán leinuric vtzi.
21 第二个娶了她，也死了，没有留下孩子。第三个也是这样。
Eta bigarrenac har cieçán hura, eta hil ciedián, eta harc-ere etzieçán leinuric vtzi: eta hirurgarrenac halaber.
22 那七个人都没有留下孩子；末了，那妇人也死了。
Eta har cieçateán hura çazpiéc, eta leinuric etzieçateán vtzi: gucietaco azquenenic hil ciedián emaztea-ere.
23 当复活的时候，她是哪一个的妻子呢？因为他们七个人都娶过她。”
Resurrectionean bada, resuscitatu diratenean hetaric ceinen emazte içanen da? Ecen çazpiéc hura emazte vkan dié.
24 耶稣说：“你们所以错了，岂不是因为不明白圣经，不晓得 神的大能吗？
Orduan ihardesten çuela Iesusec erran ciecén, Eztuçue halacotz huts eguiten ceren ezpaitaquizquiçue Scripturác, ezeta Iaincoaren verthutea?
25 人从死里复活，也不娶也不嫁，乃像天上的使者一样。
Ecen hiletaric resuscitatu diratenean, eztu nehorc emazteric harturen, ez emanen ezconçaz: baina içanen dirade ceruètaco Aingueruäc beçala.
26 论到死人复活，你们没有念过摩西的书荆棘篇上所载的吗？ 神对摩西说：‘我是亚伯拉罕的 神，以撒的 神，雅各的 神。’
Eta hiléz den becembatean, ecen resuscitatzen diradela, eztuçue iracurri Moysesen liburuan, nola berroan hari minçatu içan çayón Iaincoa, cioela, Ni naiz Abrahamen Iaincoa, eta Isaac-en Iaincoa, eta Iacob-en Iaincoa?
27 神不是死人的 神，乃是活人的 神。你们是大错了。”
Ezta hilén Iaincoa, baina vicién Iaincoa: çuec beraz haguitz enganatzen çarete.
28 有一个文士来，听见他们辩论，晓得耶稣回答的好，就问他说：“诫命中哪是第一要紧的呢？”
Eta ethor cedin Scribetaric cembeit, hec disputatzen ençunic, eta ikussiric ecen vngui ihardetsi cerauela, harc interroga ceçan, Cein da manamendu gucietaco lehena?
29 耶稣回答说：“第一要紧的就是说：‘以色列啊，你要听，主—我们 神是独一的主。
Eta Iesusec ihardets cieçón. Manamendu gucietaco lehena duc, Behadi Israel, gure Iainco Iauna, Iaun bakoitzbat duc.
30 你要尽心、尽性、尽意、尽力爱主—你的 神。’
Onhetsiren duc bada eure Iainco Iauna, eure bihotz guciaz, eta eure arima guciaz, eta eure pensamendu guciaz, eta eure ahal guciaz: haur duc lehen manamendua.
31 其次就是说：‘要爱人如己。’再没有比这两条诫命更大的了。”
Eta bigarrenac hura irudi dic, Onhetsiren duc eure hurcoa eure buruä beçala: hauc baino berce manamendu handiagoric eztuc.
32 那文士对耶稣说：“夫子说， 神是一位，实在不错；除了他以外，再没有别的 神；
Orduan erran cieçón Scriba harc, Vngui, Magistruá, eguiazqui erran duc, ecen Iaincobat dela eta harçaz berceric eztela:
33 并且尽心、尽智、尽力爱他，又爱人如己，就比一切燔祭和各样祭祀好的多。”
Eta haren onhestea bihotz guciaz, eta adimendu guciaz, eta arima guciaz, eta indar guciaz: eta hurcoaren onhestea bere buruä beçala, guehiago dela ecen ez holocausta eta sacrificio guciac.
34 耶稣见他回答的有智慧，就对他说：“你离 神的国不远了。”从此以后，没有人敢再问他什么。
Eta Iesusec ikussi çuenean ecen harc çuhurqui ihardetsi çuela, erran cieçón, Ezaiz vrrun Iaincoaren resumatic. Eta nehor guehiagoric etzayón ausart interrogatzera.
35 耶稣在殿里教训人，就问他们说：“文士怎么说基督是大卫的子孙呢？
Eta ihardesten çuela Iesusec erraiten çuen, templean iracasten ari cela, Nola dioite Scribéc ecen Christ Dauid-en seme dela?
36 大卫被圣灵感动，说： 主对我主说： 你坐在我的右边， 等我使你仇敌作你的脚凳。
Ecen Dauid-ec berac erran du Spiritu sainduaren inspirationez, Erran drauca Iaunac ene Iaunari, Iar-adi ene escuinean, eçar ditzaquedano hire etsayac hire oinén scabella.
37 大卫既自己称他为主，他怎么又是大卫的子孙呢？”众人都喜欢听他。
Beraz Dauid-ec berac deitzen du hura Iaun: nondic da beraz haren seme? Eta gendetze anhitzec ençuten çuen hura gogotic.
38 耶稣在教训之间，说：“你们要防备文士；他们好穿长衣游行，喜爱人在街市上问他们的安，
Eta erraiten cerauen bere doctrinán, Beguirauçue Scriba arropa lucequin ebili nahi diradenetaric, eta salutationey merkatuetan on dariztenetaric,
39 又喜爱会堂里的高位，筵席上的首座。
Eta lehen cadirey synagoguetan, eta lehen placey banquetetan:
40 他们侵吞寡妇的家产，假意作很长的祷告。这些人要受更重的刑罚！”
Iresten dituztela ema alhargunén etcheac, are luçaqui othoitz eguin irudiz: hauc recebituren duté condemnatione handiagoa.
41 耶稣对银库坐着，看众人怎样投钱入库。有好些财主往里投了若干的钱。
Eta Iesusec truncoaren aurkán iarriric cegoela, gogoatzen çuen nola populuac diru emaiten çuen truncora, eta anhitz abratsec emaiten çutén anhitz.
42 有一个穷寡妇来，往里投了两个小钱，就是一个大钱。
Eta ethorriric emazte alhargun paubre batec eman citzan bi peça chipi, baitziraden quadrantbat.
43 耶稣叫门徒来，说：“我实在告诉你们，这穷寡妇投入库里的，比众人所投的更多。
Orduan bere discipuluac beregana deithuric erran ciecén, Eguiaz diotsuet, ecen alhargun paubre hunec guehiago eman duela ecen ez truncora eman duten guciéc.
44 因为，他们都是自己有余，拿出来投在里头；但这寡妇是自己不足，把她一切养生的都投上了。”
Ecen guciéc soberaturic çutenetic eman vkan duté, baina hunec eman du bere paubreciatic çuen gucia bayeta, bere sustantia gucia.
