Lucas 6
1 Usa niana ka adlaw nga igpapahulay, samtang naglakaw siya agi sa kaumahan sa trigo, ang iyang mga tinun-an nangutlog mga uhay ug nangaon niini, nga ilang gikusokuso diha sa ilang mga kamot.
Now it came to pass for him to be going through the grain fields on a particular sabbath, and his disciples were plucking the ears and were eating, rubbing them in their hands.
2 Apan ang uban sa mga Fariseo miingon, "Nganong gibuhat man ninyo ang dili matarung pagabuhaton sulod sa adlaw nga igpapahulay sumala sa kasugoan?"
But some of the Pharisees said to them, Why do ye what is not permitted to do on the sabbath day?
3 Si Jesus mitubag kanila, "Wala ba kamo makabasa mahitungod sa gibuhat ni David sa diha nga gigutom siya ug ang iyang mga kauban:
And having answered them, Jesus said, Have ye not read even this, what David did when he was hungry, and those who were with him,
4 naunsa nga misulod man siya sa balay sa Dios, ug mikuha ug mikaon sa mga tinapay-nga-binutang-sa-atubangan-sa-Dios, nga supak man unta sa kasugoan ang pagkaon niini ni bisan kinsa gawas sa mga sacerdote lamang, ug nanghatag usab siya niini ngadto sa mga kauban niya?"
how he entered into the house of God, and took and ate the loaves of the presentation, and also gave to those who were with him, which is not permitted to eat, except the priests alone?
5 Ug siya miingon kanila, "Ang Anak sa Tawo agalon kang kinsa nailalum ang adlaw nga igpapahulay."
And he said to them, The Son of man is lord also of the sabbath.
6 Ug sa lain na usab nga adlaw nga igpapahulay, sa paghisulod niya sa sinagoga ug nagpanudlo siya, didtoy usa ka tawo kinsang kamot nga too nakuyos.
And it also came to pass on another sabbath for him to enter into the synagogue and teach. And a man was there, and his right hand was withered.
7 Ug ang mga escriba ug mga Fariseo naniid kang Jesus kon mang-ayo ba siyag sakit sulod sa adlaw nga igpapahulay, aron makakita silag ikasumbong batok kaniya.
And the scholars and the Pharisees watched if he would heal on the sabbath, so that they might find an accusation against him.
8 Apan siya nasayud sa ilang mga hunahuna, ug siya miingon sa tawo nga may kamot nga nakuyos, "Umari ka ug tindog diri." Ug siya mibangon ug mitindog didto.
But he knew their thoughts, and he said to the man who had the withered hand, Rise up, and stand forth in the midst. And having risen, he stood up.
9 Ug si Jesus miingon kanila, "Mangutana ako kaninyo, uyon ba sa kasugoan ang pagbuhat sa makaayo o anga pagbuhat sa makadaut sulod sa adlaw nga igpapahulay, ang pagluwas ug kinabuhi o ang paglaglag niini?"
Then Jesus said to them, I will question you. What? Is it permitted on the sabbath to do good, or to do harm, to save life, or to kill?
10 Ug miliraw siya sa pagsud-ong kanilang tanan, ug unya miingon siya sa tawo, "Ituy-od ang imong kamot." Iyang gihimo kini, ug ang iyang kamot nahiulian.
And having looked around on them all, he said to him, Stretch forth thy hand. And he did, and his hand was restored whole as the other.
11 Apan sila napuno sa kapungot ug ilang gipanagsabutan kon unsay ilang pagabuhaton kang Jesus.
But they were filled with fury, and deliberated with each other what they might do to Jesus.
12 Ug niadtong mga adlawa si Jesus miadto sa kabungturan aron sa pag-ampo; ug sa tibuok gabii siya nagpadayon sa pag-ampo ngadto sa Dios.
And he happened in these days to go out onto the mountain to pray, and he was continuing all night in prayer to God.
13 Ug sa pagkaadlaw na, gitawag niya ang iyang mga tinun-an, ug gikan kanila iyang gipili ang Napulog-Duha nga iyang ginganlan nga mga apostoles.
And when it became day, he called his disciples, and chose twelve from them, whom he also named apostles:
14 Kini sila mao si Simon, nga iyang ginganlan si Pedro, ug si Andres nga igsoon ni Simon, ug si Santiago, ug si Juan, ug si Felipe, ug si Bartolome,
Simon, whom he also named Peter, and Andrew his brother, James and John, Philip and Bartholomew,
15 ug si Mateo, ug si Tomas, ug si Santiago nga anak ni Alfeo, ug si Simon nga ginganlan ug Zelote,
Matthew and Thomas, James the son of Alphaeus, and Simon who was called the Zealot,
16 ug si Judas nga anak ni Santiago, ug si Judas Iscariote nga nahimong mabudhion.
Judas the son of James, and Judas Iscariot who also became a traitor.
17 Unya milugsong siya uban kanila ug mitindog sa usa ka dapit nga patag, kinuyogan sa usa ka dakung panon sa iyang mga tinun-an ug sa hilabihan kadaghang mga tawo nga gikan sa tibuok Judea ug sa Jerusalem ug sa kabaybayonan sa Tiro ug sa Sidon, nga nanagpanugok aron sa pagpatalinghug kaniya ug sa pagpaayo gikan sa ilang mga sakit;
And having come down with them, he stood on a level place. And a company of his disciples, and a large number of the people from all Judea and Jerusalem, and the maritime Tyre and Sidon, were those who came to hear him, and to be healed from their diseases,
18 ug nangaayo ang mga gisakit sa mga mahugaw nga espiritu.
also those who were afflicted with unclean spirits. And they were healed.
19 Ug ang tibuok panon sa katawhan naninguha sa paghikap kaniya, kay gikan kaniya may gahum nga migula ug nag-ayo kanilang tanan.
And all the multitude sought to touch him, because power came forth from him, and healed them all.
20 Unya giyahat niya ang iyang mga mata ngadto sa iyang mga tinun-an ug miingon:
And having lifted up his eyes on his disciples, he said, Blessed are the poor, because the kingdom of God is what belongs to you.
21 "Bulahan kamong mga gigutom karon, kay pagabusgon ra unya kamo.
Blessed are those who hunger now, because ye will be filled. Blessed are those who weep now, because ye will laugh.
22 "Bulahan kamo sa diha nga pagadumtan kamo sa mga tawo ug pagaayran kamo ug panamastamasan kamo, ug igasalikway ang inyong ngalan ingon nga dautan, tungod sa Anak sa Tawo!
Blessed are ye, when men will hate you, and when they will exclude you, and revile you, and cast out your name as evil, because of the Son of man.
23 Ikalipay ninyo ang maong panahon, ug pagluksolukso kamo sa kasadya, kay tan-awa, daku ang inyong balus didto sa langit; kay ang mga profeta gibuhatan man sa ingon nga paagi sa mga ginikanan sa maong mga tawo.
Rejoice ye in that day, and leap, for behold, your reward is great in heaven, for their fathers did in the same way to the prophets.
24 "Apan alaut kamong mga dato, kay tapus na ninyo madawat ang inyong kalipay.
However, woe to you the rich, because ye have received your consolation.
25 "Alaut kamong mga busog karon, kay panggutomon ra unya kamo.
Woe to you who are filled now, because ye will hunger. Woe to you who laugh now, because ye will mourn and weep.
26 "Alaut kamo sa diha nga ang tanang mga tawo magasultig maayo mahitungod kaninyo, kay ang mga mini nga profeta gibuhatan man sa ingon nga paagi sa mga ginikanan sa maong mga tawo.
Woe when men will speak well of you, for their fathers did in the same way to the false prophets.
27 " " Apan sultihan ko kamong mga nanagpaminaw, Higugmaa ninyo ang inyong mga kaaway, buhati ninyog maayo ang mga managdumot kaninyo.
But I say to you, to those who hear, love your enemies. Do good to those who hate you.
28 Panalangini ninyo ang mga magapanghimaraut kaninyo, ug pag-ampo kamo alang sa mga magapasipala kaninyo.
Bless those who curse you. Pray for those who mistreat you.
29 Kaniya nga mosagpa kanimo sa aping, itahan mo usab ang pikas, ug kaniya nga moagaw sa imong kupo ayaw usab pag-ihikaw ang imong kamisola.
To him who strikes thee on the cheek offer the other also, and from him who takes away thy cloak, also do not withhold thy coat.
30 Hatagi ang tanang mangayo kanimo, ug siya nga magakuha sa imong mga butang ayaw pagbawii niini.
Give to every man who asks thee, and from him who takes away thy personal things do not demand them back.
31 Ug buhati ang mga tawo sa buot ninyo nga ilang pagabuhaton kaninyo.
And as ye desire that men would do to you, do ye also to them likewise.
32 "Ug kon mao ray inyong higugmaon ang mga nahigugma kaninyo, unsa may dungog ninyo? Kay bisan gani ang mga makasasala nagahigugma man sa mga nagahigugma kanila.
And if ye love those who love you, what credit is for you? For even sinners love those who love them.
33 Ug kon mao ray inyong buhatan ug maayo ang mga nagabuhat ug maayo kaninyo, unsa may dungog ninyo? Kay bisan gani ang mga makasasala nagabuhat man sa ingon.
And if ye do good to those who do good to you, what credit is for you? For even sinners do the same.
34 Ug kon ang inyong pahulamon mao ra ang mga tawo nga adunay inyong mapaabut nga madawat gikan kanila, unsa may dungog ninyo? Bisan gani ang mga makasasala magapahulam man ngadto sa mga makasasalam nga magapaabut nga makadawat a usab ug sama sa gipahulam.
And if ye lend to whom ye hope to receive, what credit is for you? For even sinners lend to sinners, to receive as much again.
35 Apan higugmaa ninyo ang inyong mga kaaway, ug buhati silag maayo, ug pahulama sila sa walay pagpaabut ug bisan unsa gikan kanila; ug daku unya ang inyong balus, ug kamo mahimong mga anak sa Labing Halangdon; kay siya mapuanguron man bisan sa mga tawong walay igabalus ug sa mga dautan.
But love your enemies, and do good, and lend, despairing nothing, and your reward will be great. And ye will be sons of the Most High, because he is good toward the ungrateful and bad.
36 Magmaloloy-on kamo, maingon nga maloloy-on man ang inyong Amahan.
Become ye therefore merciful, even as your Father is merciful.
37 " " Ayaw kamo pagpanghukom sa uban, ug kamo dili nila pagahukman; ayaw ninyo sila pagpakasad-a, ug kamo dili nila pagapakasad-on; pagpasaylo, ug pagapasayloon kamo.
And do not criticize, and ye will, no, not be criticized. And do not condemn, and ye will, no, not be condemned. Forgive, and ye will be forgiven.
38 "Panghatag kamo, ug kamo pagahatagan; ang takus nga pinaugdo, dinasok ug tinantan, ug magaawas, igabutang ra unya diha sa inyong sabakan. Kay ang takus nga inyong igahatag mao usab unya ang takus nga inyong pagadawaton."
Give, and it will be given to you, good measure, pressed down, shaken together, and running over, they will give into your bosom. For with the same measure with which ye measure, it will be measured again to you.
39 "Ug sila iya usab nga gisuginlan niining usa ka sambingay: " Makahimo ba ugod ang usa ka buta sa pagguyod sa laing buta? Dili ba mangahulog silang duha ngadto sa gahong?
And he spoke a parable to them. Can a blind man lead a blind man? Will they not both fall into a ditch?
40 Ang tinun-an dili labaw sa iyang magtutudlo, apan ang matag-usa nga katudloan sa hingpit mahisama sa iyang magtutudlo.
A disciple is not above his teacher, but every disciple who is fully developed will be as his teacher.
41 Nganong tan-awon mo man ang puling nga anaa sa mata sa imong igsoon, ug wala hinoon nimo tagda ang troso nga anaa sa kaugalingon mong mata?
And why do thou see the speck in thy brother's eye, but do not perceive the beam in thine own eye?
42 Ug unsaon mo man sa pagpakaingon sa imong igsoon, `Igsoon, ambi, kuhiton ko kanang puling gikan sa imong mata,' nga dili ka man gani makakita sa troso nga anaa sa kaugalingon mong mata? Maut! Kuhaa una ang troso nga anaa sa kaugalingon mong mata, ug unya makakita ka na pag-ayo sa pagkuhit sa puling gikan sa mata sa imong igsoon.
Or how can thou say to thy brother, Brother, allow me to take out the speck that is in thine eye, when thou thyself do not see the beam in thine own eye? Thou hypocrite, first take out the beam from thine own eye, and then thou will see clearly to take out the speck in thy brother's eye.
43 "Kay walay maayong kahoy nga magapamungag mga bungang walay pulos, ni may kahoy nga walay pulos nga magapamungag bungang maayo;
For a good tree is not producing corrupt fruit, nor a corrupt tree producing good fruit.
44 kay ang matag-kahoy maila pinaagi sa iyang bunga. Kay walay mga igos nga anha popoa gikan sa kasampinitan, ni mga parras gikan sa kadyapaan.
For each tree is known from its own fruit. For they do not gather figs from thorns, nor do they harvest grapes from a bramble bush.
45 Ang maayong tawo, gikan sa maayong bahandi sa iyang kasingkasing, magapagulag maayo; apan ang dautang tawo, gikan sa iyang dautang bahandi, magapagulag dautan; kay gikan sa kadagaya sa kasingkasing magasulti ang iyang baba.
The good man out of the good treasure of his heart brings forth the good, and the bad man out of the bad treasure of his heart brings forth the bad, for out of the abundance of the heart his mouth speaks.
46 "Nganong motawag man kamo kanako nga `Ginoo, Ginoo,' apan dili mobuhat sa ginasugo ko kaninyo?
And why do ye call me, Lord, Lord, and not do the things that I say?
47 Ang matag-usa nga magaduol kanako ug magapatalinghug sa akong mga pulong ug magabuhat niini, ipakita ko kaninyo kon sa unsa siya mahisama:
Every man who comes to me, and hears my sayings, and does them, I will show you to whom he is like.
48 siya mahisama sa usa ka tawo nga nagtukod ug balay, nga nagkalot ug lalum, ug nagpahiluna sa patukoranan diha sa ibabaw sa bato; ug sa pag-abut sa baha, ang bul-og mihasmag niadtong balaya, apan wala makatay-og niini, kay kini maayo man nga pagkatukod.
He is like a man who builds a house, who dug and excavated, and laid a foundation upon the rock. And when a flood developed, the stream beat upon that house, and could not shake it, for it had been founded upon the rock.
49 "Apan siya nga magapatalinghug ug dili magabuhat niini, mahisama siya sa usa ka tawo nga nagtukod sa iyang balay nga walay patukoranan diha sa yuta; kini gihasmagan sa bul-og dihadiha napukan, ug daku gayud ang pagkagun-ob niadtong balaya."
But he who heard, and not having done, is like a man who built a house upon the soil without a foundation, on which the stream beat, and straightaway it fell. And the ruin of that house became great.
