Panultihon 6

1 Akong anak, kung gigahin nimo ang imong salapi ingon nga bayad sa utang sa imong silingan, kung nagsaad ka alang sa utang sa usa ka tawo nga wala nimo mailhi,

Meu filho, se você se tornou garantia para seu vizinho, se você bateu em suas mãos em juramento por um estranho,

2 imong gilit-ag ang imong kaugalingon pinaagi sa imong saad ug nabihag ka pinaagi sa mga pulong sa imong baba.

você está preso pelas palavras de sua boca; você está ludibriado com as palavras de sua boca.

3 Kung nabihag ka pinaagi sa imong mga pulong, akong anak, buhata kini ug luwasa ang imong kaugalingon, sanglit nahulog ka man sa kamot sa imong silingan; lakaw ug ipaubos ang imong kaugalingon ug isulti ang imong kahimtang ngadto sa imong silingan.

Faça isso agora, meu filho, e entregue-se, desde que você chegou às mãos de seu vizinho. Vá, humilhe-se. Pressione seu apelo com seu vizinho.

4 Ayaw pakatulga ang imong mga mata ug ayaw papahulaya ang imong mga pilok.

Não dê sono a seus olhos, nem adormecer nas pálpebras.

5 Luwasa ang imong kaugalingon sama sa lagsaw gikan sa kamot sa mangangayam, sama sa langgam gikan sa kamot sa mangangayam ug langgam.

Free você mesmo, como uma gazela da mão do caçador, como um pássaro do laço do passarinho.

6 Tan-awa ang hulmigas, ikaw nga tawong tapulan, hunahunaa ang iyang mga pamaagi, ug pagmanggialamon.

Go para a formiga, seu preguiçoso. Considere seus caminhos, e seja sábio;

7 Kini walay pangulo, opisyal, o magmamando,

que não tem chefe, superintendente ou governante,

8 apan nag-andam kini ug pagkaon sa ting-init ug sa panahon sa ting-ani nagtigom kini kung unsay kaonon.

fornece seu pão no verão, e recolhe seus alimentos na colheita.

9 Hangtod kanus-a ka matulog, ikaw nga tawong tapulan? Kanus-a ka man mobangon sa imong pagkatulog?

Quanto tempo você vai dormir, preguiçoso? Quando você vai sair de seu sono?

10 “Diyutay nga pagkatulog, diyutay nga pagpahulay, gamay nga pagtiklop sa mga kamot aron sa pagpahulay”—

Um pouco de sono, um pouco de sonolência, um pouco de dobrar as mãos para dormir...

11 ug ang imong kakabos moabot sama sa kawatan ug ang imong panginahanglanon sama sa armadong sundalo.

para que sua pobreza venha como um ladrão, e sua escassez como homem armado.

12 Ang walay hinungdan nga tawo—ang daotang tawo—nagkinabuhi pinaagi sa pagkabaliko sa iyang sinultihan,

Uma pessoa sem valor, um homem de iniqüidade, é aquele que caminha com uma boca perversa,

13 nagapangidhat ang iyang mga mata, nagasinyas gamit ang iyang mga tiil ug nagatudlo gamit ang iyang mga tudlo.

who pisca com os olhos, que sinaliza com os pés, que se move com seus dedos,

14 Nagplano siya ug daotan uban sa iyang malinlahong kasingkasing; kanunay siyang nagabuhat ug kasamok.

em cujo coração está a perversidade, que inventa o mal continuamente, que sempre semeia a discórdia.

15 Busa sa kalit modangat kaniya ang iyang kalisdanan; sa diyutay nga panahon mabuak siya nga walay kaayohan.

Portanto, sua calamidade virá de repente. Ele será quebrado de repente, e isso sem remédio.

16 Adunay unom ka mga butang nga gidumtan ni Yahweh, pito nga malaw-ay alang kaniya.

Há seis coisas que Yahweh odeia; sim, sete que são uma abominação para ele:

17 Ang mga mata sa mapahitas-ong tawo, ang dila nga nagapamakak, mga kamot nga nagpaawas sa dugo sa mga tawong walay sala,

arrogant olhos, uma língua mentirosa, mãos que derramam sangue inocente,

18 ang kasingkasing nga mobuhat ug daotang mga laraw, mga tiil nga dali lang modagan sa pagbuhat ug daotan,

um coração que concebe esquemas maliciosos, pés que são rápidos em correr para o mal,

19 ang saksi nga nagabuga ug mga bakak ug ang tawo nga nagtanom ug kasamok taliwala sa managsoon.

uma falsa testemunha que profere mentiras, e aquele que semeia a discórdia entre irmãos.

20 Akong anak, tumana ang mando sa imong amahan ug ayaw isalikway ang gitudlo sa imong inahan.

Meu filho, cumpra o mandamento de seu pai, e não abandone os ensinamentos de sua mãe.

21 Kanunay kining ihigot diha sa imong kasingkasing; ihigot kini sa imong liog.

Prenda-os continuamente em seu coração. Amarre-os ao redor de seu pescoço.

22 Kung maglakaw ka, mogiya kini kanimo; kung matulog ka, mobantay kini kanimo; ug kung magmata ka, motudlo kini kanimo.

Quando você caminha, ele o conduzirá. Quando você dorme, ele o vigiará. Quando você acordar, ele falará com você.

23 Kay ang mga pagmando mao ang lampara, ug ang pagtudlo mao ang kahayag; ang pagbadlong sa pagpanton mao ang dalan sa kinabuhi.

Pois o mandamento é uma lâmpada, e a lei é leve. Reproduções de instrução são o modo de vida,

24 Ipahilayo ka niini gikan sa daotang babaye, gikan sa malumo nga mga pulong sa mananapaw.

para mantê-lo longe da mulher imoral, da bajulação da língua da esposa traiçoeira.

25 Ayaw kaibog diha sa imong kasingkasing sa iyang kaanyag ug ayaw itugot nga madani ka sa iyang mga pilok.

Não cobice a beleza dela em seu coração, nem deixá-la cativar você com suas pálpebras.

26 Ang pakigdulog sa babayeng gabaligya ug dungog nagkantidad lamang sa usa ka tinapay, apan ang asawa sa uban maoy hinungdan nga kawad-an ka sa imong kinabuhi.

Para uma prostituta, reduz você a um pedaço de pão. A adúltera caça por sua preciosa vida.

27 Makahimo ba sa pagdala ug kalayo ang tawo sa iyang dughan nga dili masunog ang iyang bisti?

Um homem pode atirar ao seu colo, e suas roupas não serem queimadas?

28 Makahimo ba sa paglakaw sa baga ang tawo nga dili mapaso ang iyang mga tiil?

Ou se pode andar sobre brasas quentes, e seus pés não sejam queimados?

29 Mao usab ang tawo nga modulog sa asawa sa iyang silingan; ang tawo nga modulog kaniya pagasilotan gayod.

Assim é aquele que vai para a esposa do vizinho. Quem a tocar, não ficará impune.

30 Ang mga tawo dili motamay sa kawatan kung mangawat kini aron sa pagtagbaw sa iyang panginahanglan sa dihang gutom kini.

Men não despreze um ladrão se ele rouba para se satisfazer quando está com fome,

31 Apan kung masakpan siya, magbayad gayod siya sa makapito ka pilo sa kung unsa ang iyang gikawat; kinahanglan iyang ihatag ang tanan nga adunay bili diha sa iyang panimalay.

mas se ele for encontrado, ele deverá restaurar sete vezes. Ele deve dar toda a riqueza de sua casa.

32 Ang tawo nga nanapaw walay panabot; ang tawo nga mobuhat niini naglaglag sa iyang kaugalingon.

Aquele que comete adultério com uma mulher é nulo de entendimento. Aquele que o faz destrói sua própria alma.

33 Mga samad ug kaulawan mao ang angay kaniya ug ang iyang kaulawan dili mawala.

Ele receberá feridas e desonra. Sua reprovação não será apagada.

34 Kay ang pangabugho makapasuko pag-ayo sa usa ka lalaki; dili siya magpakita ug kaluoy kung manimalos siya.

Por ciúmes desperta a fúria do marido. Ele não poupará no dia da vingança.

35 Dili siya modawat ug bayad ug dili siya mahaylo, bisan ug hatagan nimo siya ug daghang gasa.

Ele não considerará nenhum resgate, nem ele descansará satisfeito, embora você dê muitos presentes.