Panultihon 24

1 Ayaw kasina niadtong mga daotan, ni magtinguha sa pagpakig-uban kanila,

Nie zazdrość złym ludziom ani nie pragnij z nimi przebywać;

2 tungod kay ang ilang mga kasingkasing naglaraw ug kadaot ug ang ilang mga ngabil nagsulti mahitungod sa kasamok.

Ich serce bowiem obmyśla przemoc, a ich wargi mówią o krzywdzie.

3 Pinaagi sa kaalam natukod ang balay ug pinaagi sa panabot napabarog kini.

Dom buduje się mądrością, a umacnia się rozumem.

4 Pinaagi sa kahibalo napuno ang mga lawak sa tanang bililhon ug maanindot nga mga bahandi.

Dzięki wiedzy komory będą napełnione wszelkimi kosztownymi i przyjemnymi bogactwami.

5 Kusgan ang manggugubat sa kaalam, ug ang tawo sa kahibalo makadugang sa iyang kusog;

Mądry człowiek jest silny, a mąż, który ma wiedzę, dodaje siły.

6 kay pinaagi sa maalamon nga paggiya makaasdang ka sa imong pagpakiggubat ug uban sa daghang mga magtatambag adunay kadaogan.

Bo dzięki mądrej radzie poprowadzisz wojnę, a mnóstwo doradców [da ci] wybawienie.

7 Ang kaalam hataas kaayo alang sa usa ka buangbuang; wala niya bukha ang iyang baba diha sa ganghaan.

Mądrość jest dla głupca zbyt wzniosła; nie otwiera ust swoich w bramie.

8 Adunay naglaraw nga magbuhat ug daotan— gitawag siya sa mga tawo nga agalon sa daotang mga laraw.

Kto knuje zło, będzie zwany złośliwym.

9 Sala ang binuang nga laraw ug biaybiayon sa mga lalaki ang mga matamayon.

Obmyślanie głupoty [jest] grzechem, a szyderca budzi odrazę w ludziach.

10 Kung magmaluyahon ka uban ang kahadlok sa adlaw sa kasamok, nan diyutay ra ang imong kusog.

Jeśli w dniu ucisku ustaniesz, twoja siła jest słaba.

11 Luwasa kadtong gidala ngadto sa kamatayon ug kupti kadtong nagsusapinday ngadto sa ihawanan.

[Jeśli] odmówisz ratunku prowadzonym na śmierć i tym, którzy idą na stracenie;

12 Kung moingon ka, “Tan-awa, wala kami nasayod mahitungod niini,” ang nagtimbang-timbang sa kasingkasing wala ba siya makasabot sa imong giingon? Ug siya nga nagabantay sa imong kinabuhi, wala ba siya masayod niini? Ug dili ba ihatag sa Dios sa matag usa ang angay kaniya?

Jeśli powiesz: Nie wiedzieliśmy o tym; czy ten, który waży serca, nie rozumie? A ten, który strzeże twojej duszy, nie pozna? I czy nie odda człowiekowi według jego uczynków?

13 Akong anak nga lalaki, pagkaon ug dugos tungod kay maayo kini, tungod kay ang tinulo sa balayan sa putyokan tam-is sa imong pagtilaw.

Synu mój, jedz miód, bo jest dobry, i plaster miodu słodki dla twojego podniebienia.

14 Mao usab ang kaalam alang sa imong kalag— kung makaplagan mo kini, aduna gayoy kaugmaon ug ang imong paglaom dili mahanaw.

Tak [będzie] poznanie mądrości dla twojej duszy; jeśli ją znajdziesz, będzie nagroda, a twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.

15 Ayaw pangatang sama sa daotan nga mosulong sa balay sa matarong. Ayaw gubaa ang iyang pinuy-anan!

Nie czyhaj, niegodziwcze, przed mieszkaniem sprawiedliwego, nie burz miejsca jego odpoczynku;

16 Kay mapukan ang matarong sa makapito ka higayon ug mobarog pag-usab, apan malaglag ang daotan pinaagi sa katalagman.

Bo sprawiedliwy upada siedem razy, jednak znowu powstaje; a niegodziwi popadną w nieszczęście.

17 Ayaw paglipay sa dihang mapukan ang imong kaaway ug ayaw tugoti nga magmaya ang imong kasingkasing sa dihang mahisukamod siya,

Nie ciesz się, gdy twój nieprzyjaciel upadnie, i niech twoje serce się nie raduje, gdy się potknie;

18 o makakita si Yahweh ug dili na itugot ug iiway niya ang iyang kapungot diha kaniya.

Aby PAN tego nie widział i nie uznał za zło, i nie odwrócił od niego swojego gniewu.

19 Ayaw kabalaka tungod sa mga nagabuhat ug daotan, ug ayaw kasina sa mga tawong daotan,

Nie gniewaj się z powodu złoczyńców ani nie zazdrość niegodziwym;

20 kay walay kaugmaon ang tawong daotan ug pagapalungon ang lampara sa mga tawong daotan.

Bo zły nie otrzyma nagrody, pochodnia niegodziwych zostanie zgaszona.

21 Kahadloki si Yahweh, ug kahadloki ang hari, akong anak nga lalaki; ayaw pakig-uban niadtong nakigbatok tali kanila,

Synu mój, bój się PANA i króla, a nie przestawaj z chwiejnymi;

22 kay ang ilang katalagman moabot dayon ug kinsa man ang masayod sa gidak-on sa kalaglagan nga moabot gikan kanilang duha?

Bo ich nieszczęście nastąpi nagle, a któż zna upadek obydwóch?

23 Kini usab ang mga panultihon sa maalamon. Ang dili makatarunganon nga paghukom sa katungod diha sa balaod dili maayo.

I to też [należy] do mądrych. Niedobrze jest mieć wzgląd na osobę w sądzie.

24 Si bisan kinsa nga mosulti ngadto sa sad-an, “Anaa ka sa katarong,” matinunglo sa mga tawo ug kasilagan sa kanasoran.

Kto mówi niegodziwemu: Jesteś sprawiedliwy, tego będą ludzie przeklinać, a narody będą się nim brzydzić.

25 Apan magmalipayon kadtong mobadlong sa daotan ug ang mga gasa sa pagkamaayo moabot kanila.

A ci, którzy [go] strofują, będą szczęśliwi i przyjdzie na nich obfite błogosławieństwo.

26 Siya nga mohatag ug tinud-anay nga tubag naghatag usab ug halok sa mga ngabil.

Pocałują wargi tego, który daje słuszną odpowiedź.

27 Andama ang imong buluhaton sa gawas, ug himoa nga andam ang tanan alang sa imong kaugalingon diha sa uma; human niana, tukora ang imong balay.

Przygotuj swoją pracę na zewnątrz, a wykonuj ją na swoim polu, a potem buduj swój dom.

28 Ayaw pagsaksi batok sa imong silingan kung wala kay kapasikaran ug ayaw panglimbong pinaagi sa imong mga ngabil.

Nie bądź bez powodu świadkiem przeciw swemu bliźniemu ani nie oszukuj swymi wargami.

29 Ayaw pag-ingon, “buhaton ko kaniya kung unsa ang iyang gibuhat kanako; balosan ko siya tungod sa iyang gibuhat.”

Nie mów: Zrobię mu, jak on mi zrobił, oddam temu człowiekowi według jego uczynku.

30 Miagi ako sa uma sa tawong tapolan, agi sa parasan sa tawong walay alamag.

Szedłem koło pola leniwego i koło winnicy nierozumnego;

31 Mitubo ang mga tunok bisan asa, ang yuta naputos sa mga sampinit, ug nahugno ang paril nga hinimo sa bato.

A oto wszystko zarosło cierniem, pokrzywy pokryły wszystko, a kamienny mur był zburzony.

32 Unya ako kining nakita ug gihunahuna; mitan-aw ako ug nadawat ang gitudlo.

Spojrzałem i rozważałem w sercu; obejrzałem i wyciągnąłem naukę.

33 Ang diyutay nga pagkatulog, ang diyutay nga hinanok, ang diyutay nga pagkiyugpos sa mga kamot aron mopahulay—

Trochę snu, trochę drzemania, trochę założenia rąk, by odpocząć;

34 ug ang kawalad-on nagapadulong nga nagpanon nganha kanimo, ug ang imong mga gikinahanglan sama sa sundalo nga sinangkapan sa hinagiban.

A twoje ubóstwo przyjdzie jak podróżny, a niedostatek – jak mąż uzbrojony.