Panultihon 23

1 Sa dihang molingkod ka aron mokaon uban ang magmamando, pagbantay pag-ayo kung unsa ang anaa sa imong atubangan,

Gdy usiądziesz do posiłku z władcą, zważaj pilnie, co jest przed tobą;

2 ug ibutang ang kutsilyo sa imong tutonlan kung ikaw ang matang sa tawo nga gusto mokaon ug daghang pagkaon.

I przyłóż nóż do gardła, jeśli jesteś łakomy.

3 Ayaw pagtinguha sa iyang lamiang mga pagkaon, kay pagkaon kini sa mga bakak.

Nie pragnij jego przysmaków, bo to pokarm zwodniczy.

4 Ayaw paghago ug maayo aron makaangkon ug bahandi; pagmaalamon aron masayod kung kanus-a moundang.

Nie zabiegaj o bogactwo, porzuć swoją mądrość.

5 Tugotan ba nimo ang imong mga mata nga masilaw niini? Mahanaw lamang kini, kay sigurado gayod nga tugkan kini ug mga pako sama sa agila ug molupad sa kawanangan.

Czy obrócisz swoje oczy na to, co jest niczym? Bo bogactwa robią sobie skrzydła i ulatują do nieba jak orzeł.

6 Ayaw kan-a ang pagkaon sa tawong adunay daotan nga tinan-awan— ug ayaw pagtinguha sa iyang lamiang mga pagkaon,

Nie jedz chleba człowieka, który ma złe oko, ani nie pożądaj jego przysmaków.

7 kay siya ang matang sa tawo nga nag-ihap sa kantidad sa pagkaon. “Kaon ug inom!” moingon siya kanimo, apan ang iyang kasingkasing wala diha kanimo.

Bo jak myśli w swym sercu, taki [on jest]. Jedz i pij – mówi do ciebie, ale jego serce nie jest z tobą.

8 Isuka nimo bisan ang diyutay nga imong gikaon ug giusik-usikan lang nimo ang imong mga pagdayeg.

Kęs, który zjadłeś, zwrócisz i utracisz swoje wdzięczne słowa.

9 Ayaw pakigsulti sa igdulungog sa usa ka buangbuang, kay tamayon lamang niya ang imong maalamon nga mga pulong.

Nie mów do uszu głupca, bo wzgardzi mądrością twoich słów.

10 Ayaw ibalhin ang karaang bato nga utlanan o ilogon ang kaumahan sa mga ilo,

Nie przesuwaj dawnej granicy i nie wchodź na pole sierot.

11 kay ang ilang Manluluwas kusgan ug molaban siya sa ilang katungod batok kanimo.

Bo ich obrońca jest mocny, przeprowadzi ich sprawę przeciwko tobie.

12 Ibutang sa imong kasingkasing ang pagpanudlo ug sa imong mga dalunggan ang mga pulong sa kahibalo.

Nakłoń swoje serce na pouczenie, a swe uszy na słowa rozumne.

13 Ayaw pagdumili sa pagpanton sa usa ka bata, kay kung latoson nimo siya ug bunal, dili siya mamatay.

Nie szczędź dziecku karcenia, [bo] jeśli je bijesz rózgą, nie umrze.

14 Kinahanglan nga ikaw gayod ang molatos kaniya pinaagi sa bunal ug moluwas sa iyang kalag gikan sa Seol. (Sheol h7585)

Będziesz je bił rózgą, a jego duszę ocalisz od piekła. (Sheol h7585)

15 Akong anak nga lalaki, kung maalamon ang imong kasingkasing, nan ang akong kasingkasing magmaya usab;

Synu mój, jeśli twoje serce będzie mądre, moje serce będzie się radowało, właśnie moje;

16 malipay ang akong kinasuloran sa dihang ang imong mga ngabil magsulti ug husto.

I moje nerki będą się weselić, gdy twoje usta będą mówiły to, co jest prawe.

17 Ayaw itugot nga masina ang imong kasingkasing sa mga makasasala, apan padayon diha sa pagkahadlok kang Yahweh sa tibuok adlaw.

Niech twoje serce nie zazdrości grzesznikom, lecz każdego dnia [postępuj] w bojaźni PANA;

18 Sigurado gayod nga adunay kaugmaon ug dili mahanaw ang imong paglaom.

Bo koniec jest pewny i twoja nadzieja nie będzie zawiedziona.

19 Paminaw- ikaw! - akong anak nga lalaki, ug pagmaalamon ug giyahi ang imong kasingkasing ngadto sa dalan.

Słuchaj, synu mój, i bądź mądry, i skieruj swoje serce na drogę.

20 Ayaw pakig-uban sa mga palahubog ug sa kusog mokaon ug karne,

Nie bywaj wśród pijaków ani wśród obżerających się mięsem;

21 kay ang palahubog ug ang kusog mokaon mahimong kabos ug mahinanok nga magbisti na lamang sila ug mga trapo.

Bo pijak i żarłok zubożeją, a ospały będzie chodził w łachmanach.

22 Paminawa ang imong amahan nga maoy nagpakatawo kanimo ug ayaw tamaya ang imong inahan sa dihang matigulang na siya.

Słuchaj ojca, który cię spłodził, a nie gardź matką, gdy się zestarzeje.

23 Palita ang kamatuoran, apan ayaw kini ibaligya; pagpalit ug kaalam, pagpanton, ug panabot.

Kupuj prawdę i nie sprzedawaj [jej]; [kupuj] mądrość, karność i rozum.

24 Ang amahan sa matarong maglipay gayod, ug siya nga magpakatawo ug maalamon nga bata magmaya diha kaniya.

Ojciec sprawiedliwego będzie się wielce radował, a kto spłodzi mądrego, będzie się z niego cieszył.

25 Tugoti nga magmaya ang imong amahan ug imong inahan ug tugoti nga maglipay siya nga maoy nagpakatawo kanimo.

Niech się weseli twój ojciec i matka i niech się raduje ta, która cię rodziła.

26 Akong anak nga lalaki, ihatag kanako ang imong kasingkasing ug ipaniid ang imong mga mata sa akong mga dalan.

Synu mój, daj mi swoje serce, a niech twoje oczy strzegą moich dróg.

27 Kay ang babaye nga nagbaligya sa iyang dungog usa ka lalom nga bung-aw, ug ang asawa sa laing lalaki usa ka masigpit nga atabay.

Bo nierządnica [jest] głębokim dołem, a cudza [kobieta jest] ciasną studnią.

28 Nagpauraray siya nga nag-atang sama sa kawatan ug padaghanon niya ang mga maluibon taliwala sa katawhan.

Ona też czyha jak zbój i pomnaża przewrotnych wśród ludzi.

29 Kinsa man ang adunay kaalaot? Kinsa man ang adunay kasubo? Kinsa man ang adunay mga kaaway? Kinsa man ang adunay pagbagulbol? Kinsa man ang adunay mga samad nga walay hinungdan? Kinsa man ang adunay mapula nga mga mata?

U kogo biada? U kogo żal? U kogo kłótnie? U kogo szemranie? Kto ma rany bez powodu? Kto ma zaczerwienione oczy?

30 Kadtong magpabilin sa pag-inom ug bino, kadtong misulay sa sinagolan nga bino.

Ci, którzy przesiadują przy winie; ci, którzy idą szukać zmieszanego wina.

31 Ayaw tan-awa ang bino sa dihang pula na kini, sa dihang mangidlap kini diha sa baso ug hamloy nga lad-okon.

Nie patrz na wino, gdy się czerwieni; gdy wydaje łunę swą w kielichu, a samo się przesuwa.

32 Sa kataposan mamaak kini sama sa bitin ug molikos kini sama sa udto-udto nga bitin.

Na koniec ugryzie jak wąż i ukąsi jak żmija;

33 Makita sa imong mga mata ang katingalahang mga butang ug ang imong kasingkasing magapamulong sa sukwahi nga mga butang.

Twoje oczy będą patrzeć na cudze kobiety, a twoje serce będzie mówiło rzeczy przewrotne;

34 Mahisama ka sa natulog ngadto sa kinahiladman sa kadagatan o naghigda tumoy sa tukon sa layag.

I będziesz jak ten, który leży na środku morza, i jak ten, który śpi na szczycie masztu;

35 “Gibunalan nila ako,” moingon ka, “apan wala ako nasakitan. Gikulata nila ako, apan wala ko kini mabati. Kanus-a ba ako makamata? Mangita ako ug laing ilimnon.”

[Powiesz]: Bili mnie, a nie bolało, uderzyli mnie, a [nic] nie czułem. Gdy się obudzę, znów go poszukam.