Panultihon 23

1 Sa dihang molingkod ka aron mokaon uban ang magmamando, pagbantay pag-ayo kung unsa ang anaa sa imong atubangan,

Quando ti siedi a mensa con un principe, rifletti bene a chi ti sta dinanzi;

2 ug ibutang ang kutsilyo sa imong tutonlan kung ikaw ang matang sa tawo nga gusto mokaon ug daghang pagkaon.

e mettiti un coltello alla gola, se tu sei ingordo.

3 Ayaw pagtinguha sa iyang lamiang mga pagkaon, kay pagkaon kini sa mga bakak.

Non bramare i suoi bocconi delicati; sono un cibo ingannatore.

4 Ayaw paghago ug maayo aron makaangkon ug bahandi; pagmaalamon aron masayod kung kanus-a moundang.

Non t’affannare per diventar ricco, smetti dall’applicarvi la tua intelligenza.

5 Tugotan ba nimo ang imong mga mata nga masilaw niini? Mahanaw lamang kini, kay sigurado gayod nga tugkan kini ug mga pako sama sa agila ug molupad sa kawanangan.

Vuoi tu fissar lo sguardo su ciò che scompare? Giacché la ricchezza si fa dell’ali, come l’aquila che vola verso il cielo.

6 Ayaw kan-a ang pagkaon sa tawong adunay daotan nga tinan-awan— ug ayaw pagtinguha sa iyang lamiang mga pagkaon,

Non mangiare il pane di chi ha l’occhio maligno e non bramare i suoi cibi delicati;

7 kay siya ang matang sa tawo nga nag-ihap sa kantidad sa pagkaon. “Kaon ug inom!” moingon siya kanimo, apan ang iyang kasingkasing wala diha kanimo.

poiché, nell’intimo suo, egli è calcolatore: “Mangia e bevi!” ti dirà; ma il cuor suo non è con te.

8 Isuka nimo bisan ang diyutay nga imong gikaon ug giusik-usikan lang nimo ang imong mga pagdayeg.

Vomiterai il boccone che avrai mangiato, e avrai perduto le tue belle parole.

9 Ayaw pakigsulti sa igdulungog sa usa ka buangbuang, kay tamayon lamang niya ang imong maalamon nga mga pulong.

Non rivolger la parola allo stolto, perché sprezzerà il senno de’ tuoi discorsi.

10 Ayaw ibalhin ang karaang bato nga utlanan o ilogon ang kaumahan sa mga ilo,

Non spostare il termine antico, e non entrare nei campi degli orfani;

11 kay ang ilang Manluluwas kusgan ug molaban siya sa ilang katungod batok kanimo.

ché il Vindice loro è potente; egli difenderà la causa loro contro di te.

12 Ibutang sa imong kasingkasing ang pagpanudlo ug sa imong mga dalunggan ang mga pulong sa kahibalo.

Applica il tuo cuore all’istruzione, e gli orecchi alle parole della scienza.

13 Ayaw pagdumili sa pagpanton sa usa ka bata, kay kung latoson nimo siya ug bunal, dili siya mamatay.

Non risparmiare la correzione al fanciullo; se lo batti con la verga, non ne morrà;

14 Kinahanglan nga ikaw gayod ang molatos kaniya pinaagi sa bunal ug moluwas sa iyang kalag gikan sa Seol. (Sheol h7585)

lo batterai con la verga, ma libererai l’anima sua dal soggiorno de’ morti. (Sheol h7585)

15 Akong anak nga lalaki, kung maalamon ang imong kasingkasing, nan ang akong kasingkasing magmaya usab;

Figliuol mio, se il tuo cuore e savio, anche il mio cuore si rallegrerà;

16 malipay ang akong kinasuloran sa dihang ang imong mga ngabil magsulti ug husto.

le viscere mie esulteranno quando le tue labbra diranno cose rette.

17 Ayaw itugot nga masina ang imong kasingkasing sa mga makasasala, apan padayon diha sa pagkahadlok kang Yahweh sa tibuok adlaw.

Il tuo cuore non porti invidia ai peccatori, ma perseveri sempre nel timor dell’Eterno;

18 Sigurado gayod nga adunay kaugmaon ug dili mahanaw ang imong paglaom.

poiché c’è un avvenire, e la tua speranza non sarà frustrata.

19 Paminaw- ikaw! - akong anak nga lalaki, ug pagmaalamon ug giyahi ang imong kasingkasing ngadto sa dalan.

Ascolta, figliuol mio, sii savio, e dirigi il cuore per la diritta via.

20 Ayaw pakig-uban sa mga palahubog ug sa kusog mokaon ug karne,

Non esser di quelli che son bevitori di vino, che son ghiotti mangiatori di carne;

21 kay ang palahubog ug ang kusog mokaon mahimong kabos ug mahinanok nga magbisti na lamang sila ug mga trapo.

ché il beone ed il ghiotto impoveriranno e i dormiglioni n’andran vestiti di cenci.

22 Paminawa ang imong amahan nga maoy nagpakatawo kanimo ug ayaw tamaya ang imong inahan sa dihang matigulang na siya.

Da’ retta a tuo padre che t’ha generato, e non disprezzar tua madre quando sarà vecchia.

23 Palita ang kamatuoran, apan ayaw kini ibaligya; pagpalit ug kaalam, pagpanton, ug panabot.

Acquista verità e non la vendere, acquista sapienza, istruzione e intelligenza.

24 Ang amahan sa matarong maglipay gayod, ug siya nga magpakatawo ug maalamon nga bata magmaya diha kaniya.

Il padre del giusto esulta grandemente; chi ha generato un savio, ne avrà gioia.

25 Tugoti nga magmaya ang imong amahan ug imong inahan ug tugoti nga maglipay siya nga maoy nagpakatawo kanimo.

Possan tuo padre e tua madre rallegrarsi, e possa gioire colei che t’ha partorito!

26 Akong anak nga lalaki, ihatag kanako ang imong kasingkasing ug ipaniid ang imong mga mata sa akong mga dalan.

Figliuol mio, dammi il tuo cuore, e gli occhi tuoi prendano piacere nelle mie vie;

27 Kay ang babaye nga nagbaligya sa iyang dungog usa ka lalom nga bung-aw, ug ang asawa sa laing lalaki usa ka masigpit nga atabay.

perché la meretrice è una fossa profonda, e la straniera, un pozzo stretto.

28 Nagpauraray siya nga nag-atang sama sa kawatan ug padaghanon niya ang mga maluibon taliwala sa katawhan.

Anch’essa sta in agguato come un ladro, e accresce fra gli uomini il numero de’ traditori.

29 Kinsa man ang adunay kaalaot? Kinsa man ang adunay kasubo? Kinsa man ang adunay mga kaaway? Kinsa man ang adunay pagbagulbol? Kinsa man ang adunay mga samad nga walay hinungdan? Kinsa man ang adunay mapula nga mga mata?

Per chi sono gli “ahi”? per chi gli “ahimè”? per chi le liti? per chi i lamenti? per chi le ferite senza ragione? per chi gli occhi rossi?

30 Kadtong magpabilin sa pag-inom ug bino, kadtong misulay sa sinagolan nga bino.

Per chi s’indugia a lungo presso il vino, per quei che vanno a gustare il vin drogato.

31 Ayaw tan-awa ang bino sa dihang pula na kini, sa dihang mangidlap kini diha sa baso ug hamloy nga lad-okon.

Non guardare il vino quando rosseggia, quando scintilla nel calice e va giù così facilmente!

32 Sa kataposan mamaak kini sama sa bitin ug molikos kini sama sa udto-udto nga bitin.

Alla fine, esso morde come un serpente e punge come un basilisco.

33 Makita sa imong mga mata ang katingalahang mga butang ug ang imong kasingkasing magapamulong sa sukwahi nga mga butang.

I tuoi occhi vedranno cose strane, il tuo cuore farà dei discorsi pazzi.

34 Mahisama ka sa natulog ngadto sa kinahiladman sa kadagatan o naghigda tumoy sa tukon sa layag.

Sarai come chi giace in mezzo al mare, come chi giace in cima a un albero di nave.

35 “Gibunalan nila ako,” moingon ka, “apan wala ako nasakitan. Gikulata nila ako, apan wala ko kini mabati. Kanus-a ba ako makamata? Mangita ako ug laing ilimnon.”

Dirai: “M’hanno picchiato… e non m’han fatto male; m’hanno percosso… e non me ne sono accorto; quando mi sveglierò?… tornerò a cercarne ancora!”