Panultihon 22

1 Ang maayong ngalan pagapilion labi pa sa dagkong mga bahandi ug ang kaluoy mas maayo pa kay sa plata ug bulawan.

melius est nomen bonum quam divitiae multae super argentum et aurum gratia bona

2 Ang adunahan ug kabos nga mga tawo managsama lamang sa niini nga paagi— si Yahweh ang nagbuhat kanilang tanan.

dives et pauper obviaverunt sibi utriusque operator est Dominus

3 Ang mabinantayon nga tawo makakita sa kasamok ug magatago sa iyang kaugalingon, apan ang walay pagtagad mopadayon ug mag-antos tungod niini.

callidus vidit malum et abscondit se innocens pertransiit et adflictus est damno

4 Ang ganti sa pagkamapainubsanon ug pagkamahadlokon kang Yahweh mao ang mga bahandi, dungog, ug kinabuhi.

finis modestiae timor Domini divitiae et gloria et vita

5 Mga tunok ug mga lit-ag ang naglaray sa agianan sa masinupakon; si bisan kinsa nga nagbantay sa iyang kinabuhi mapahilayo gikan kanila.

arma et gladii in via perversi custos animae suae longe recedit ab eis

6 Tudloi ang bata sa dalan nga angay niyang pagaadtoan ug sa dihang matigulang na siya dili siya motalikod gikan niana nga pagpanudlo.

proverbium est adulescens iuxta viam suam etiam cum senuerit non recedet ab ea

7 Ang adunahan nga mga tawo modumala ibabaw sa mga kabos nga mga tawo ug siya nga nangutang ulipon sa usa nga nagapautang.

dives pauperibus imperat et qui accipit mutuum servus est fenerantis

8 Siya nga nagpugas sa dili matarong magaani ug kasamok ug ang iyang sungkod sa kapungot mahanaw.

qui seminat iniquitatem metet mala et virga irae suae consummabitur

9 Siya nga adunay mata sa pagkamahinatagon pagapanalanginan, kay gipakigbahin niya ang iyang tinapay ngadto sa mga kabos.

qui pronus est ad misericordiam benedicetur de panibus enim suis dedit pauperi

10 Papahawaa ang mga matamayon, ug pagulaa ang samokan; ug mohunong ang mga panaglalis ug mga pagtamay.

eice derisorem et exibit cum eo iurgium cessabuntque causae et contumeliae

11 Siya nga nahigugma sa putli nga kasingkasing ug kansang mga pagpanulti malumo, mahimo niyang higala ang hari.

qui diligit cordis munditiam propter gratiam labiorum suorum habebit amicum regem

12 Ang mga mata ni Yahweh kanunay nga nagabantay sa kahibalo, apan isalikway niya ang mga pulong sa mabudhion.

oculi Domini custodiunt scientiam et subplantantur verba iniqui

13 Ang tawong tapolan moingon, “Adunay liyon sa dalan! Pagapatyon ako diha sa hawan nga mga dapit.”

dicit piger leo foris in medio platearum occidendus sum

14 Ang baba sa babaye nga mananapaw usa ka lalom nga bung-aw; mosilaob ang kasuko ni Yahweh batok sa tawo nga mahulog niini.

fovea profunda os alienae cui iratus est Dominus incidet in eam

15 Nabugkos ang mga binuang diha sa kasingkasing sa bata, apan ang bunal sa pagpanton magapahawa niini palayo.

stultitia conligata est in corde pueri et virga disciplinae fugabit eam

16 Siya nga namintaha sa mga kabos nga mga tawo aron madugangan ang iyang bahandi, o paghatag ngadto sa mga adunahan nga tawo, mosangko ngadto sa kawalad-on.

qui calumniatur pauperem ut augeat divitias suas dabit ipse ditiori et egebit

17 Ipapaminaw ang imong dalunggan ug patalinghogi ang mga pulong sa maalamon ug gamita ang imong kasingkasing sa akong kahibalo,

inclina aurem tuam et audi verba sapientium adpone autem cor ad doctrinam meam

18 kay makaayo kanimo kung ampingan mo kini diha sa imong kinasuloran, kung kining tanan andam na diha sa imong mga ngabil.

quae pulchra erit tibi cum servaveris eam in ventre tuo et redundabit in labiis tuis

19 Aron nga ang imong pagsalig maanaa kang Yahweh, gitudlo ko kini kanimo karong adlawa— bisan kanimo.

ut sit in Domino fiducia tua unde et ostendi eam tibi hodie

20 Wala ba diay ako makasulat alang kanimo ug 30 ka mga panultihong pagpanudlo ug kahibalo,

ecce descripsi eam tibi tripliciter in cogitationibus et scientia

21 aron sa pagtudlo kanimo sa kamatuoran niining kasaligan nga mga pulong, aron makahatag ka ug kasaligan nga mga tubag niadtong nagpadala kanimo?

ut ostenderem tibi firmitatem et eloquia veritatis respondere ex his illi qui misit te

22 Ayaw kawati ang kabos tungod kay kabos siya, o yatakan ang mga nagkinahanglan nga anaa sa ganghaan,

non facias violentiam pauperi quia pauper est neque conteras egenum in porta

23 kay labanan ni Yahweh ang ilang kahimtang, ug kawatan niya sa kinabuhi kadtong nagakawat kanila.

quia Dominus iudicabit causam eius et configet eos qui confixerint animam eius

24 Ayaw pagpakighigala sa tawo nga gidumalahan sa kasuko ug kinahanglan nga dili ka mouban sa tawo nga maligutguton,

noli esse amicus homini iracundo neque ambules cum viro furioso

25 o tingali ug makakat-on ka sa iyang mga paagi ug motukob ka sa paon alang sa imong kalag.

ne forte discas semitas eius et sumas scandalum animae tuae

26 Ayaw paisip nga usa niadtong mohapak sa mga kamot, nga nagapasalig sa utang.

noli esse cum his qui defigunt manus suas et qui vades se offerunt pro debitis

27 Kung makulang ka sa pagbayad, unsa man ang makapahunong sa usa ka tawo sa pagkuha sa higdaanan nga imong gihigdaan?

si enim non habes unde restituas quid causae est ut tollat operimentum de cubili tuo

28 Ayaw ibalhin ang karaan nga utlanang bato nga gipahimutang sa imong mga amahan.

ne transgrediaris terminos antiquos quos posuerunt patres tui

29 Nakakita ka ba ug usa ka tawo nga hanas sa iyang trabaho? Mobarog siya atubangan sa mga hari; dili siya mobarog atubangan sa mga yano lamang nga mga tawo.

vidisti virum velocem in opere suo coram regibus stabit nec erit ante ignobiles