Panultihon 18

1 Siya nga naglain sa iyang kaugalingon nangita sa kaugalingon niyang tinguha ug gisupak niya ang tanan nga maayo.

A man who isolates himself pursues selfishness, and defies all sound judgment.

2 Ang buangbuang dili makakaplag ug kalipay sa pagsabot, apan kadto lang ginapadayag sa iyang kasingkasing.

A fool has no delight in understanding, but only in revealing his own opinion.

3 Kung ang tawong daotan moabot, ang pagtamay moabot kaniya— uban sa kaulaw ug pagsaway.

When wickedness comes, contempt also comes, and with shame comes disgrace.

4 Ang mga pulong sa baba sa usa ka tawo sama sa lalom nga katubigan; ang tuboran sa kaalam mao ang nagadagayday nga sapa.

The words of a man’s mouth are like deep waters. The fountain of wisdom is like a flowing brook.

5 Dili maayo ang pagdapig ngadto sa daotan, ni sa paghikaw sa hustisya niadtong magbuhat ug matarong.

To be partial to the faces of the wicked is not good, nor to deprive the innocent of justice.

6 Ang mga ngabil sa buangbuang magdala kaniya sa panagbingkil ug ang iyang baba mag-awhag sa mga paglatos.

A fool’s lips come into strife, and his mouth invites beatings.

7 Ang baba sa buangbuang mao ang iyang kalaglagan ug gilit-ag niya ang iyang kaugalingon sa iyang dila.

A fool’s mouth is his destruction, and his lips are a snare to his soul.

8 Ang mga pulong sa pagpanglibak sama sa diyutay ug lamian nga pagkaon nga moadto sa kinahiladman nga bahin sa lawas.

The words of a gossip are like dainty morsels: they go down into a person’s innermost parts.

9 Mao usab, ang tawo nga maglangaylangay sa iyang buluhaton sama lamang sa tawo nga nagguba niini sa husto.

One who is slack in his work is brother to him who is a master of destruction.

10 Ang ngalan ni Yahweh mao ang lig-on nga tore; ang tawo nga magbuhat ug matarong modangop niini ug maluwas.

The LORD’s name is a strong tower: the righteous run to him, and are safe.

11 Ang katigayonan sa dato mao ang iyang lig-on nga siyudad ug sa iyang panghunahuna sama kini sa hataas nga paril.

The rich man’s wealth is his strong city, like an unscalable wall in his own imagination.

12 Sa dili pa siya mapukan ang kasingkasing sa tawo magarbohon, apan pasidunggan kadtong magpaubos.

Before destruction the heart of man is proud, but before honor is humility.

13 Ang tawo nga magtubag nga wala maminaw— iya kining kabuang ug kaulawan.

He who answers before he hears, that is folly and shame to him.

14 Ang espiritu sa tawo makasugakod sa balatian, apan sa nagluya nga espiritu kinsa man ang makalahutay niini?

A man’s spirit will sustain him in sickness, but a crushed spirit, who can bear?

15 Ang kasingkasing sa utokan magtinguha sa kahibalo ug ang igdulongog sa mga maalamon magapangita niini.

The heart of the discerning gets knowledge. The ear of the wise seeks knowledge.

16 Ang gasa sa tawo mag-abli sa iyang dalan ug magdala kaniya ngadto sa atubangan sa tawong mahinungdanon.

A man’s gift makes room for him, and brings him before great men.

17 Ang unang mosulti sa husay daw husto hangtod nga moabot ang iyang kontra ug magsukitsukit kaniya.

He who pleads his cause first seems right— until another comes and questions him.

18 Ang pagripa makahusay sa panaglantugi ug magpahimulag sa lig-on nga mga kaaway.

The lot settles disputes, and keeps strong ones apart.

19 Lisod dag-on ang usa ka igsoon nga nasakitan kaysa sa usa ka lig-on nga siyudad, ug ang panaglalis sama sa haligi sa usa ka palasyo.

A brother offended is more difficult than a fortified city. Disputes are like the bars of a fortress.

20 Gikan sa bunga sa iyang baba mapuno ang tiyan sa usa ka tawo; pinaagi sa ani sa iyang mga ngabil matagbaw siya.

A man’s stomach is filled with the fruit of his mouth. With the harvest of his lips he is satisfied.

21 Ang kamatayon ug ang kinabuhi gidumalahan sa dila, ug kadtong nahigugma sa dila makakaon sa bunga niini.

Death and life are in the power of the tongue; those who love it will eat its fruit.

22 Siya nga makakaplag ug asawa makakaplag ug maayong butang ug makadawat siya ug pabor gikan kang Yahweh.

Whoever finds a wife finds a good thing, and obtains favor of the LORD.

23 Ang tawong kabos maghangyo nga kaluy-an, apan ang tawong adunahan motubag ug pinasingka.

The poor plead for mercy, but the rich answer harshly.

24 Ang tawo nga daghan ug mga higala mosangpot sa kalaglagan tungod kanila, apan adunay higala nga mahimong mas suod kay sa igsoon.

A man of many companions may be ruined, but there is a friend who sticks closer than a brother.