Panultihon 17

1 Mas maayo pa nga adunay kahilom uban sa diyutay nga bahaw nga tinapay kaysa balay nga puno sa kombira apan adunay panag-away.

Mieux vaut un morceau de pain sec avec la paix, qu'une maison dans laquelle se multiplient les festins où l'on se querelle.

2 Ang maalamon nga sulugoon maoy magmando sa anak nga magpakaulaw ug makigbahin sa mga katigayonan ingon nga usa sa mga igsoon.

Le sage serviteur commande au fils qui fait honte, et avec les frères il partagera l'héritage.

3 Ang hulmahan alang sa plata ug ang hudno alang sa bulawan, apan si Yahweh ang magputli sa mga kasingkasing.

Le creuset est pour l'argent, et la fournaise pour l'or; mais c'est l'Éternel qui éprouve les cœurs.

4 Ang tawo nga nagabuhat ug daotan maminaw niadtong mga nagasultig daotan; ang bakakon motagad niadtong nagasulti ug daotan nga mga butang.

Le méchant est attentif aux discours nuisibles, le menteur prête l'oreille aux paroles funestes.

5 Si bisan kinsa nga nagabiaybiay sa kabos nagatamay sa iyang magbubuhat ug ang nagmaya sa kalisdanan dili makalikay sa silot.

Qui se moque du pauvre, outrage son créateur; qui jouit du malheur, ne reste pas impuni.

6 Ang mga apo maoy korona sa mga tigulang, ug ang mga ginikanan maghatag ug pagpasidungog sa ilang mga anak.

Les enfants de leurs enfants sont la couronne des vieillards et la gloire des enfants, ce sont leurs pères.

7 Ang maayo nga pagpanulti dili angay sa usa ka buangbuang; ingon man ang ngabil nga bakakon dili angay sa mga halangdon.

Le langage digne ne sied pas à l'insensé; combien moins à l'homme bien né le langage du mensonge!

8 Ang pagsuhol sama sa usa ka batong salamangka alang niadtong naghatag niini; bisan asa siya paingon, magmalamposon siya.

Le don est une pierre de prix aux yeux de qui le reçoit; partout où il s'adresse, il réussit.

9 Si bisan kinsa ang wala maghunahuna sa sayop nagapangita sa gugma, apan kadtong nagabalik-balik sa usa ka butang makapabulag sa suod nga panaghigala.

Qui tait la faute, cherche l'affection; mais qui la reproduit par la parole, désunit des intimes.

10 Ang pagbadlong modulot sa kinahiladman sa tawong adunay panabot kaysa gatosan ka lapdos ngadto sa buangbuang.

Le blâme frappe plus l'homme de sens, que cent coups, l'insensé.

11 Ang tawong daotan nangita lamang ug kasamok, busa ang mangtas nga sinugo ipadala batok kaniya.

La révolte ne cherche que le mal, mais un cruel messager lui est député.

12 Mas maayo pa nga makasugat ug oso nga gikawatan sa iyang mga anak kay sa makasugat ug usa ka buangbuang diha sa iyang pagkabuang-buang.

Soyez rencontrés par une ourse qui a perdu ses petits, mais non par un insensé pendant sa démence!

13 Kung ang usa ka tawo nagbalos ug daotan sa maayo, ang pagkadaotan dili mobiya sa iyang panimalay.

De quiconque rend le mal pour le bien, les maux ne quittent point la demeure.

14 Ang sinugdanan sa panagbingkil sama sa usa ka tawo nga nagsabwag ug tubig sa bisan asa, busa palayo sa panaglalisay sa dili pa kini modako.

Commencer une querelle, c'est rompre une digue; cède avant que le débat s'échauffe.

15 Ang tawo nga magpalingkawas sa mga tawong daotan o maghukom niadtong magbuhat sa matarong— kining duha ka mga tawo dulumtanan kang Yahweh.

Qui absout le coupable, et qui condamne l'innocent, sont l'un autant que l'autre l'abomination de l'Éternel.

16 Nganong magsuhol man ang buangbuang ug salapi aron makakat-on mahitungod sa kaalam, nga wala man siyay katakos sa pagkat-on niini?

A quoi sert à l'insensé d'avoir en main des richesses? A acheter la sagesse? Il manque de sens.

17 Ang managhigala maghigugmaay sa tanang higayon ug ang managsoon nahimugso sa panahon sa kalisdanan.

L'ami aime dans tous les temps; mais dans le malheur il devient un frère.

18 Ang tawo nga walay alamag magahimo ug hugot nga mga pakigsaad ug maoy moangkon sa mga utang sa iyang silingan.

L'homme privé de sens touche dans la main, et se lie comme caution envers autrui.

19 Si bisan kinsa kadtong mahigugma sa panagbingkil nahigugma sa sala; siya nga maghimo sa hataas nga babag sa iyang pultahan maoy mahimong hinungdan nga makabali sa mga bukog.

Celui-là aime à pécher qui aime à se quereller; et qui élève trop sa porte, cherche sa chute.

20 Ang tawo nga daotan ug kasingkasing walay makaplagan nga maayo; siya nga adunay daotan nga dila mahiagom ngadto sa katalagman.

Avec un cœur tortueux on ne trouve pas le bonheur; et avec une langue perverse on tombe dans le malheur.

21 Si bisan kinsa kadtong ginikanan sa buangbuang magdala ug kasubo sa iyang kaugalingon; ug ang amahan sa buangbuang walay kalipay.

Qui donne le jour à un fou, en aura du chagrin; et point de joie pour le père de l'insensé.

22 Ang malipayon nga kasingkasing maayo nga tambal, apan ang dugmok nga espiritu makauga sa bukog.

Un cœur joyeux est un bon remède; mais un esprit abattu dessèche les os.

23 Ang tawong daotan modawat ug tinago nga suhol aron tuison ang dalan sa hustisya.

L'impie accepte le présent caché sous le manteau, pour détourner le cours de la justice.

24 Ang usa ka tawo nga adunay panabot nagatumong sa iyang nawong ngadto sa kaalam, apan ang mata sa buangbuang nagatumong sa tumoy sa kalibotan.

La sagesse est à la portée du sage; mais les yeux de l'insensé cherchent au bout de la terre.

25 Ang anak nga buangbuang mao ang kasub-anan ngadto sa iyang amahan, ug kapaitan alang sa babaye nga naghimugso kaniya.

Le fils insensé est un chagrin pour son père, et une amertume pour celle qui lui donna naissance.

26 Dili usab maayo nga silotan ang nagbuhat ug matarong; ni maayo ang paglatigo sa mga tawong halangdon nga adunay baroganan.

Condamner le juste, même à une amende, est mauvais; mais frapper l'homme bien né passe les bornes du droit.

27 Ang tawo nga adunay kahibalo mogamit ug diyutay lamang nga mga pulong ug ang tawo nga adunay panabot mapinugnganon.

Qui épargne ses paroles, possède la science, et qui a du sang-froid est homme de sens.

28 Bisan ang buangbuang daw sama sa maalamon kung siya magpakahilom; kung dili siya mosulti, isipon siyang usa ka utokan.

Même l'insensé, quand il se tait, passe pour sage; celui qui tient fermées ses lèvres, a du sens.