Panultihon 16

1 Ang mga laraw sa kasingkasing iya sa tawo, apan nagagikan kang Yahweh ang tubag sa iyang dila.

Les préparations du cœur sont à l'homme; mais le discours de la langue est de par l'Eternel.

2 Ang tanan nga pamaagi sa tawo putli sa iyang kaugalingong panan-aw, apan sukdon ni Yahweh ang espiritu.

Chacune des voies de l'homme lui semble pure; mais l'Eternel pèse les esprits.

3 Itugyan kang Yahweh ang imong mga buluhaton ug ang imong mga laraw magmalamposon.

Remets tes affaires à l'Eternel, et tes pensées seront bien ordonnées.

4 Gibuhat ni Yahweh ang tanang butang nga adunay katuyoan, bisan ang mga daotan sa adlaw sa kalisdanan.

L'Eternel a fait tout pour soi-même; et même le méchant pour le jour de la calamité.

5 Gidumtan ni Yahweh ang tanan nga adunay mapahitas-on nga kasingkasing, bisan tuod makabarog sila nga nagkahiusa, dili sila makalingkawas sa silot.

L'Eternel a en abomination tout homme hautain de cœur; de main en main il ne demeurera point impuni.

6 Pinaagi sa pagkamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan ang sala napasaylo ug pinaagi sa pagkahadlok kang Yahweh ang mga tawo mobiya sa pagkadaotan.

Il y aura propitiation pour l'iniquité par la miséricorde et la vérité; et on se détourne du mal par la crainte de l'Eternel.

7 Kung ang pamaagi sa usa ka tawo nakapahimuot kang Yahweh, himoon niya bisan pa ang kaaway nianang tawhana nga mapasig-uli kaniya.

Quand l'Eternel prend plaisir aux voies de l'homme, il apaise envers lui ses ennemis mêmes.

8 Mas maayo pa ang diyutay nga kinitaan uban ang pagkamatarong, kaysa dako nga uban pagkadili matarong.

Il vaut mieux un peu de bien avec justice, qu'un gros revenu là où l'on n'a point de droit.

9 Sa iyang kasingkasing, ang tawo naglaraw sa iyang dalan, apan si Yahweh ang mogiya sa iyang mga lakang.

Le cœur de l'homme délibère de sa voie; mais l'Eternel conduit ses pas.

10 Ang pagpanagna anaa sa ngabil sa hari, sa paghukom ang iyang baba dili gayod mosulti ug bakak.

Il y a divination aux lèvres du Roi, et sa bouche ne se fourvoiera point du droit.

11 Ang husto nga sukdanan nagagikan kang Yahweh; ang tibuok nga gibug-aton sa sudlanan mao ang iyang bulohaton.

La balance et le trébuchet justes sont de l'Eternel, et tous les poids du sachet sont son œuvre.

12 Kung ang mga hari magbuhat ug daotan nga mga butang, mao kana ang butang nga hinginlan, tungod kay ang trono gitukod sa pagbuhat ug maayo.

Ce doit être une abomination aux Rois de faire injustice, parce que le trône est établi par la justice.

13 Ang hari malipay sa ngabil nga nagsulti sa matuod ug gihiguma niya ang nagsulti sa walay pagduhaduha.

Les Rois [doivent prendre] plaisir aux lèvres de justice, et aimer celui qui profère des choses justes.

14 Ang kapungot sa hari usa ka mensahero sa kamatayon apan ang tawong maalamon mosulay sa paghupay sa iyang kasuko.

Ce sont autant de messagers de mort que la colère du Roi; mais l'homme sage l'apaisera.

15 Diha sa kahayag sa nawong sa hari mao ang kinabuhi, ug ang iyang pabor sama sa panganod nga nagdala ug ulan.

C'est vie que le visage serein du Roi, et sa faveur est comme la nuée portant la pluie de la dernière saison.

16 Mas maayo ang pagbaton ug kaalam kaysa bulawan. Ang pagbaton ug panabot kinahanglan pilion labaw sa plata.

Combien est-il plus précieux que le fin or, d'acquérir de la sagesse; et combien est-il plus excellent que l'argent, d'acquérir de la prudence?

17 Ang dalan sa mga tawong matarong maglikay kanila gikan sa daotan; kadtong mopanalipod sa iyang kinabuhi mobantay sa iyang dalan.

Le chemin relevé des hommes droits, c'est de se détourner du mal; celui-là garde son âme qui prend garde à son train.

18 Ang garbo mosangpot sa kalaglagan ug ang mapahitas-on nga espiritu sa pagkapukan.

L'orgueil va devant l'écrasement; et la fierté d'esprit devant la ruine.

19 Mas maayo ang pagpaubos diha sa mga kabos nga mga tawo kaysa pagbahin sa mga inilog uban sa mga mapahitas-on nga mga tawo.

Mieux vaut être humilié d'esprit avec les débonnaires, que de partager le butin avec les orgueilleux.

20 Si kinsa kadtong namalandong sa gitudlo kanila makakaplag ug maayo ug kadtong nagsalig kang Yahweh magmalipayon.

Celui qui prend garde à la parole, trouvera le bien; et celui qui se confie en l'Eternel, est bienheureux.

21 Siya nga maalamon sa iyang kasingkasing gitawag nga adunay panabot ug ang katam-is sa pagpanulti magdugang sa iyang katakos sa pagtudlo.

On appellera prudent le sage de cœur; et la douceur des lèvres augmente la doctrine.

22 Ang panabot mao ang tuboran sa kinabuhi alang kaniya nga nagbaton niini, apan ang silot sa mga buangbuang mao ang ilang pagkabuang-buang.

La prudence est à ceux qui la possèdent une source de vie; mais l'instruction des fous est une folie.

23 Ang kasingkasing sa maalamon nga tawo maghatag ug panabot sa iyang baba ug makadugang sa pagkamadanihon sa iyang mga ngabil.

Le cœur sage conduit prudemment sa bouche, et ajoute doctrine sur ses lèvres.

24 Ang malumo nga mga pulong sama sa dugos— tam-is alang sa kalag ug kaayohan alang sa kabukogan.

Les paroles agréables sont des rayons de miel, douceur à l'âme, et santé aux os.

25 Adunay dalan nga ang hunahuna sa tawo husto, apan ang tumoy niini dalan paingon sa kamatayon.

II y a telle voie qui semble droite à l'homme, mais dont la fin sont les voies de la mort.

26 Ang tinguha sa usa ka mamumuo ang makapakaon kaniya; ang iyang kagutom mao ang nag-aghat kaniya nga magpadayon.

L'âme de celui qui travaille, travaille pour lui-même, parce que sa bouche se courbe devant lui.

27 Ang walay pulos nga tawo nangita ug kagubot ug ang iyang sinultihan sama sa makapaso nga kalayo.

Le méchant creuse le mal, et il y a comme un feu brûlant sur ses lèvres.

28 Ang mga tawong daotan makapasamot sa panagbangi ug ang pagpanglibak makapabulag sa suod nga mga managhigala.

L'homme qui use de renversements, sème des querelles, et le rapporteur met le plus grand ami en division.

29 Ang tawo nga mangtas mamakak sa iyang silingan ug maggiya kaniya sa dalan nga dili matarong.

L'homme violent attire son compagnon, et le fait marcher par une voie qui n'est pas bonne.

30 Siya nga mokidhat sa iyang mata naglaraw ug daotang mga butang; kadtong mongisi magabuhat ug daotan.

Il fait signe des yeux pour machiner des renversements, et remuant ses lèvres il exécute le mal.

31 Ang puti nga buhok mao ang purongpurong sa himaya; naangkon kini tungod sa pagkinabuhi sa husto nga pamaagi.

Les cheveux blancs sont une couronne d'honneur; et elle se trouvera dans la voie de la justice.

32 Mas maayo nga dili daling masuko kaysa mahimong manggugubat ug ang nagdumala sa iyang espiritu mas kusgan pa sa usa ka tawo nga makalupig ug siyudad.

Celui qui est tardif à colère, vaut mieux que l'homme fort; et celui qui est le maître de son cœur, vaut mieux que celui qui prend des villes.

33 Ang ripa giitsa ngadto sa sabakan, apan ang pagbuot nagagikan kang Yahweh.

On jette le sort au giron, mais tout ce qui en doit arriver, est de par l'Eternel.