Panultihon 15

1 Ang malumo nga tubag makapahupay sa kapungot, apan ang sakit nga pulong makapasamot sa kasuko.

A resposta branda desvia o furor, mas a palavra de dôr suscita a ira.

2 Ang dila sa mga tawong maalamon magasulti ug kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang magasulti ug mga binuang.

A lingua dos sabios adorna a sabedoria, mas a bocca dos tolos derrama a estulticia.

3 Ang mata ni Yahweh anaa sa bisan asa, nagabantay sa mga daotan ug sa mga maayo.

Os olhos do Senhor estão em todo o logar, contemplando os maus e os bons.

4 Ang makapaayo nga dila mao ang kahoy sa kinabuhi, apan ang dila nga malimbongon makapasubo sa espiritu.

A medicina da lingua é arvore de vida, mas a perversidade n'ella quebranta o espirito.

5 Ang buangbuang adunay pagtamay sa pagpanton sa iyang amahan, apan siya nga nakakat-on sa mga pagbadlong usa ka maampingon.

O tolo despreza a correcção de seu pae, mas o que observa a reprehensão prudentemente se haverá.

6 Adunay dakong bahandi sa balay niadtong nagbuhat ug matarong, apan ang kinitaan sa mga tawong daotan naghatag kanila ug kasamok.

Na casa do justo ha um grande thesouro, mas nos fructos do impio ha perturbação.

7 Ang mga ngabil sa mga tawong maalamon nagasabwag ug kahibalo, apan dili sama niini ang mga kasingkasing sa mga buangbuang.

Os labios dos sabios derramarão o conhecimento, mas o coração dos tolos não fará assim.

8 Gidumtan ni Yahweh ang mga sakripisyo sa mga tawong daotan, apan ang pag-ampo sa mga tawong matarong maoy iyang kalipay.

O sacrificio dos impios é abominavel ao Senhor, mas a oração dos rectos é o seu contentamento.

9 Gidumtan ni Yahweh ang dalan sa mga tawong daotan, apan gihiguma niya kadtong nagtinguha sa matarong.

O caminho do impio é abominavel ao Senhor, mas ao que segue a justiça amará.

10 Mapintas nga pagpanton ang naghulat kang bisan kinsa nga mibiya sa ilang dalan, ug mamatay kadtong mga nagdumot sa pagbadlong.

Correcção molesta ha para o que deixa a vereda, e o que aborrece a reprehensão morrerá.

11 Ang Sheol ug ang kalaglagan dayag sa atubangan ni Yahweh; unsa pa kaha ang mga kasingkasing sa mga anak sa katawhan? (Sheol h7585)

O inferno e a perdição estão perante o Senhor: quanto mais os corações dos filhos dos homens? (Sheol h7585)

12 Ang mga bugalbugalon nagsalikway sa pagbadlong; dili siya moadto sa mga manggialamon.

Não ama o escarnecedor aquelle que o reprehende, nem se chegará aos sabios.

13 Ang malipayon nga kasingkasing makapasadya sa nawong, apan ang kaguol makapasubo sa espiritu.

O coração alegre aformosea o rosto, mas pela dôr do coração o espirito se abate.

14 Ang kasingkasing nga adunay panabot nagapangita sa kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang nagtagbaw sa kabuang.

O coração entendido buscará o conhecimento, mas a bocca dos tolos se apascentará de estulticia.

15 Alaot ang tanang adlaw sa mga dinaogdaog, apan ang kasingkasing nga malipayon adunay kombira nga walay kataposan.

Todos os dias do opprimido são maus, mas o coração alegre é um banquete continuo.

16 Mas maayo pa ang diyutay nga adunay kahadlok kang Yahweh kaysa dako nga bahandi nga puno sa kalibog.

Melhor é o pouco com o temor do Senhor, do que um grande thesouro, onde ha inquietação.

17 Mas maayo pa ang pagkaon nga adunay mga gulay diin anaay gugma kaysa tambok nga nating baka nga gidalit uban sa pagdumot.

Melhor é a comida de hortaliça, onde ha amor, do que o boi cevado, e com elle o odio.

18 Ang masuk-anon nga tawo makapakutaw sa mga panaglantugi, apan ang tawo nga dili daling masuko makahupay sa panaglalis.

O homem iracundo suscita contendas, mas o longanimo apaziguará a lucta.

19 Ang dalan sa mga tapolan sama sa dapit nga adunay daghang mga tunok, apan ang dalan sa mga matarong halapad ug patag.

O caminho do preguiçoso é como a sebe d'espinhos, mas a vereda dos rectos está bem egualada.

20 Ang maalamon nga anak nagdala ug kalipay sa iyang amahan, apan ang buangbuang nga tawo nagtamay sa iyang inahan.

O filho sabio alegrará a seu pae, mas o homem insensato despreza a sua mãe.

21 Ang kabuang makalipay sa tawong walay alamag, apan kadtong adunay panabot magalakaw sa tul-id nga dalan.

A estulticia é alegria para o que carece d'entendimento, mas o homem entendido anda rectamente.

22 Ang plano mapakyas kung walay mga panambagon, apan magmalamposon sila kung daghan ang mga magtatambag.

Os pensamentos se dissipam, quando não ha conselho, mas com a multidão de conselheiros se confirmarão.

23 Ang tawo makakaplag ug kalipay kung siya mohatag ug hustong tubag; pagkamaayo nalang sa tukma nga pulong!

O homem se alegra na resposta da sua bocca, e a palavra a seu tempo quão boa é!

24 Ang dalan sa kinabuhi mogiya pataas alang niadtong mga maampingon nga mga tawo, aron mobiya sila gikan sa kinahiladman sa Sheol (Sheol h7585)

Para o entendido, o caminho da vida vae para cima, para que se desvie do inferno de baixo. (Sheol h7585)

25 Gun-obon ni Yahweh ang kabilin sa mga mapagarbohon, apan panalipdan niya ang kabtangan sa mga balo.

O Senhor arrancará a casa dos soberbos, mas estabelecerá o termo da viuva.

26 Gidumtan ni Yahweh ang mga panghunahuna sa mga tawong daotan, apan putli ang mga pulong sa mga matarong.

Abominaveis são ao Senhor os pensamentos do mau, mas as palavras dos limpos são apraziveis.

27 Ang kawatan nagdala ug kasamok sa iyang pamilya, apan ang usa nga nagdumili sa suhol mabuhi.

O que exercita avareza perturba a sua casa, mas o que aborrece presentes viverá.

28 Ang kasingkasing niadtong nagabuhat ug matarong nagahunahuna sa dili pa motubag, apan ang baba sa mga tawong daotan mosulti sa tanang kadaotan.

O coração do justo medita o que ha de responder, mas a bocca dos impios derrama em abundancia coisas más.

29 Halayo si Yahweh niadtong mga tawong daotan, apan paminawon niya ang pag-ampo niadtong nagbuhat ug matarong.

Longe está o Senhor dos impios, mas escutará a oração dos justos.

30 Ang kahayag sa mga mata nagdala ug kalipay sa kasingkasing ug ang maayong balita kaayohan alang sa lawas.

A luz dos olhos alegra o coração, a boa fama engorda os ossos.

31 Kung patalinghogan mo ang tawo nga magbadlong kanimo kung giunsa nimo pagkinabuhi, magpabilin ka uban sa mga tawong maalamon.

Os ouvidos que escutam a reprehensão da vida no meio dos sabios farão a sua morada.

32 Kadtong nagdumili sa pagpanton nagtamay sa iyang kaugalingon, apan siya nga nagapaminaw ug pagbadlong makaangkon ug panabot.

O que rejeita a correcção menospreza a sua alma, mas o que escuta a reprehensão adquire entendimento.

33 Ang pagkahadlok kang Yahweh nagatudlo ug kaalam, ug diha sa pagpaubos moabot ang kadungganan.

O temor do Senhor é a correcção da sabedoria, e diante da honra vae a humildade.