Panultihon 15

1 Ang malumo nga tubag makapahupay sa kapungot, apan ang sakit nga pulong makapasamot sa kasuko.

Une réponse douce détourne la fureur, mais la parole blessante excite la colère.

2 Ang dila sa mga tawong maalamon magasulti ug kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang magasulti ug mga binuang.

La langue des sages fait valoir la connaissance, mais la bouche des sots fait jaillir la folie.

3 Ang mata ni Yahweh anaa sa bisan asa, nagabantay sa mga daotan ug sa mga maayo.

Les yeux de l’Éternel sont en tout lieu, regardant les méchants et les bons.

4 Ang makapaayo nga dila mao ang kahoy sa kinabuhi, apan ang dila nga malimbongon makapasubo sa espiritu.

La bénignité de la langue est un arbre de vie, mais la perversité en elle est un brisement d’esprit.

5 Ang buangbuang adunay pagtamay sa pagpanton sa iyang amahan, apan siya nga nakakat-on sa mga pagbadlong usa ka maampingon.

Le fou méprise l’instruction de son père, mais celui qui a égard à la répréhension devient avisé.

6 Adunay dakong bahandi sa balay niadtong nagbuhat ug matarong, apan ang kinitaan sa mga tawong daotan naghatag kanila ug kasamok.

Dans la maison du juste il y a un grand trésor, mais dans le revenu du méchant il y a du trouble.

7 Ang mga ngabil sa mga tawong maalamon nagasabwag ug kahibalo, apan dili sama niini ang mga kasingkasing sa mga buangbuang.

Les lèvres des sages répandent la connaissance, mais le cœur des sots ne fait pas ainsi.

8 Gidumtan ni Yahweh ang mga sakripisyo sa mga tawong daotan, apan ang pag-ampo sa mga tawong matarong maoy iyang kalipay.

Le sacrifice des méchants est en abomination à l’Éternel, mais la prière des hommes droits lui est agréable.

9 Gidumtan ni Yahweh ang dalan sa mga tawong daotan, apan gihiguma niya kadtong nagtinguha sa matarong.

La voie du méchant est en abomination à l’Éternel, mais il aime celui qui poursuit la justice.

10 Mapintas nga pagpanton ang naghulat kang bisan kinsa nga mibiya sa ilang dalan, ug mamatay kadtong mga nagdumot sa pagbadlong.

Une discipline fâcheuse attend celui qui abandonne le [droit] sentier; celui qui hait la correction mourra.

11 Ang Sheol ug ang kalaglagan dayag sa atubangan ni Yahweh; unsa pa kaha ang mga kasingkasing sa mga anak sa katawhan? (Sheol h7585)

Le shéol et l’abîme sont devant l’Éternel, combien plus les cœurs des fils des hommes! (Sheol h7585)

12 Ang mga bugalbugalon nagsalikway sa pagbadlong; dili siya moadto sa mga manggialamon.

Le moqueur n’aime pas celui qui le reprend; il ne va pas vers les sages.

13 Ang malipayon nga kasingkasing makapasadya sa nawong, apan ang kaguol makapasubo sa espiritu.

Le cœur joyeux égaie le visage, mais par le chagrin du cœur l’esprit est abattu.

14 Ang kasingkasing nga adunay panabot nagapangita sa kahibalo, apan ang baba sa mga buangbuang nagtagbaw sa kabuang.

Le cœur de l’homme intelligent cherche la connaissance, mais la bouche des sots se repaît de folie.

15 Alaot ang tanang adlaw sa mga dinaogdaog, apan ang kasingkasing nga malipayon adunay kombira nga walay kataposan.

Tous les jours du malheureux sont mauvais, mais le cœur heureux est un festin continuel.

16 Mas maayo pa ang diyutay nga adunay kahadlok kang Yahweh kaysa dako nga bahandi nga puno sa kalibog.

Mieux vaut peu, avec la crainte de l’Éternel, qu’un grand trésor avec du trouble.

17 Mas maayo pa ang pagkaon nga adunay mga gulay diin anaay gugma kaysa tambok nga nating baka nga gidalit uban sa pagdumot.

Mieux vaut un repas d’herbes, et de l’amour, qu’un bœuf engraissé, et de la haine.

18 Ang masuk-anon nga tawo makapakutaw sa mga panaglantugi, apan ang tawo nga dili daling masuko makahupay sa panaglalis.

L’homme violent excite la querelle, mais celui qui est lent à la colère apaise la dispute.

19 Ang dalan sa mga tapolan sama sa dapit nga adunay daghang mga tunok, apan ang dalan sa mga matarong halapad ug patag.

La voie du paresseux est comme une haie d’épines, mais le sentier des hommes droits est aplani.

20 Ang maalamon nga anak nagdala ug kalipay sa iyang amahan, apan ang buangbuang nga tawo nagtamay sa iyang inahan.

Un fils sage réjouit son père, mais l’homme insensé méprise sa mère.

21 Ang kabuang makalipay sa tawong walay alamag, apan kadtong adunay panabot magalakaw sa tul-id nga dalan.

La folie est la joie de celui qui est dépourvu de sens, mais l’homme intelligent règle ses pas.

22 Ang plano mapakyas kung walay mga panambagon, apan magmalamposon sila kung daghan ang mga magtatambag.

Les projets échouent là où il n’y a point de conseil, mais, par la multitude des conseillers, ils réussissent.

23 Ang tawo makakaplag ug kalipay kung siya mohatag ug hustong tubag; pagkamaayo nalang sa tukma nga pulong!

Il y a de la joie pour un homme dans la réponse de sa bouche; et une parole [dite] en son temps, combien elle est bonne!

24 Ang dalan sa kinabuhi mogiya pataas alang niadtong mga maampingon nga mga tawo, aron mobiya sila gikan sa kinahiladman sa Sheol (Sheol h7585)

Le sentier de la vie est en haut pour les intelligents, afin qu’ils se détournent du shéol, en bas. (Sheol h7585)

25 Gun-obon ni Yahweh ang kabilin sa mga mapagarbohon, apan panalipdan niya ang kabtangan sa mga balo.

L’Éternel démolit la maison des orgueilleux, mais il rend ferme la borne de la veuve.

26 Gidumtan ni Yahweh ang mga panghunahuna sa mga tawong daotan, apan putli ang mga pulong sa mga matarong.

Les machinations de l’inique sont en abomination à l’Éternel, mais les paroles pures [lui] sont agréables.

27 Ang kawatan nagdala ug kasamok sa iyang pamilya, apan ang usa nga nagdumili sa suhol mabuhi.

Celui qui cherche le gain déshonnête trouble sa maison, mais celui qui hait les dons vivra.

28 Ang kasingkasing niadtong nagabuhat ug matarong nagahunahuna sa dili pa motubag, apan ang baba sa mga tawong daotan mosulti sa tanang kadaotan.

Le cœur du juste réfléchit pour répondre, mais la bouche des méchants fait jaillir les choses mauvaises.

29 Halayo si Yahweh niadtong mga tawong daotan, apan paminawon niya ang pag-ampo niadtong nagbuhat ug matarong.

L’Éternel est loin des méchants, mais il écoute la prière des justes.

30 Ang kahayag sa mga mata nagdala ug kalipay sa kasingkasing ug ang maayong balita kaayohan alang sa lawas.

Ce qui éclaire les yeux réjouit le cœur; une bonne nouvelle engraisse les os.

31 Kung patalinghogan mo ang tawo nga magbadlong kanimo kung giunsa nimo pagkinabuhi, magpabilin ka uban sa mga tawong maalamon.

L’oreille qui écoute la répréhension de vie logera au milieu des sages.

32 Kadtong nagdumili sa pagpanton nagtamay sa iyang kaugalingon, apan siya nga nagapaminaw ug pagbadlong makaangkon ug panabot.

Celui qui rejette l’instruction méprise sa vie; mais celui qui écoute la répréhension acquiert du sens.

33 Ang pagkahadlok kang Yahweh nagatudlo ug kaalam, ug diha sa pagpaubos moabot ang kadungganan.

La crainte de l’Éternel est la discipline de la sagesse, et l’abaissement va devant la gloire.