Panultihon 14

1 Ang maalamong babaye motukod sa iyang panimalay, apan gubaon kini sa buangbuang nga babaye pinaagi sa iyang mga kamot.

Toute femme sage bâtit sa maison; mais la folle la ruine de ses mains.

2 Ang tawong naglakaw sa pakamatarong adunay kahadlok kang Yahweh, apan ang tawo nga dili matinud-anaon sa iyang mga dalan nagsalikway kaniya.

Celui qui marche en sa droiture, révère l'Eternel; mais celui qui va de travers en ses voies, le méprise.

3 Gikan sa baba sa buangbuang mogawas ang salingsing sa iyang garbo, apan ang ngabil sa maalamon magtipig kanila.

La verge d'orgueil est dans la bouche du fou; mais les lèvres des sages les garderont.

4 Kung walay mga baka ang pasungan hinlo, apan ang kadagaya sa pananom moabot pinaagi sa kusog sa baka.

Où il n'y a point de bœuf, la grange est vide; et l'abondance du revenu provient de la force du bœuf.

5 Ang matinud-anon nga saksi dili mamakak, apan ang mini nga saksi mobuga ug mga bakak.

Le témoin véritable ne mentira [jamais]; mais le faux témoin avance volontiers des mensonges.

6 Ang mayubiton mangita sa kaalam ug walay makaplagan, apan ang kahibalo sayon lang moabot ngadto sa tawong adunay panabot.

Le moqueur cherche la sagesse, et ne la trouve point; mais la science est aisée à trouver à l'homme intelligent.

7 Palayo sa tawong buangbuang, kay dili ka makakaplag ug kahibalo sa iyang mga ngabil.

Eloigne-toi de l'homme insensé, puisque tu ne lui as point connu de lèvres de science.

8 Ang kaalam sa tawong maampingon mao ang pagsabot sa iyang kaugalingong dalan, apan ang kabuang sa mga buangbuang mao ang pagpanglimbong.

La sagesse de l'homme bien avisé est d'entendre sa voie; mais la folie des fous n'est que tromperie.

9 Mayubiton ang mga buangbuang kung ang halad sa sala ihalad, apan taliwala sa matarong ang pabor gipaambit.

Les fous pallient le délit; mais il n'y a que plaisir entre les hommes droits.

10 Nasayod ang kasingkasing sa iyang kaugalingong kapaitan ug walay langyaw nga moambit sa kalipay niini.

Le cœur d'un chacun connaît l'amertume de son âme; et un autre n'est point mêlé dans sa joie.

11 Ang balay sa tawong daotan magun-ob, apan ang barongbarong sa tawong matarong malig-on.

La maison des méchants sera abolie; mais le tabernacle des hommes droits fleurira.

12 Adunay dalan nga daw matarong alang sa usa ka tawo, apan sa kataposan niini mopadulong sa kamatayon.

Il y a telle voie qui semble droite à l'homme, mais dont l'issue sont les voies de la mort.

13 Ang kasingkasing makahimo sa pagkatawa apan anaa gihapon sa kasakitan ug ang kalipay mosangpot sa kasub-anan.

Même en riant le cœur sera triste, et la joie finit par l'ennui.

14 Ang tawong dili matinud-anon makaangkon kung unsa ang angay sa iyang mga dalan, apan ang maayong tawo makaangkon kung unsay ang iyaha.

Celui qui a un cœur hypocrite, sera rassasié de ses voies; mais l'homme de bien [le sera] de ce qui est en lui.

15 Ang tawo nga wala gitudlo-an motuo sa bisan unsang butang, apan ang tawo nga maampingon maghunahuna sa iyang mga lakang.

Le simple croit à toute parole; mais l'homme bien avisé considère ses pas.

16 Ang tawo nga maalamon mahadlokon ug mopalayo sa daotan, apan ang buangbuang mosalikway gayod sa pagpasidaan.

Le sage craint, et se retire du mal; mais le fou se met en colère, et se tient assuré.

17 Ang tawong dali ra masuko nagabuhat sa buangbuang nga mga butang, ug gikasilagan ang tawong naglaraw ug daotan.

L'homme colère fait des folies; et l'homme rusé est haï.

18 Ang yano nga tawo makapanunod sa pagkabuangbuang, apan ang maalamon nga mga tawo napalibotan sa kahibalo.

Les niais hériteront la folie; mais les bien-avisés seront couronnés de science.

19 Kadtong mga daotan moyukbo sa atubangan niadtong matarong ug kadtong mga daotan moyukbo sa mga ganghaan sa mga matarong.

Les malins seront humiliés devant les bons, et les méchants, devant les portes du juste.

20 Ang tawong kabos dumtan bisan sa iyang mga kauban, apan ang tawong adunahan daghan ug mga higala.

Le pauvre est haï, même de son ami; mais les amis du riche sont en grand nombre.

21 Ang tawong nagtamay sa iyang silingan nakasala, apan ang tawong nagpakita ug kaluoy sa mga kabos malipayon.

Celui qui méprise son prochain s'égare; mais celui qui a pitié des débonnaires, est bienheureux.

22 Dili ba kadtong naglaraw ug daotan mahisalaag man? Apan kadtong nagplano sa pagbuhat ug maayo makadawat sa pagkamatinud-anon sa kasabotan ug pagkamasaligan.

Ceux qui machinent du mal ne se fourvoient-ils pas? Mais la bonté et la vérité seront pour ceux qui procurent le bien.

23 Uban sa tanang kakugi moabot ang ganansiya, apan kung kanunay lamang panagsultihanay, mogiya kini sa pagkakabos.

En tout travail il y a quelque profit, mais le babil des lèvres ne tourne qu'à disette.

24 Ang korona sa tawong maalamon mao ang ilang bahandi, apan ang pagkabuangbuang sa mga buangbuang magdala lamang kanila sa dugang kabuang.

Les richesses des sages leur sont [comme] une couronne; mais la folie des fous n'est que folie.

25 Ang matinud-anon nga saksi moluwas sa mga kinabuhi, apan ang mini nga saksi mobuga ug mga bakak.

Le témoin véritable délivre les âmes; mais celui qui prononce des mensonges, n'est que tromperie.

26 Kung ang usa ka tawo adunay kahadlok kang Yahweh, siya usab adunay hilabihang pagsalig kaniya; kining mga butanga sama sa lig-ong dapit nga mapanalipdan sa mga anak nianing tawhana.

En la crainte de l'Eternel il y a une ferme assurance, et une retraite pour ses enfants.

27 Ang kahadlok kang Yahweh maoy tuboran sa kinabuhi, aron nga motalikod ang tawo gikan sa lit-ag sa kamatayon.

La crainte de l'Eternel est une source de vie pour se détourner des filets de la mort.

28 Ang himaya sa hari makita diha sa kadaghan sa iyang katawhan, apan kung walay mga tawo ang prinsipe magguba.

La puissance d'un Roi consiste dans la multitude du peuple; mais quand le peuple diminue, c'est l'abaissement du Prince.

29 Ang tawong mapailubon adunay dakong panabot, apan ang tawong dali ra masuko motuboy sa pagkabuangbuang.

Celui qui est lent à la colère, est de grande intelligence; mais celui qui est prompt à se courroucer, excite la folie.

30 Ang malinawon nga kasingkasing mao ang kinabuhi sa lawas, apan ang kasina modunot sa kabukogan.

Le cœur doux est la vie de la chair; mais l'envie est la vermoulure des os.

31 Ang tawong nagdaogdaog sa mga kabos nagatunglo sa iyang Magbubuhat, apan ang tawong nagpakita ug kaluoy sa nanginahanglan nagpasidungog kaniya.

Celui qui fait tort au pauvre, déshonore celui qui l'a fait; mais celui-là l'honore, qui a pitié du nécessiteux.

32 Ang tawong daotan malaglag pinaagi sa iyang daotang mga binuhatan, apan ang tawong matarong adunay dalangpanan bisan diha sa kamatayon.

Le méchant sera poussé au loin par sa malice; mais le juste trouve retraite [même] en sa mort.

33 Ang kaalam anaa sa kasingkasing sa adunay panabot, apan bisan sa taliwala sa mga buangbuang gipaila niya ang iyang kaugalingon.

La sagesse repose au cœur de l'homme intelligent; et elle est même reconnue au milieu des fous.

34 Ang pagbuhat kung unsa ang matarong motuboy sa nasod, apan ang sala kaulawan sa kang bisan kinsa.

La justice élève une nation; mais le péché est l'opprobre des peuples.

35 Ang kaluoy sa hari anaa sa sulugoon nga nagmaampingon, apan ang iyang kasuko alang sa tawo nga nagpakaulaw.

Le Roi prend plaisir au serviteur prudent; mais son indignation sera contre celui qui lui fait déshonneur.