Lucas 9
1 Iyang gitawag ang dose sa pagtigom, ug nihatag kanilag gahom ug katungod nga idumala ang mga dimonyo ug pag-ayo sa nagbalatian.
Jesus called the twelve disciples together. He gave them power and authority over all demons, and the ability to heal diseases.
2 Iyang gipadala sila aron isangyaw ang gingharian sa Dios ug ayuhon ang mga nagbalatian.
Then he sent them out to proclaim God's kingdom and to heal the sick.
3 Siya miingon kanila, ''sa inyong paglakaw ayaw kamo pagdala sa bisan unsa, ni tungkod, ni pitaka, ni tinapay, ni kuwarta, ni duha ka mga sinina.
“Take nothing with you for the journey,” he told them. “No staff, no bag, no bread, no money, not even any extra clothes.
4 Bisan unsa nga balay ang inyong masudlan, pabilin didto hangtod nga kamo mobiya gikan nianang dapita.
Whatever house you enter, stay there, and when you leave, leave from there.
5 Alang niadtong wala modawat kaninyo, kung kamo mobiya gikan sa siyudad, padpari ninyo ang abug nga anaa gikan sa inyong mga tiil usa kini ka pagpamatuod batok kanila.
If people refuse to accept you, shake the dust off your feet when you leave town as a warning against them.”
6 Ug sila milakaw padulong ngadto sa mga kabalayan, nga nagsangyaw sa maayong balita ug nag-ayo sa mga tawo bisan asa.
They left and went around the villages, announcing the good news and healing everywhere they went.
7 Karon si Herodes, ang pangulo sa maong distrito, nakadungog sa tanang nahitabo ug labihan ang iyang kabalaka, tungod kay gisulti sa uban nga si Juan Tigbawtismo nabanhaw gikan sa mga patay,
Herod the tetrarch had heard about all that was happening, and he was very puzzled. Some were saying that John had been raised from the dead;
8 sumala sa uban si Elias mitungha, sumala sa uban usa sa karaang propeta nga nabanhaw pag-usab.
others that Elijah had appeared; still others that one of the ancient prophets had come back to life.
9 Miingon si Herodes, ''Ako nang giputlang ug ulo si Juan, apan kinsa man kining akong nadunggan mahitungod nianang mga butanga?'' ug si Herodes nisulay sa pagpangita kang Jesus.
Herod said, “There's no question I beheaded John. So who is this man? I'm hearing all these things about him.” And he tried to find a way to meet Jesus.
10 Sa dihang ang usa sa mga sinugo mibalik, sila miingon kaniya sa tanang butang nga ilang gibuhat. Gidala nila uban kaniya, nibiya siya nga nag-inusara ngadto sa siyudad nga gitawag Betsaida.
When the apostles returned they reported to Jesus what they had done. Then he left with them and went to a town called Bethsaida.
11 Apan ang katawhan nakadungog bahin niini ug misunod kaniya, ug iya silang gidawat, ug nakigsulti kanila bahin sa gingharian sa Dios, ug iyang giayo kadtong nanginahanglan ug kaayohan.
However, the crowds found out where he was going and followed him there. He welcomed them and explained the kingdom of God to them, and healed those who needed healing.
12 Sa dihang hapit na mahuman ang usa ka adlaw, ug ang napulo ug duha niadto kaniya ug miingon, ''palakwa ang mga panon aron makaadto sila sa mga nagpalibot nga mga baryo ug palibot sa mga lugar aron sa pagpangitag matulogan ug makan-an, tungod kay ania man kita sa kamingawan nga dapit.''
Late in the day, the twelve disciples came to him and said, “You should send the crowd away now so they can go to the villages and farms nearby and find a place to stay and food to eat—there's nothing here where we are.”
13 Apan siya miingon kanila, ''Hatagi ninyo sila sa ilang pagkaon.'' Sila miingon, ''Wala na kitay subra pa sa lima kabuok nga tinapay ug duha ka isda, gawas kung mopalit kita ug pagkaon alang niining tanang pundok sa katawhan.''
“You give them something to eat!” said Jesus. “All we have here are five loaves and two fish—unless you want us to go and buy food for everyone,” they said.
14 Adunay lima ka libo nga mga lalaki nga tua didto. Siya miingon sa iyang mga disipulo, ''Ipalingkod sila ug pundoka sa tig-singkuwinta ang matag-usa.''
There were about five thousand men present. “Sit them down in groups of about fifty,” he told his disciples.
15 Unya ila kanang gihimo, ug ang tanang katawhan nanglingkod.
The disciples did so, and everybody sat down.
16 Iyang gikuha ang lima ka tinapay ug duha ka isda, ug nihangad sa langit, gipanalanginan niya kini, ug gipikaspikas sa ginagmay, ug gihatag niya sa mga disipulo aron ihatag ngadto sa mga panon.
Jesus picked up the five loaves and the two fish, and looking up to heaven, he blessed the food and broke it into pieces. He kept on giving the food to the disciples to share with the people.
17 Silang tanan nakakaon ug nangabusog, ug gikuha ang salin sa pagkaon ug nakapuno kinig napulo ug duha ka mga basket.
Everybody ate until they were full, and then twelve baskets of leftovers were collected.
18 Kini nahitabo, sa dihang nag-ampo siya nga nag-inusara, ang mga disipulo diha uban niya, ug siya nangutana kanila, nga nag-ingon, “Unsa ang giingon sa kadaghanan bahin sa kong kinsa ako?”
At another time, when Jesus was praying in private with just his disciples with him, he asked them, “All these crowds of people—who do they say I am?”
19 Mitubag sila, nga nag-ingon, “Si Juan nga Tigbawtismo, apan ang uban nag-ingon si Elias, ug ang uban nag-ingon nga usa sa mga propeta sa karaang panahon nga nabanhaw pag-usab.”
“Some say John the Baptist, others say Elijah, and still others say one of the ancient prophets risen from the dead,” they replied.
20 Siya miingon kanila, ''Apan kinsa ako kung kamo ang pasultihon?'' Mitubag si Pedro, ''Ang Cristo nga gikan sa Dios.''
“But what about you?” he asked. “Who do you say I am?” “God's Messiah,” Peter replied.
21 Apan nagpasidaan kanila, Si Jesus miingon ngadto kanila nga dili kini isulti kang bisan kinsa,
Jesus gave them strict orders not to tell anybody about this.
22 tungod kay gisulti nga ang Anak sa Tawo mag-antos sa daghang mga butang, siya isalikway sa mga katigulangan ug sa mga pangulong pari ug eskriba, pagapatyon, ug mabuhi pag-usab sa ika tulo ka adlaw.
“The Son of man must experience terrible sufferings,” he said. “He will be rejected by the elders, the chief priests, and the religious teachers. He will be killed, but on the third day he will rise again.”
23 Giingnan niya silang tanan, ''Kung kinsa kadtong gusto mosunod kanako, siya kinahanglan musalikway sa iyang kaugalingon, mupas-an sa iyang kaugalingon nga krus matag-adlaw, ug mosunod kanako.
“If any one of you wants to follow me, you must deny yourself, pick up your cross daily, and follow me,” Jesus told all of them.
24 Si bisan kinsa nga mosulay sa pagluwas sa iyang kinabuhi mawad-an niini, apan si bisan kinsa kadtung nawad-an sa ilang kinabuhi tungod nako, siya maluwas niini.
“For if you want to save your life, you will lose it; and if you lose your life for my sake, you will save it.
25 Unsa man ang kaayohan sa tawo, kung maangkon niya ang tibuok kalibutan, apan mawad-an siya o mapildi sa iyang kaugalingon?
What do you benefit by gaining the whole world if you end up lost or destroyed?
26 Kung kinsa man kadtong maulaw kanako ug sa akong pulong, siya usab ikaulaw sa Anak sa Tawo kung siya moadto sa iyang kaugalingong himaya, ug ang himaya sa Amahan ug sa balaang mga Angel.
If you are ashamed of me and my message, the Son of man will be ashamed of you when he comes in his glory, and in the glory of the Father and the holy angels.
27 Apan ako muingon kanimo sa pagkatinuod, adunay uban diha kaninyo nga motindug dinhi, ug dili makatilaw sa kamatayon hangtud nga makita nila ang gingharian sa Dios.''
I tell you the truth, some standing here won't taste death until they see the kingdom of God.”
28 Niabot kini ug walo ka adlaw human si Jesus ming-ingun niining mga pulonga, gidala niya sila ni Pedro, Juan, ug Santiago, ug niadto siya saka sa bukid aron sa pag-ampo.
About eight days later, after he had told them this, Jesus took Peter, John, and James with him and went up a mountain to pray.
29 Samtang siya nag-ampo, ang iyang panagway nausab, ug ang iyang bisti nahimung puti ug nagsidlak.
While he was praying, his face changed in appearance, and his clothing became a dazzling white.
30 Tan-awa dunay duha ka lalaki nga nakigsulti uban kaniya! sila mao si Moses ug Elias,
Two men appeared in brilliant glory. They were Moses and Elijah, and they began to talk with Jesus.
31 nga makita nga mahimayaon. Sila naghisgot mahitungod sa iyang pagbiya, diin matuman pa lamang ngadto sa Jerusalem.
They spoke about his death, which would soon happen in Jerusalem.
32 Karon si Pedro ug niadtong uban kanila nakatulog pag-ayo. Apan sa diha nga nakamata na sila, ilang nakita ang iyang himaya ug ang duha mitindog uban kaniya.
Peter and the others were asleep. When they woke up they saw Jesus in his glory, and the two men standing next to him.
33 Nahitabo kini samtang sila nagpahilayo na gikan kang Jesus, miingon si Pedro ngadto kaniya, ''Agalon, maayo kay ania kami ug mas maayo siguro nga maghimo kami ug tulo ka mga silonganan. Atung himuon ang usa alang kanimo, ang usa alang kang Moses, ang usa alng kang Elias.'' Wala siya makasabot kung unsa ang iyang gipanulti bahin niini.
As the two men were about to leave, Peter said to Jesus, “Master, it's great to be here. Let's make some shelters: one for you, one for Moses, and one for Elijah.” He really didn't know what he was saying.
34 Sa dihang iyang gisulti kining mga butanga, ang panganod mitabon kanila; ug sila nahadlok sa dihang gilibotan sila sa panganod.
While he was speaking a cloud came and spread over them. They were terrified as they entered the cloud.
35 Ang tingog nadungog nila gikan sa panganod nga nag-ingon, ''Kini akong pinili nga Anak. Paminaw kaniya.''
A voice spoke from the cloud, saying, “This is my Son, the Chosen One. Listen to him!”
36 Sadihang ang tingog natapos na, nag-inusara nalang si Jesus. Sila nagpabilin nga hilom, ug ni adtong mga adlawa walay usa kanila nga nisulti bahin niining mga butanga nga ilang nakita.
When the voice finished speaking, Jesus was there alone. They kept this to themselves, and didn't tell anyone at that time what they'd seen.
37 Kini nahitabo, pagkasunod adlaw, sa dihang milugsong na sila gikan sa bukid, dihay dako nga panon sa katawhan nga nitagbo niya.
The next day, when they had come down the mountain, a huge crowd was waiting to meet Jesus.
38 Tan-awa, dihay usa ka tawo diha sa panon nga mihilak nga nag-ingon, ''Magtutudlo, ako nag pakiluoy nimo sa pagtan-aw sa akong anak nga lalaki, tungod kay siya bugtong nako nga anak.
A man in the crowd called out, “Teacher, please look at my son. He's my only child.
39 Tan-awa ang espiritu mikuha kaniya, ug diha diha mitiyabaw siya, ug mupalit-ad lit-ad kini niya ug nagbula-bula ang iyang baba. Kini mobiya kaniya nga adunay kalisod, ginasakit kaayo siya niini kung kini mohawa.
A spirit possesses him and he screams immediately. It sends him into convulsions and makes him foam at the mouth. It hardly ever leaves him alone and it causes him a lot of pain.
40 Nag hangyo na ako sa imung mga disipulo aron mugola kini gikan kaniya apan wala nila kini mahimo.''
I begged your disciples to drive it out, but they couldn't.”
41 Mitubag si Jesus ug miingon, ''Kamo nga dili matinuohon ug madunoton nga kaliwat, hangtud kanos-a paman ako magpabilin ug makig-uban kaninyo ug muantos? Dalha ang imong anak nga lalaki diri.''
“What an unbelieving and corrupt people you are! How long do I have to remain here with you, and put up with you?” said Jesus. “Bring your son here.”
42 Samtang ang bata nagpadulong, ang demonyo nagpaumod kaniya ug mipalamba-lamba kaniya pag-ayo. Apan gibadlong ni Jesus ang dili hinlo nga espiritu, ug naayo ang bata nga lalaki, ug gihatag niyag balik sa iyang amahan.
Even as the boy came over, the demon sent him into convulsions, throwing him to the ground. But Jesus intervened, rebuking the evil spirit and healing the boy, and then gave him back to his father.
43 Silang tanan nahibulong sa pagkadako sa Dios. Apan sa anaa pa sila sa ilang katingala sa tanang butang nga iyang gihimo, siya miingon sa iyang mga desipulo,
Everyone was amazed at this demonstration of God's power. However, even though everyone was amazed by all he did, Jesus warned his disciples,
44 ''Ibutang ninyo kining mga pulonga ilawom sa inyong mga dalunggan, kay ang Anak sa Tawo itugyan ngadto sa mga kamot sa mga tawo.''
“Listen carefully to what I'm telling you: the Son of man is about to be betrayed into the hands of men.”
45 Apan wala nila masabti unsay ginapasabot nining pulonga, ug kini natago gikan kanila, ug sila dili makasabot niini. sila mangahadlok sa pag-pangutana bahin niining pulonga.
But they didn't understand what this meant. Its meaning was hidden from them so they didn't realize its implications, and they were afraid to ask him about it.
46 Unya ang panaglalis misugod ngadto kanila mahitungod kung kinsa kanila ang labing labaw.
Then an argument started among the disciples about which of them was the greatest.
47 Apan sa nahunahuna ni Jesus kung unsa ang tubag sa ilang kasing kasing, iyang gikuha ang gamay nga bata, ug gipalingkod sa iyang kiliran,
But Jesus, knowing what they were arguing about, picked up and placed a small child next to him.
48 ug miingon ngadto kanila, ''Kung ang usa modawat sama sa gamayng bata niini pinaagi sa akong ngalan, siya usab modawat kanako, kung ang usa ka tawo modawat kanako madawat usab niya ang nag padala kanako. Alang sa tawo nga pinaka ubos ninyong tanan, maoy usa ka labing dako.''
Then he said to them, “Anyone who accepts this little child in my name accepts me, and anyone who accepts me accepts the one who sent me. Whoever is least among you all is the greatest.”
49 Mitubag si Juan ug miingon, ''Agalon, kami nakakita ug usa ka tawo nga nang hingilin usab ug demonyo pinaagi sa imong ngalan, ug gipahunong namo siya, tungod kay wala siya misunod uban kanato.''
John spoke up, saying, “Master, we saw someone driving out demons in your name and we tried to stop him because he wasn't one of us.”
50 Apan si Jesus mitubag kanila nga nag-ingon, ''Ayaw ninyo siya pahunonga, kay siya nga dili batok kaninyo alang kaninyo.''
“Don't stop him,” Jesus replied. “Anyone who isn't against you is for you.”
51 Sa dihang nahitabo kini, ang mga adlaw nagkaduol alang sa iyang sa pagkayab sa langit, nahitabo nga iyang giandam niya ang iyang kaugalingon sa pag-adto sa Jerusalem.
As the time approached for him to ascend to heaven, Jesus was determined to go to Jerusalem.
52 Siya nagpadala ug mga minsahiro una kaniya, ug sila miadto ug misulod sa baryo sa Samaritanhon sa pagpangandam alang kaniya.
He sent messengers on ahead to a Samaritan village to get things ready for him.
53 Apan ang katawhan didto wala midawat kaniya, tungod kay muadtoay man siya didto sa Jerusalem.
But the people would not welcome him because he was determined to press on to Jerusalem.
54 Sa dihang ang iyang mga desipulo nga si Santiago ug Juan nakakita niini, sila miiingon, ''Ginoo, gusto ba nimo nga among manduan ang kalayo nga kini mukanaog gikan sa langit ug laglagon sila?''
When James and John saw this, they asked Jesus, “Master, do you want us to call fire down from heaven to burn them up?”
55 Apan siya milingi ug mibadlong kanila.
But Jesus turned, and reprimanded them.
56 Unya sila namiya ug nangadto sa laing baryo.
Then they proceeded to another village.
57 Sa dihang nagpadulong na sila sa ilang adtoan, dihay usa nga miingon kaniya, ''Ako mosunod kanimo bisan asa ka moadto.''
While they were walking, one man told Jesus, “I will follow you wherever you go!”
58 Si Jesus miingun kaniya, ''Ang mga milo adunay mga lungag, ug ang mga langgam sa kawanangan adunay mga salag, apan ang Anak sa Tawo walay kaunlanan sa iyang ulo.”
Jesus told the man, “Foxes have their dens, and wild birds have their nests, but the Son of man doesn't even have a place to rest his head.”
59 Unya siya miingon sa uban nga tawo, ''Sunod kanako.'' Apan siya miingon, ''Ginoo, tuguti una ako sa pag lubong sa akung amahan.''
He told another man, “Follow me.” But the man replied, “Master, first let me go home and bury my father.”
60 Apan siya mitubag kaniya, ''biyai ang patay sa paglubong sa iyang kaugalingong patay, apan ikaw lakaw ug isangyaw bisan asa ang gingharian sa Dios.''
“Let the dead bury their own dead,” Jesus replied. “You go and proclaim God's kingdom.”
61 Laing tawo usab miingon, ''Ako musunod kanimo, Ginoo, apan tugoti una ako sa pagpananghid kanila nga anaa sa akong balay.''
Another man said, “Lord, I will follow you! But first let me go home and say goodbye to my family.”
62 Apan si Jesus mitubag kaniya, ''Walay usa, nga nagabutang sa iyang kamot diha sa daro nga sigig lingi sa luyo nga takos sa gingharian sa Dios.''
But Jesus told him, “Nobody once they've started plowing and then looks back is fit for God's kingdom.”
