Lucas 19
1 Si Jesus misulod ug miagi sa Jerico.
Jesus entered Jericho and made his way through the town.
2 Ania, adunay usa ka tawo didto nga ginganlan ug Zaqueo. Siya usa ka pangulo sa mga maniningil sa buhis ug siya dato.
There was a man there, known by the name of Zacchaeus, who was a commissioner of taxes and a rich man.
3 Naningkamot siya pagtan-aw kon kinsa si Jesus, apan dili siya makakita ibabaw sa panon sa katawhan, tungod kay mubo man siya.
He tried to see what Jesus was like; but, being short, he was unable to do so because of the crowd.
4 Busa midagan siya una sa mga tawo ug misaka ngadto sa kahoy nga sikomoro aron makita siya, tungod kay moagi man si Jesus nianang dalana.
So he ran on ahead and climbed into a mulberry tree, to see Jesus, for he knew that he must pass that way.
5 Sa dihang si Jesus miabot sa maong dapit, mihangad siya ug miingon, “Zaqueo, pagdali ug naog, kay karong adlawa ako moadto sa imong balay.”
When Jesus came to the place, he looked up and said to him: “Zacchaeus, be quick and come down, for I must stop at your house to-day.”
6 Busa midali siya pagnaog ug midawat kaniya nga malipayon.
So Zacchaeus got down quickly, and joyfully welcomed him.
7 Sa dihang nakita kini sa tanan, nagbagolbol sila, nga miingon, “Mianhi siya sa pagduaw sa usa ka tawo nga makasasala.”
On seeing this, every one began to complain: “He has gone to stay with a man who is an outcast.”
8 Mitindog si Zaqueo ug miingon sa Ginoo, “Tan-awa, Ginoo, ang katunga sa akong mga kabtangan ihatag ko sa mga kabos, ug kung ako nakalimbong kang bisan kinsa sa bisan unsang butang, igauli ko sa upat pa ka-pilo nga kantidad.
But Zacchaeus stood forward and said to the Master: “Listen, Master! I will give half my property to the poor, and, if I have defrauded any one of anything, I will give him back four times as much.”
9 Miingon si Jesus kaniya, “Karon ang kaluwasan nahiabot niining balaya, tungod kay siya usab usa ka anak ni Abraham.
“Salvation has come to this house to-day,” answered Jesus, “for even this man is a son of Abraham.
10 Kay ang Anak sa Tawo mianhi pagpangita ug pagluwas sa mga tawo nga nawala.”
The Son of Man has come to ‘search for those who are lost’ and to save them.”
11 Sa dihang nadungog nila kining mga butanga, siya nagpadayon pagsulti ug nagsugilon sa usa ka sambingay, tungod kay nagkaduol na siya sa Jerusalem, ug sila naghunahuna nga ang gingharian sa Dios motungha man dihadiha.
As the people were listening to this, Jesus went on to tell them a parable. He did so because he was near Jerusalem, and because they thought that the Kingdom of God was going to be proclaimed at once.
12 Busa siya miingon, “Usa ka halangdong tawo miadto sa layo nga nasod aron pagdawat sa iyang kaugalingong gingharian ug unya mobalik ra.
He said: “A nobleman once went to a distant country to receive his appointment to a Kingdom and then return.
13 Iyang gitawag ang napulo sa iyang mga sulugoon, ug gihatag kanila ang napulo ka mina, unya miingon siya kanila, 'pagpatigayon kamo ug negosyo hangtud ako mobalik.'
He called ten of his servants and gave them ten pounds each, and told them to trade with them during his absence.
14 Apan ang iyang lungsoranon nagdumot kaniya ug nagpadalag usa ka delegasyon sa mga tinugyanan ngadto kaniya, nga nagsulti, 'dili kami buot nga kining tawhana magmando kanamo.'
But his subjects hated him and sent envoys after him to say ‘We will not have this man as our King.’
15 Nahitabo kini sa dihang siya mibalik pag-usab, human niya madawat ang gingharian, iyang gisugo ang mga sulugoon nga iyang gihatagan ug salapi aron sa pagpakigkita kaniya, aron siya unta masayod kon pila na ang ilang naganansya sa ilang pagnegosyo.
On his return, after having been appointed King, he directed that the servants to whom he had given his money should be summoned, so that he might learn what amount of trade they had done.
16 Ang nauna miabot sa atubangan niya, nga nag-ingon, 'Ginoo, ang imong mina nadungagan pa ug laing napulo ka mina.'
The first came up, and said ‘Sir, your ten pounds have made a hundred.’
17 Ang halangdong tawo mitubag, 'Maayo kana, buotan nga sulogoon. Tungod kay matinud-anon ka sa ginagmay, ikaw adunay katungod sa napulo ka siyudad.'
‘Well done, good servant!’ exclaimed the master. ‘As you have proved trustworthy in a very small matter, I appoint you governor over ten towns.’
18 Miabot ang ika-duha, nga miingon, “Ang imong mina, ginoo, nadungagan pa ug laing lima.'
When the second came, he said ‘Your ten pounds, Sir, have produced fifty.’
19 Ang halangdong tawo miingon kaniya, 'Ikaw magdumala sa lima ka siyudad.'
So the master said to him ‘And you I appoint over five towns.’
20 Ug ang laing usa miabot, nga miingon, 'Ginoo, ania ang imong mina, gitago ko kini pagsiguro sa usa ka panapton,
Another servant also came and said ‘Sir, here are your ten pounds; I have kept them put away in a handkerchief.
21 kay nahadlok ako kanimo tungod kay ikaw istrikto nga tawo. Modawat ka sa wala nimo gihagoan, ug mag-ani ka sa wala mo gitanom.'
For I was afraid of you, because you are a stern man. You take what you have not planted, and reap what you have not sown.’
22 Ang halangdong tawo miingon kaniya,' Pinaagi sa imong kaugalingong mga pulong pagahukman ko ikaw, daotan nga sulugoon. Nasayod ka man diay nga usa ako ka tawo nga istrikto, nagadawat sa wala nako gihagoan, ug nagaani sa wala nako gitanom.
The master answered ‘Out of your own mouth I judge you, you worthless servant. You knew that I am a stern man, that I take what I have not planted, and reap what I have not sown?
23 Unya ngano nga wala mo man gibutang ang akong salapi sa tipiganan, aron sa akong pagbalik ako unta magkuha uban sa tubo niini?'
Then why did not you put my money into a bank? And I, on my return, could have claimed it with interest.
24 Ang halangdong tawo miingon kanila nga nanagtindog sa duol, 'Kuhaa gikan kaniya ang mina, ug ihatag kini kaniya nga adunay napulo ka mina.'
Take away from him the ten pounds,’ he said to those standing by, ‘and give them to the one who has the hundred.’
25 Sila miingon kaniya, ' Ginoo, aduna na siyay napulo ka mina.'
‘But, Sir,’ they interposed, ‘he has a hundred pounds already!’
26 'Sultihan ko kamo, nga ang matag usa nga anaa pagahatagan pa gayod, apan siya nga nawad-an, bisan pa ang anaa kaniya kuhaon pa gayod.
‘I tell you,’ he answered, ‘that, to him who has, more will be given, but, from him who has nothing, even what he has will be taken away.
27 Apan kining akong mga kaaway, sa mga tawo nga dili buot nga maghari ako kanila, dad-a sila dinhi ug patya sila sa akong atubangan.'”
But as for my enemies, these men who would not have me as their King, bring them here and put them to death in my presence.’”
28 Pagkahuman niyag sulti niining mga butanga, siya miuna pag-adto, tungas sa Jerusalem.
After saying this, Jesus went on in front, going up to Jerusalem.
29 Kini nahitabo sa dihang nagkaduol na siya sa Betfage ug Betania, didto sa bukid nga gitawag ug Olivet, siya nagpadala ug duha ka tinun-an,
It was when Jesus had almost reached Bethphage and Bethany, near the Mount of Olives, that he sent on two of the disciples.
30 nga nag-ingon, “Adto sa sunod nga baryo. Sa inyong pagsulod, kamo makakaplag ug batan-ong asno nga wala pa sukad masakyi. Badbari kini ug dad-a nganhi kanako.
“Go to the village facing us,” he said, “and, when you get there, you will find a foal tethered, which no one has yet ridden; untie it and lead it here.
31 Kung adunay mangutana kaninyo, 'Nganong gibadbaran ninyo kini?' ingna, 'Ang Ginoo nagkinahanglan niini.'”
And, if anybody asks you ‘Why are you untying it?,’ you are to say this — ‘The Master wants it.’”
32 Kadtong gipadala nangadto ug nakakaplag sa nating kabayo sumala sa gisulti ni Jesus kanila.
So the two who were sent went and found it as Jesus had told them.
33 Sa dihang gibadbaran nila kini, ang mga tag-iya miingon kanila, “Nganong gibadbaran man ninyo ang batan-ong asno?”
While they were untying the foal, the owners asked them — “Why are you untying the foal?”
34 Mitubag sila, “Ang Ginoo nagkinahanglan niini.”
And the two disciples answered — “The Master wants it.”
35 Gidala nila kini kang Jesus, ug unya ilang gitaklap ang ilang mga bisti ibabaw sa batan-ong asno ug misakay si Jesus niini.
Then they led it back to Jesus, and threw their cloaks on the foal and put Jesus upon it.
36 Sa iyang pag-adto, gibukhad nila ang ilang mga bisti sa dalan.
As he went along, the people kept spreading their cloaks in the road.
37 Sa nagkaduol na siya sa Bungtod sa Olibo sa dapit diin sila molugsong, ang tibuok nga panon sa mga tinun-an nagsugod sa pagmaya ug pagdayeg sa Dios sa makusog nga tingog alang sa tanang gamhanang mga butang nga ilang nakita,
When he had almost reached the place where the road led down the Mount of Olives, every one of the many disciples began in their joy to praise God loudly for all the miracles that they had seen:
38 nga nag-ingon, “Bulahan ang hari nga mianhi sa ngalan sa Ginoo! Kalinaw sa langit ug himaya sa kahitas-an!”
“Blessed is He who comes — Our King — in the name of the Lord! Peace in Heaven, And glory on high.”
39 Ang uban nga Pariseo diha sa panon sa katawhan miingon kaniya, “Magtutudlo, badlonga ang imong mga tinun-an.”
Some of the Pharisees in the crowd said to him: “Teacher, reprove your disciples.”
40 Mitubag si Jesus ug miingon, “Sultihan ko kamo, kung kini sila manghilom, mosinggit ang mga bato.”
But Jesus answered: “I tell you that if these men are silent, the very stones will call out.”
41 Sa nagkaduol na si Jesus sa siyudad, mihilak siya ibabaw niini,
When he drew near, on seeing the city, he wept over it, and said:
42 ug miingon, “Kung lamang nakaila ka niining adlawa, bisan kanimo, ang mga butang nga magdala kanimo sa kalinaw! Apan natago na kini karon gikan sa imong mata.
“Would that you had known, while yet there was time — even you — the things that make for peace! But now they have been hidden from your sight.
43 Kay ang mga adlaw modangat kanimo, sa dihang ang imong mga kaaway magtukod ug paril palibot kanimo, ug magpalibot kanimo, moasdang sila kanimo gikan sa matag suok.
For a time is coming upon you when your enemies will surround you with earthworks, and encircle you, and hem you in on all sides;
44 Maghampak sila kanimo ngadto sa yuta ug sa imong mga anak. Sila dili magbilin ug usa ka bato ibabaw sa uban, tungod kay wala ka moila sa higayon nga ang Dios naningkamot pagluwas kanimo.”
they will trample you down and your children within you, and they will not leave in you one stone upon another, because you did not know ‘the time of your visitation.’”
45 Misulod si Jesus sa templo ug nagsugod pagpahawa sa tanang namaligya,
Jesus went into the Temple Courts and began to drive out those who were selling,
46 unya nag-ingon kanila, “Nahisulat kini, ang akong balay usa ka balay alampoanan,' apan inyo kining gihimong tagoanan sa mga tulisan.”
saying as he did so: “Scripture says — ‘My House shall be a House of Prayer’; but you have made it ‘a den of robbers.’”
47 Busa si Jesus nagtudlo matag-adlaw sa templo. Apan ang mga pangulong pari ug mga iskriba ug mga pangulo sa katawhan buot mopatay kaniya,
Jesus continued to teach each day in the Temple Courts; but the Chief Priests and Teachers of the Law were eager to take his life, and so also were the leading men.
48 apan wala sila makakita ug pamaagi sa pagbuhat niini, tungod kay ang katawhan naminaw man pag-ayo kaniya.
Yet they could not see what to do, for the people all hung upon his words.
