Mga Maghuhukom 9
1 Miadto si Abimelec nga anak ni Jerub Baal sa mga paryenti sa iyang inahan didto sa Siquem ug miingon siya kanila ug sa tibuok banay sa pamilya sa iyang inahan,
Abimelech the son of Jerubbaal went to Shechem to his mother’s brothers, and spoke with them and with all the family of the house of his mother’s father, saying,
2 “Palihog isulti kini, aron makadungog ang tanang mga pangulo sa Siquem, 'Asa man ang maayo alang kaninyo: dumalahan kamo sa 70 ka mga anak nga lalaki ni Jerub Baal, o usa lamang ang magdumala kaninyo?' Hinumdomi nga ako ang inyong bukog ug unod.”
“Please speak in the ears of all the men of Shechem, ‘Is it better for you that all the sons of Jerubbaal, who are seventy persons, rule over you, or that one rule over you?’ Remember also that I am your bone and your flesh.”
3 Misulti ang paryenti sa iyang inahan ngadto sa mga pangulo sa Siquem alang kaniya, ug nagkasinabot sila nga mosunod kang Abimelec, kay miingon sila, “Igsoon nato siya.”
His mother’s brothers spoke of him in the ears of all the men of Shechem all these words. Their hearts inclined to follow Abimelech; for they said, “He is our brother.”
4 Gihatagan nila siya ug 70 kabuok nga plata gikan sa balay ni Baal Berit, ug gigamit kini ni Abimelec aron sa pagkuha ug mga tawo nga mga mangtas ug walay batasan, nga misunod kaniya.
They gave him seventy pieces of silver out of the house of Baal Berith, with which Abimelech hired vain and reckless fellows who followed him.
5 Miadto si Abimelec sa balay sa iyang amahan didto sa Ofra, ug gipamatay niya ang iyang 70 ka igsoon sa ibabaw sa usa ka bato, ang mga anak nga lalaki ni Jerub Baal. Si Jotam na lamang ang nabilin, ang kamanghoran sa mga anak nga lalaki ni Jerub Baal, kay mitago man siya.
He went to his father’s house at Ophrah, and killed his brothers the sons of Jerubbaal, being seventy persons, on one stone; but Jotham the youngest son of Jerubbaal was left, for he hid himself.
6 Nagtigom ang tanang pangulo sa Siquem ug Bet Milo ug milakaw sila ug gihimo nga hari si Abimelec, tapad sa tugas duol sa haligi nga anaa sa Siquem.
All the men of Shechem assembled themselves together with all the house of Millo, and went and made Abimelech king by the oak of the pillar that was in Shechem.
7 Sa dihang gisultihan si Jotam mahitungod niini, milakaw siya ug mitindog sa tumoy sa Bukid sa Gerizim. Misinggit siya ug miingon kanila, “Paminaw kanako, kamong mga pangulo sa Siquem, aron paminawon kamo sa Dios.
When they told it to Jotham, he went and stood on the top of Mount Gerizim and lifted up his voice, cried out, and said to them, “Listen to me, you men of Shechem, that God may listen to you.
8 Adunay higayon nga milakaw ang mga kahoy aron sa pagdihog ug hari alang kanila. Ug miingon sila sa kahoy nga olibo, 'Dumalahi kami.'
The trees set out to anoint a king over themselves. They said to the olive tree, ‘Reign over us.’
9 Apan miingon ang kahoy nga olibo ngadto kanila, 'Kinahanglan ba nako biyaan ang akong lana, nga gigamit aron sa pagpasidungog sa mga dios ug sa katawhan, aron molakaw ako ug mobalik, aron lamang motabyog ngadto sa ubang mga kahoy?'
“But the olive tree said to them, ‘Should I stop producing my oil, with which they honor God and man by me, and go to wave back and forth over the trees?’
10 Miingon ang mga kahoy ngadto sa kahoy nga igera, 'Dali ug dumalahi kami.'
“The trees said to the fig tree, ‘Come and reign over us.’
11 Apan miingon ang kahoy nga igera kanila, 'Kinahanglan ba nako biyaan ang akong katam-is ug ang akong maayo nga prutas, aron lamang mobalik ako ug motabyog ngadto sa ubang mga kahoy?'
“But the fig tree said to them, ‘Should I leave my sweetness, and my good fruit, and go to wave back and forth over the trees?’
12 Miingon ang mga kahoy sa paras, 'Dali ug dumalahi kami.'
“The trees said to the vine, ‘Come and reign over us.’
13 Miingon ang paras kanila, 'Kinahanglan ba nako biyaan ang akong bag-o nga bino, nga nagalipay sa mga dios ug sa mga tawo, ug mobalik ug motabyog ngadto sa ubang mga kahoy?'
“The vine said to them, ‘Should I leave my new wine, which cheers God and man, and go to wave back and forth over the trees?’
14 Unya miingon ang tanang kahoy ngadto sa sampinit, 'Dali ug dumalahi kami.'
“Then all the trees said to the bramble, ‘Come and reign over us.’
15 Miingon ang sampinit ngadto sa mga kahoy, “Kung tinuod gayod nga buot ninyo akong dihogan isip inyong hari, dali ug pasilong nga luwas sa akong landong. Kung dili, tugoti nga mogawas ang kalayo sa sampinit ug mosunog sa mga sedro sa Lebanon.'
“The bramble said to the trees, ‘If in truth you anoint me king over you, then come and take refuge in my shade; and if not, let fire come out of the bramble, and devour the cedars of Lebanon.’
16 Busa karon, kung namuhat kamo diha sa kamatuoran ug pagkamatinud-anon, sa dihang gihimo ninyong hari si Abimelec, ug kung maayo ang inyong gibuhat bahin kang Jerub Baal ug sa iyang balay, ug kung gisilotan ninyo siya sumala sa angay kaniya—
“Now therefore, if you have dealt truly and righteously, in that you have made Abimelech king, and if you have dealt well with Jerubbaal and his house, and have done to him according to the deserving of his hands
17 —ug hunahunaa nga ang akong amahan nakiggubat alang kaninyo, gitugyan ang iyang kinabuhi, ug miluwas kaninyo gikan sa kamot sa Midian—
(for my father fought for you, risked his life, and delivered you out of the hand of Midian;
18 apan karong adlawa mibarog kamo batok sa balay sa akong amahan ug gipamatay ang iyang mga anak nga lalaki, 70 ka mga tawo, ibabaw sa usa ka bato. Ug gihimo ninyo nga hari si Abimelec ngadto sa mga pangulo sa Siquem, ang anak sa iyang sulugoon nga babaye, tungod kay paryenti ninyo siya.
and you have risen up against my father’s house today and have slain his sons, seventy persons, on one stone, and have made Abimelech, the son of his female servant, king over the men of Shechem, because he is your brother);
19 Kung namuhat kamo uban sa pagkamatinud-anon ug pagkamatarong uban kang Jerub Baal ug sa iyang balay, kinahanglan magmaya kamo kang Abimelec, ug magmaya usab siya kaninyo.
if you then have dealt truly and righteously with Jerubbaal and with his house today, then rejoice in Abimelech, and let him also rejoice in you;
20 Apan kung wala, ipagawas ang kalayo gikan kang Abimelec ug sunoga ang mga tawo sa Siquem ug sa Bet Milo. Tugoti nga mogawas ang kalayo gikan sa mga tawo sa Siquem ug Bet Milo, aron sunogon si Abimelec.”
but if not, let fire come out from Abimelech and devour the men of Shechem and the house of Millo; and let fire come out from the men of Shechem and from the house of Millo and devour Abimelech.”
21 Mipahawa si Jotam ug midagan palayo, ug miadto siya sa Beer. Nagpuyo siya didto tungod kay layo man kini kang Abimelec, nga iyang igsoon.
Jotham ran away and fled, and went to Beer and lived there, for fear of Abimelech his brother.
22 Nagdumala si Abimelec sa Israel sulod sa tulo ka tuig.
Abimelech was prince over Israel three years.
23 Nagpadala ang Dios ug daotan nga espiritu ngadto kang Abimelec ug sa mga pangulo sa Siquem. Nagluib ang mga pangulo sa Siquem sa pagsalig nila kang Abimelec.
Then God sent an evil spirit between Abimelech and the men of Shechem; and the men of Shechem dealt treacherously with Abimelech,
24 Gibuhat kini sa Dios aron mapanimaslan ang kadaot nga nahiagoman sa mga anak ni Jerub Baal, ug aron manubag si Abimelec nga ilang igsoon sa pagpatay kanila, ug aron manubag ang mga tawo sa Siquem tungod kay gitabangan nila siya sa pagpatay sa iyang mga igsoon.
that the violence done to the seventy sons of Jerubbaal might come, and that their blood might be laid on Abimelech their brother who killed them, and on the men of Shechem who strengthened his hands to kill his brothers.
25 Busa nagbutang ug mga tawo ang mga pangulo sa Siquem didto sa tumoy sa mga bungtod sa paghulat aron mapatay nila siya, ug gitulis nila ang tanan nga miagi kanila niana nga dalan. Gibalita kini ngadto kang Abimelec.
The men of Shechem set an ambush for him on the tops of the mountains, and they robbed all who came along that way by them; and Abimelech was told about it.
26 Miabot si Gaal nga anak ni Ebed uban sa iyang mga paryenti ug miadto sila sa Siquem. Adunay pagsalig kaniya ang mga pangulo sa Siquem.
Gaal the son of Ebed came with his brothers and went over to Shechem; and the men of Shechem put their trust in him.
27 Miadto sila sa uma ug nanguha ug mga ubas gikan sa kaparasan, ug gitamak-tamakan nila kini. Nagpahigayon sila ug kasaulogan didto sa balay sa ilang dios, diin nangaon sila ug nangahubog, ug gitunglo nila si Abimelec.
They went out into the field, harvested their vineyards, trod the grapes, celebrated, and went into the house of their god and ate and drank, and cursed Abimelech.
28 Miingon si Gaal nga anak ni Ebed, “Kinsa mana si Abimelec, ug kinsa man si Siquem, nga angay kitang moalagad kaniya? Dili ba siya man ang anak ni Jerub Baal? Ug dili ba si Zebul ang iyang opisyales? Alagari ang katawhan sa Hamor, ang amahan sa Siquem! Nganong angay man kitang moalagad kaniya?
Gaal the son of Ebed said, “Who is Abimelech, and who is Shechem, that we should serve him? Is not he the son of Jerubbaal? Is not Zebul his officer? Serve the men of Hamor the father of Shechem, but why should we serve him?
29 Hinaot nga kining mga tawhana mailalom sa akong pagmando! Unya papahawaon ko si Abimelec. Moingon ako kang Abimelec, 'Tawga ang tanan nimong kasundalohan.'”
I wish that this people were under my hand! Then I would remove Abimelech.” He said to Abimelech, “Increase your army and come out!”
30 Sa dihang nadungog ni Zebul, nga opisyales sa siyudad, ang mga gipamulong ni Gaal nga anak nga lalaki ni Ebed misilaob ang iyang kasuko.
When Zebul the ruler of the city heard the words of Gaal the son of Ebed, his anger burned.
31 Nagpadala siya ug mga mensahero ngadto kang Abimelec aron sa pag-ilad, nga nag-ingon, “Tan-awa, si Gaal nga anak nga lalaki ni Ebed ug ang iyang mga paryenti moanhi sa Siquem, ug gisulsolan nila ang siyudad batok kanimo.
He sent messengers to Abimelech craftily, saying, “Behold, Gaal the son of Ebed and his brothers have come to Shechem; and behold, they incite the city against you.
32 Karon, bangon panahon sa kagabhion, ikaw ug ang kasundalohan uban kanimo, ug pag-andam ug usa ka pag-atang didto sa kaumahan.
Now therefore, go up by night, you and the people who are with you, and lie in wait in the field.
33 Unya pagkabuntag, pagsubang gayod sa adlaw, bangon ug sayo ug sulonga ang siyudad. Ug sa dihang mosukol siya ug ang katawhan nga kauban kaniya, buhata ang bisan unsa nga buhaton mo kanila.”
It shall be that in the morning, as soon as the sun is up, you shall rise early and rush on the city. Behold, when he and the people who are with him come out against you, then may you do to them as you shall find occasion.”
34 Busa mibangon si Abimelec panahon sa kagabhion, siya ug ang tanang kalalakin-an nga kauban niya, ug nag-atang sila batok sa Siquem—nagbahin sila sa upat ka mga pundok.
Abimelech rose up, and all the people who were with him, by night, and they laid wait against Shechem in four companies.
35 Migawas si Gaal nga anak nga lalaki ni Ebed ug mitindog sa ganghaan sa siyudad. Migawas si Abimelec ug ang kalalakin-an nga kauban niya sa ilang gitagoan.
Gaal the son of Ebed went out, and stood in the entrance of the gate of the city. Abimelech rose up, and the people who were with him, from the ambush.
36 Sa dihang nakita ni Gaal ang katawhan, miingon siya ngadto kang Zebul, “Tan-awa, may mga tawo nga nanglugsong gikan sa tumoy sa mga bungtod!” Miingon si Zebul kaniya, “Mga anino lamang ang imong nakita diha sa kabungtoran nga daw mga tawo sila.”
When Gaal saw the people, he said to Zebul, “Behold, people are coming down from the tops of the mountains.” Zebul said to him, “You see the shadows of the mountains as if they were men.”
37 Misulti pag-usab si Gaal ug miingon, “Tan-awa, milugsong ang katawhan paingon sa tungatunga sa yuta, ug usa ka pundok ang nag-agi sa dalan dapit sa sagrado nga tugas.”
Gaal spoke again and said, “Behold, people are coming down by the middle of the land, and one company comes by the way of the oak of Meonenim.”
38 Unya miingon si Zebul kaniya, “Asa naman ang imong magarbohon nga mga pulong, kadtong imong giingon, 'Kinsa mana si Abimelec nga kinahanglan alagaran nato siya?' Dili ba mao man kini ang mga tawo nga imong gitamay? Gawas karon ug pagkiggubat kanila.”
Then Zebul said to him, “Now where is your mouth, that you said, ‘Who is Abimelech, that we should serve him?’ Is not this the people that you have despised? Please go out now and fight with them.”
39 Migawas si Gaal ug gipangulohan niya ang mga kalalakin-an sa Siquem, ug nakiggubat siya kang Abimelec.
Gaal went out before the men of Shechem, and fought with Abimelech.
40 Gigukod siya ni Abimelec, ug miikyas si Gaal gikan kaniya. Ug daghan ang natumba tungod sa makamatay nga mga samad didto sa atubangan sa ganghaan sa siyudad.
Abimelech chased him, and he fled before him, and many fell wounded, even to the entrance of the gate.
41 Nagpabilin si Abimelec didto sa Aruma. Gipugos ug pahawa ni Zebul si Gaal ug ang iyang mga paryenti pagawas sa Siquem.
Abimelech lived at Arumah; and Zebul drove out Gaal and his brothers, that they should not dwell in Shechem.
42 Pagkasunod adlaw miadto ang katawhan sa Siquem sa uma, ug gibalita kini ngadto kang Abimelec.
On the next day, the people went out into the field; and they told Abimelech.
43 Gikuha niya ang iyang katawhan, gibahin kini sa tulo ka pundok, ug nag-atang sila didto sa kaumahan. Nakita niya ang katawhan nga migawas gikan sa siyudad. Gisulong niya sila ug gipamatay.
He took the people and divided them into three companies, and laid wait in the field; and he looked, and behold, the people came out of the city. So, he rose up against them and struck them.
44 Gisulong ug giatangan ni Abimelec ug sa mga pundok nga uban kaniya ang ganghaan sa siyudad. Ang laing duha ka panon maoy misulong sa tanan nga anaa sa uma ug gipamatay sila.
Abimelech and the companies that were with him rushed forward and stood in the entrance of the gate of the city; and the two companies rushed on all who were in the field and struck them.
45 Nakiggubat si Abimelec batok sa siyudad sa tibuok adlaw. Nabihag niya ang siyudad, ug gipamatay ang mga tawo nga anaa niini. Giguba niya ang mga paril sa siyudad ug gisabwagan kinig asin.
Abimelech fought against the city all that day; and he took the city and killed the people in it. He beat down the city and sowed it with salt.
46 Sa dihang nakadungog niini ang mga pangulo sa tore sa Siquem, misulod sila sa lig-ong dalangpanan sa balay ni El Berit.
When all the men of the tower of Shechem heard of it, they entered into the stronghold of the house of Elberith.
47 Gisultihan si Abimelec nga nagtigom ang mga pangulo didto sa tore sa Siquem.
Abimelech was told that all the men of the tower of Shechem were gathered together.
48 Mitungas si Abimelec didto sa Bukid sa Zalmon, siya ug ang tanan nga uban kaniya. Mikuha si Abimelec ug atsa ug namutol ug mga sanga. Gipas-an niya kini ug gimandoan ang mga lalaki nga uban kaniya, “Kung unsa ang nakita ninyo nga akong gibuhat, pagdali ug buhata ang sama sa akong gibuhat.”
Abimelech went up to Mount Zalmon, he and all the people who were with him; and Abimelech took an ax in his hand, and cut down a bough from the trees, and took it up, and laid it on his shoulder. Then he said to the people who were with him, “What you have seen me do, make haste, and do as I have done!”
49 Busa ang matag usa namutol ug mga sanga ug misunod kang Abimelec. Gipatongpatong nila kini ngadto sa paril sa tore, gisunog nila kini, busa nangamatay usab ang mga tawo sa tore sa Siquem, mga liboan ka mga lalaki ug mga babaye.
All the people likewise each cut down his bough, followed Abimelech, and put them at the base of the stronghold, and set the stronghold on fire over them, so that all the people of the tower of Shechem died also, about a thousand men and women.
50 Unya miadto si Abimelec sa Tebez, ug nagkampo siya batok sa Tebez ug nabihag kini.
Then Abimelech went to Thebez and encamped against Thebez, and took it.
51 Apan adunay lig-on nga tore didto sa siyudad, ug ang tanang mga lalaki ug mga babaye ug ang tanang mga pangulo sa siyudad mikalagiw didto ug gisirad-an nila kini. Unya misaka sila sa atop sa tore.
But there was a strong tower within the city, and all the men and women of the city fled there, and shut themselves in, and went up to the roof of the tower.
52 Miadto si Abimelec sa tore ug nakigbatok niini, ug miadto siya sa duol sa pultahan sa tore aron sunogon kini.
Abimelech came to the tower and fought against it, and came near to the door of the tower to burn it with fire.
53 Apan gihulog sa babaye ang ibabaw nga bahin sa galingang bato paingon sa ulo ni Abimelec ug miliki ang iyang bagulbagol.
A certain woman cast an upper millstone on Abimelech’s head, and broke his skull.
54 Unya gitawag dayon niya ang batan-ong lalaki nga tigdala sa iyang hinagiban, ug miingon kaniya, “Hulbota ang imong espada ug patya ako, aron walay moingon bahin kanako nga, 'Babaye lamang ang nakapatay kaniya.'” Busa giduslak siya sa iyang batan-ong lalaki, ug namatay siya.
Then he called hastily to the young man, his armor bearer, and said to him, “Draw your sword and kill me, that men not say of me, ‘A woman killed him.’ His young man thrust him through, and he died.”
55 Sa dihang nakita sa katawhan sa Israel nga namatay na si Abimelec, mipauli sila.
When the men of Israel saw that Abimelech was dead, they each departed to his place.
56 Busa gipanimaslan sa Dios ang daotang nabuhat ni Abimelec sa iyang amahan nga mao ang pagpatay sa iyang 70 ka igsoong mga lalaki.
Thus God repaid the wickedness of Abimelech, which he did to his father in killing his seventy brothers;
57 Gibalik sa Dios ang tanang daotang nabuhat sa mga tawo sa Siquem ngadto sa ilang kaugalingong ulo ug miabot kanila ang tunglo ni Jotam nga anak ni Jerub Baal.
and God repaid all the wickedness of the men of Shechem on their heads; and the curse of Jotham the son of Jerubbaal came on them.
