Genesis 42
1 Karon nasayran ni Jacob nga adunay trigo sa Ehipto. Miingon siya sa iyang mga anak nga lalaki, “Nganong nagtinan-away lang man kamo sa usag-usa?”
When Jacob learned that there was grain in Egypt, he said to his sons, “Why are you staring at one another?”
2 Miingon siya, “Tan-awa dinhi, nakadungog ako nga adunay trigo sa Ehipto. Panglugsong kamo didto ug pamalit kamo ug pagkaon aron mabuhi kita ug dili mangamatay.”
“Look,” he added, “I have heard that there is grain in Egypt. Go down there and buy some for us, so that we may live and not die.”
3 Ang napulo ka mga igsoon ni Jose milugsong aron mopalit ug trigo sa Ehipto.
So ten of Joseph’s brothers went down to buy grain from Egypt.
4 Apan wala gipakuyog ni Jacob si Benjamin nga igsoon ni Jose, uban sa iyang mga igsoon, kay miingon siya, “Tingali adunay daotan nga mahitabo kaniya.”
But Jacob did not send Joseph’s brother Benjamin with his brothers, for he said, “I am afraid that harm might befall him.”
5 Miabot ang mga anak nga lalaki ni Israel aron sa pagpalit uban niadtong mga miabot, kay ang kagutom anaa na sa yuta sa Canaan.
So the sons of Israel were among those who came to buy grain, since the famine had also spread to the land of Canaan.
6 Karon si Jose mao ang gobernador sa tibuok kayutaan. Siya mao ang tigbaligya ngadto sa tanang katawhan sa yuta. Miabot ang mga igsoong lalaki ni Jose ug mihapa sila sa iyang atubangan.
Now Joseph was the ruler of the land; he was the one who sold grain to all its people. So when his brothers arrived, they bowed down before him with their faces to the ground.
7 Nakita ni Jose ang iyang mga igsoong lalaki ug nailhan niya sila, apan nagpakaaron-ingnon siya sa iyang kaugalingon ngadto kanila ug masuk-anon nga nakigsulti kanila. Miingon siya kanila, “Asa man kamo gikan?” Miingon sila, “Gikan kami sa yuta sa Canaan aron mopalit ug pagkaon.”
And when Joseph saw his brothers, he recognized them, but he treated them as strangers and spoke harshly to them. “Where have you come from?” he asked. “From the land of Canaan,” they replied. “We are here to buy food.”
8 Nailhan ni Jose ang iyang mga igsoon, apan wala sila makaila kaniya.
Although Joseph recognized his brothers, they did not recognize him.
9 Nahinumdoman ni Jose ang iyang mga damgo mahitungod kanila. Miingon siya ngadto kanila, “Mga espiya kamo. Mianhi kamo aron sa pagsusi sa huyang nga mga bahin sa yuta.”
Joseph remembered his dreams about them and said, “You are spies! You have come to see if our land is vulnerable.”
10 Miingon sila kaniya, “Dili, among agalon. Mianhi ang imong mga sulugoon aron sa pagpalit ug pagkaon.
“Not so, my lord,” they replied. “Your servants have come to buy food.
11 Mga anak kaming tanan sa usa ka tawo. Matinud-anon kaming mga tawo. Ang imong mga sulugoon dili mga espiya.”
We are all sons of one man. Your servants are honest men, not spies.”
12 Miingon siya ngadto kanila, “Dili, mianhi kamo aron sa pagsusi sa huyang nga mga bahin sa yuta.
“No,” he told them. “You have come to see if our land is vulnerable.”
13 Miingon sila, “Ang imong mga sulugoon dose ka mga managsoon, mga anak nga lalaki sa usa lamang ka tawo sa yuta sa Canaan. Unya, ang among kinamanghoran atua didto karon sa among amahan, ug ang usa namo ka igsoon patay na.”
But they answered, “Your servants are twelve brothers, the sons of one man in the land of Canaan. The youngest is now with our father, and one is no more.”
14 Miingon si Jose kanila, “Mao kini ang giingon ko kaninyo; mga espiya kamo.
Then Joseph declared, “Just as I said, you are spies!
15 Pagasulayan kamo pinaagi niini. Pinaagi sa ngalan sa Paraon, dili kamo makabiya dinhi, gawas kung dad-on ninyo dinhi ang inyong kinamanghorang igsoon.
And this is how you will be tested: As surely as Pharaoh lives, you shall not leave this place unless your youngest brother comes here.
16 Papaulia ang usa kaninyo ug ipakuha ang inyong igsoon. Magpabilin kamo sa bilanggoan, aron masulayan ang inyong gipamulong, kung aduna bay kamatuoran diha kaninyo.”
Send one of your number to get your brother; the rest of you will be confined so that the truth of your words may be tested. If they are untrue, then as surely as Pharaoh lives, you are spies!”
17 Busa gibutang niya silang tanan sa bilanggoan sulod sa tulo ka mga adlaw.
So Joseph imprisoned them for three days,
18 Sa ikatulo ka-adlaw miingon si Jose kanila, “Buhata kini ug mabuhi kamo, tungod kay aduna akoy kahadlok sa Dios.
and on the third day he said to them, “I fear God. So do this and you will live:
19 Kung tinuod nga kamo matinud-anon nga mga tawo, kinahanglan mabilanggo ang usa sa inyong igsoon, apan panlakaw kamo ug pagdala ug trigo alang sa kagutom sa inyong mga panimalay.
If you are honest, leave one of your brothers in custody while the rest of you go and take back grain to relieve the hunger of your households.
20 Dad-a ang inyong kinamanghorang igsoon nga lalaki nganhi kanako aron ang inyong mga pulong mapamatud-an ug dili kamo mamatay.” Busa gibuhat nila kini.
Then bring your youngest brother to me so that your words can be verified, that you may not die.” And to this they consented.
21 Miingon sila sa usag-usa, “Nakasala gayod kita sa atong igsoon kay niadtong nakita nato ang pagtuaw sa iyang kalag samtang siya nagahangyo kanato wala nato siya gipaminaw. Mao nga midangat kanato kining kalisod.”
Then they said to one another, “Surely we are being punished because of our brother. We saw his anguish when he pleaded with us, but we would not listen. That is why this distress has come upon us.”
22 Mitubag si Ruben kanila, “Dili ba nag-ingon man ako kaninyo, 'Ayaw kamo pagpakasala batok sa bata,' apan wala kamo naminaw? Karon, tan-awa, gipaninglan kita sa iyang dugo.”
And Reuben responded, “Didn’t I tell you not to sin against the boy? But you would not listen. Now we must account for his blood!”
23 Wala sila masayod nga nakasabot si Jose kanila, tungod kay aduna may tighubad tali kanila.
They did not realize that Joseph understood them, since there was an interpreter between them.
24 Mitalikod siya gikan kanila ug mihilak. Mibalik siya ug nakigsulti ngadto kanila. Gikuha niya si Simeon gikan kanila ug gigapos siya samtang sila nagtan-aw.
And he turned away from them and wept. When he turned back and spoke to them, he took Simeon from them and had him bound before their eyes.
25 Unya nagsugo si Jose sa iyang mga sulugoon sa pagpuno sa ilang mga sudlanan ug trigo, ug isulod pagbalik ang salapi sa ilang matag sako, ug hatagan sila ug pagkaon sa ilang pagpanaw. Gibuhat kini ngadto kanila.
Then Joseph gave orders to fill their bags with grain, to return each man’s silver to his sack, and to give them provisions for their journey. This order was carried out,
26 Gikargahan sa mga managsoon ang ilang mga asno sa mga trigo ug mibiya sila didto.
and they loaded the grain on their donkeys and departed.
27 Samtang ang usa kanila miabli sa iyang sako aron sa pagkuha ug pagkaon alang sa iyang asno sa dapit nga pahulayanan, nakita niya ang iyang salapi. Tan-awa, anaa kini sa sulod sa iyang sako.
At the place where they lodged for the night, one of them opened his sack to get feed for his donkey, and he saw his silver in the mouth of the sack.
28 Miingon siya sa iyang mga igsoong lalaki, “Ang akong salapi nahibalik. Tan-awa kini; anaa kini sa akong sako.” Ug nahugno ang ilang mga kasingkasing ug nangurog sila sa usag-usa. Miingon sila, “Unsa ba kining gibuhat sa Dios kanato?”
“My silver has been returned!” he said to his brothers. “It is here in my sack.” Their hearts sank, and trembling, they turned to one another and said, “What is this that God has done to us?”
29 Miadto sila kang Jacob, nga ilang amahan sa yuta sa Canaan, ug gisuginlan siya sa tanang mga nahitabo kanila. Miingon sila,
When they reached their father Jacob in the land of Canaan, they described to him all that had happened to them:
30 “Ang tawo, nga agalon sa yuta, maisugon nga nagsulti kanamo ug gidudahan kami nga mga espiya sa yuta.
“The man who is lord of the land spoke harshly to us and accused us of spying on the country.
31 Miingon kami kaniya, 'Matinud-anon kami nga mga tawo. Dili kami mga espiya.
But we told him, ‘We are honest men, not spies.
32 Dose kami ka managsoon, mga anak nga lalaki sa among amahan. Ang usa patay na, ug ang kinamanghoran atua karon sa among amahan sa yuta sa Canaan.'
We are twelve brothers, sons of one father. One is no more, and the youngest is now with our father in the land of Canaan.’
33 Ang tawo, nga agalon sa yuta, miingon kanamo, 'Pinaagi niini, masayran ko kung matinud-anon ba kamo nga mga tawo. Ibilin ang usa sa inyong igsoon kanako, pagdala kamo ug trigo alang sa kagutom sa inyong mga panimalay, ug panlakaw kamo.
Then the man who is lord of the land said to us, ‘This is how I will know whether you are honest: Leave one brother with me, take food to relieve the hunger of your households, and go.
34 Dad-a ang inyong kinamanghorang igsoon nga lalaki nganhi kanako. Unya masayran ko nga kamo dili mga espiya, ug kamo matinud-anon nga mga tawo. Unya pagawason ko ang inyong igsoon, makabaligya ug makapamalit na kamo dinhing yuta.'”
But bring your youngest brother back to me so I will know that you are not spies but honest men. Then I will give your brother back to you, and you can trade in the land.’”
35 Miabot ang higayon nga sa dihang gihuwad nila ang ilang mga sako, ug, tan-awa, ang kada iya nga sudlanan nga puno sa plata anaa sa ilang matag sako. Sa dihang nakita nila ug sa ilang amahan ang ilang mga plata, nangahadlok sila.
As they began emptying their sacks, there in each man’s sack was his bag of silver! And when they and their father saw the bags of silver, they were dismayed.
36 Ang ilang amahan nga si Jacob miingon kanila, “Gikuhaan ninyo ako ug mga anak. Patay na si Jose, si Simeon wala na, ug ipalayo pa gayod ninyo gikan kanako si Benjamin. Supak kanako kining tanang mga butanga.”
Their father Jacob said to them, “You have deprived me of my sons. Joseph is gone and Simeon is no more. Now you want to take Benjamin. Everything is going against me!”
37 Misulti si Ruben sa iyang amahan nga nag-ingon, “Mamahimo mong patyon ang duha ko ka mga anak nga lalaki kung dili ko madala pagbalik diha kanimo si Benjamin. Isalig siya sa akong mga kamot, ug dad-on ko siya pagbalik nganhi kanimo.”
Then Reuben said to his father, “You may kill my two sons if I fail to bring him back to you. Put him in my care, and I will return him.”
38 Miingon si Jacob, “Dili nako palugsongon uban kaninyo ang akong anak. Tungod kay patay na ang iyang igsoon ug siya na lamang ang nahibilin. Kung adunay mahitabo kaniya sa dalan nga inyong pagalakwan, nan kamoy makaingon sa pagdala sa ubanon kong buhok ngadto sa seol tungod sa kasub-anan.” (Sheol h7585)
But Jacob replied, “My son will not go down there with you, for his brother is dead, and he alone is left. If any harm comes to him on your journey, you will bring my gray hair down to Sheol in sorrow.” (Sheol h7585)
