< 1 Hari 20 >

1 Gitigom ni Ben Hadad ang hari sa Aram ang tanan niyang kasundalohan. Adunay 32 ka mga ubos nga mga hari nga uban kaniya, mga kabayo, ug mga karwahe. Mitungas siya, gipalibotan ang Samaria ug nakig-away batok kanila.
Benhadad, rey de Siria, reunió todo su ejército, y teniendo consigo treinta y dos reyes, y caballería y carros subió, y poniendo sitio a Samaria la atacó.
2 Nagpadala siya ug mga mensahero ngadto sa siyudad alang kang Ahab nga hari sa Israel, ug miingon kaniya, “Miingon si Ben Hadad niini:
Envió mensajeros a la ciudad, a Acab, rey de Israel, y le dijo: “Así dice Benhadad:
3 'Akoa ang imong mga plata ug ang imong mga bulawan. Lakip ang imong mga asawa ug imong mga anak, ang labing maayo, karon akoa na.'”
Tu plata y tu oro son para mí; tus mujeres y tus gallardos hijos, míos son.”
4 Mitubag ang hari sa Israel ug miingon, “Sama kini sa imong giingon akong agalon, nga hari. Ako ug ang tanan nga ania kanako imoha man.”
Contestó el rey de Israel y dijo: “Como tú dices, señor mío, oh rey, tuyo soy yo y cuanto tengo.”
5 Miabot na usab ang mensahero ug miingon, “Miingon si Ben Hadad niini, 'Nagpadala ako ug pulong kanimo nga naga-ingon nga kinahanglan nga ihatag mo kanako ang imong mga plata, imong mga bulawan, imong mga asawa, ug ang imong mga anak.
Vinieron otra vez los mensajeros y dijeron: “Así dice Benhadad: Yo he enviado a decirte: Entrégame tu plata y tu oro, y también tus mujeres y tus hijos.
6 Apan ipadala ko ang akong mga sulugoon ugma diha kanimo sa samang oras, ug susihon nila ang imong balay ug ang mga balay sa imong mga sulugoon. Sakmiton nila ug kuhaon ang bisan unsa nga makapalipay sa ilang mga mata.'”
Mañana, a esta hora, te enviaré mis siervos, que registrarán tu casa y la de tus siervos; y todo lo que es precioso a tus ojos lo tomarán con sus manos, y se lo llevarán”.
7 Unya gipatawag sa hari sa Israel ang mga kadagkoan sa yuta ug miingon, “Palihog timan-i ug tan-awa kung giunsa pagpangita niining tawhana ug kasamok. Nagpadala siya ug pulong kanako aron kuhaon ang akong mga asawa, mga anak, ug mga plata ug mga bulawan, ug wala ako nagdumili kaniya.”
Llamó entonces el rey a todos los ancianos del país y les dijo: “Entended y ved, cómo este hombre busca el mal; porque envió a pedirme mis mujeres, mis hijos, mi plata y mi oro, y yo no le he dicho que no.”
8 Miingon ang tanang kadagkoan ug ang tanang katawhan ngadto kang Ahab, “Ayaw siya paminawa o tugoti ang iyang mga hangyo.”
Le dijeron todos los ancianos y todo el pueblo: “No escuches ni consientas.”
9 Busa miingon si Ahab sa mga mensahero ni Ben Hadad, “Sultihi ang akong agalon nga hari, 'Mitugot ako sa tanang mga butang nga gipabuhat mo sa imong alagad sa unang higayon, apan dili ko na madawat kining ikaduhang hangyo.'” Busa mibiya ang mga mensahero ug gidala kining tubag ngadto kang Ben Hadad.
Contestó, pues (Acab) a los mensajeros de Benhadad: “Decid a mi señor, el rey: Todo lo que hiciste, pedir a tu siervo al principio, lo haré; pero esto otro no lo puedo hacer.” Y se fueron los mensajeros con esta respuesta.
10 Unya gipadala ni Ben Hadad ang iyang tubag ngadto kang Ahab, ug miingon, “Hinaot ang mga dios magabuhat kanako ug labaw pa, kung ang mga abo sa Samaria makaigo nga hakopon alang sa tanang katawhan nga mosunod kanako.”
Entonces Benhadad envió a decirle: “Así hagan conmigo los dioses, y más todavía, si el polvo de Samaria basta para llenar los puños de toda la gente que me sigue.”
11 Mitubag ang hari sa Israel ug miingon, “Sultihi si Ben Hadad, 'Walay bisan usa nga tawo nga mao pa lang ang pagsul-ob sa iyang hinagiban ang mahimong magpasigarbo ingon nga gihukas na niya kini.'”
Respondió el rey de Israel, diciendo: “Decidle: No se alabe quien se ciñe, sino el que se desciñe.”
12 Nadungog ni Ben Hadad kining maong mensahe samtang nag-inom siya, siya ug ang mga hari nga sakop kaniya nga anaa sa ilang mga tolda. Gisugo ni Ben Hadad ang iyang mga kalalakin-an, “Managtalay kamo alang sa gubat.” Busa giandam nila ang ilang mga kaugalingon alang sa pagpakiggubat aron sa pagsulong sa siyudad.
Benhadad recibió esta respuesta cuando estaba bebiendo, él y los reyes, en los pabellones. Dijo, pues, a sus siervos: “¡Listo!” Y se movilizaron contra la ciudad.
13 Unya tan-awa, miadto ang usa ka propeta ngadto kang Ahab ang hari sa Israel ug miingon, '“Miingon si Yahweh, 'Nakita ba nimo kining dakong kasundalohan? Tan-awa, ibutang ko sila sa imong mga kamot karong adlawa, ug masayod ka nga ako mao si Yahweh.'”
En esto se acercó a Acab; rey de Israel, un profeta, que dijo: “Así dice Yahvé: ¿Ves tú esta gran multitud? He aquí que voy a entregarla hoy en tus manos, y sabrás que yo soy Yahvé.”
14 Mitubag si Ahab, '“Pinaagi kang kinsa?'” Mitubag si Yahweh ug miingon, “Pinaagi sa mga batan-ong opisyal nga nag-alagad sa mga gobernador sa distrito.” Unya miingon si Ahab, “Kinsa man ang magsugod sa gubat?” Mitubag si Yahweh, “Ikaw.”
Preguntó Acab: “¿Por medio de quién?” Y él respondió: “Así dice Yahvé: Por medio de las tropas de los jefes de las provincias.” “¿Y quién, replicó (Acab), comenzará la batalla?” “Tú”, respondió él.
15 Unya gitapok ni Ahab ang mga batan-ong opisyal nga nag-alagad sa gobernador sa maong mga distrito. Adunay 232 ang ilang gidaghanon. Sunod kanila gitapok niya ang tanang mga sundalo, ang tanan nga kasundalohan sa Israel; adunay 7, 000 ang ilang gidaghanon.
Entonces (Acab) pasó revista a las tropas de los jefes de las provincias, y fueron doscientos treinta y dos; y tras de ellos pasó revista a toda la gente, a todos los hijos de Israel, que eran siete mil.
16 Nanglakaw sila pagkaudto. Nag-inom ug nahubog si Ben Hadad sa iyang tolda, siya ug ang 32 ka ubos nga mga hari nga nagasuporta kaniya.
Hicieron una salida al mediodía cuando Benhadad estaba bebiendo y embriagándose en los pabellones, él y los treinta y dos reyes auxiliares.
17 Nag-una paghasmag ang mga batan-ong opisyal nga maoy nag-alagad sa mga gobernador sa mga distrito. Unya gibalitaan si Ben Hadad sa iyang mga sundalo nga iyang gipadala, “Migawas ang mga katawhan gikan sa Samaria.”
Salieron primero las tropas de los jefes de las provincias, y envió Benhadad (observadores), que le avisaron, diciendo: “Unos hombres han salido de Samaria.”
18 Miingon si Ben Hadad, “Bisan pa ug nanganhi sila alang sa kalinaw o kasamok, dakpa sila nga buhi.”
Respondió él: “Si han salido con intenciones pacíficas, prendedlos vivos; y prendedlos también vivos, si han salido para pelear.”
19 Busa ang mga batan-ong opisyal nga nag-alagad sa mga gobernador sa maong mga distrito migawas sa siyudad ug misunod kanila ang mga kasundalohan.
Mas las tropas de los jefes de las provincias —y tras ellos los del ejército— que acabaron de salir,
20 Gipamatay sa matag-usa kanila ang iyang mga kaaway ug mikalagiw ang mga Arameanhon. Gigukod sila sa mga Israelita. Nakaikyas si Ben Hadad ang hari sa Aram pinaagi sa pagsakay sa kabayo uban sa pipila ka mga mangangabayo.
mataron cada uno al hombre (que se les puso adelante), y huyeron los sirios y fue Israel persiguiéndolos. Benhadad, rey de Siria, escapó en un caballo, con algunos de la caballería.
21 Unya gisulong sa hari sa Israel ang mga kabayo ug mga karwahe, ug gipamatay ang mga Arameanhon sa usa ka dakong pagpatay.
Salió también el rey de Israel y destrozó los caballos con los carros, haciendo en medio de los sirios grandes estragos.
22 Busa miadto ang propeta ngadto sa hari sa Israel ug miingon kaniya, “Lakaw, lig-ona ang imong kaugalingon, ug sabta ug paglaraw kung unsa ang imong pagabuhaton, tungod kay sa sunod nga tuig mobalik ang hari sa Aram aron sa pagpakigbatok pag-usab kanimo.”
Se acercó entonces el profeta al rey de Israel y le dijo: “Ve y cobra fuerza, piensa bien y mira lo que has de hacer; porque el rey de Siria va a subir contra ti a la vuelta del año.”
23 Miingon ang mga sulugoon sa hari sa Aram kaniya, “Ang ilang dios maoy dios sa mga kabungtoran. Mao nga mas kusgan sila kay kanato. Mao nga karon makig-away kita batok kanila didto sa patag, ug sigurado gayod nga mas kusgan kita kay kanila.
Dijeron los siervos del rey de Siria a este: “Los dioses de ellos son dioses de montañas; por eso han podido vencernos; si peleamos contra ellos en tierra llana los venceremos.
24 Busa kinahanglan buhaton nimo kini: papahawaa ang mga hari gikan sa ilang mga katungdanan ug pulihi sila sa mga pangulo sa kasundalohan.
Haz ahora esto: Quita a cada uno de los reyes de su puesto, y pon capitanes en su lugar;
25 Pagsanay ug kasundalohan sama sa kasundalohan nga nawala kanimo—kabayo alang sa kabayo ug karwahe alang sa karwahe—aron makahimo kita sa pagpakig-away kanila sa patag. Unya sigurado nga mahimo kitang labing kusgan kay kanila.” Busa naminaw si Ben Hadad sa ilang mga tambag ug gibuhat niya kung unsa ang ilang gipangtambag.
y fórmate un ejército semejante al ejército que has perdido, con otros tantos caballos y otros tantos carros, y pelearemos contra ellos en tierra llana, entonces los venceremos.” Escuchó él su consejo e hizo así.
26 Human sa bag-ong tuig, gitapok ni Ben Hadad ang mga Arameanhon ug mitungas ngadto sa Afek aron sa pagpakig-away batok sa Israel.
A la vuelta del año, Benhadad pasó revista a los sirios, y subió a Afec para pelear contra Israel.
27 Gitapok ang katawhan sa Israel ug gihatagan ug panginahanglanon aron sa pagpakig-away batok kanila. Nagkampo ang katawhan sa Israel atbang kanila sama sa duha ka gagmay nga panon sa mga kanding, apan gipuno sa mga Arameanhon ang kabukiran.
También los hijos de Israel fueron revistados; y provistos de víveres marcharon al encuentro de ellos. Acamparon los hijos de Israel frente a ellos, como dos rebaños de cabras, en tanto que los sirios llenaban el país.
28 Unya mipaduol ang sulugoon sa Dios ug nakigsulti sa hari sa Israel nga nag-ingon, “Miingon si Yahweh: 'Tungod kay nag-ingon man ang mga Arameanhon nga si Yahweh mao ang dios sa mga kabungtoran, apan dili siya dios sa kawalogan, ibutang ko kining dagkong kasundalohan sa imong kamot, ug masayod ka nga ako mao si Yahweh.'”
Entonces se acercó el varón de Dios y dijo al rey de Israel: “Así dice Yahvé: Por cuanto dicen los sirios: Yahvé es un dios de montañas y no un dios de valles, entregaré toda esta inmensa multitud en tu mano; y así conoceréis que Yo soy Yahvé.”
29 Busa nag-atbang ug kampo ang mga kasundalohan sulod sa pito ka adlaw. Unya sa ika-pito nga adlaw nagsugod ang gubat. Nakapatay ang katawhan sa Israel ug 100, 000 ka mga Arameanhon nga nagbaktas sulod sa usa ka adlaw.
Siete días estuvieron acampados unos frente a otros. Al séptimo día se libró la batalla, y los hijos de Israel mataron a los sirios en un día cien mil hombres de infantería.
30 Ang uban mikalagiw ngadto sa Afek, ngadto sa siyudad, ug ang paril napukan sa 27, 000 ka tawo kadtong mga nahibilin. Mikalagiw si Ben Hadad ug miadto sa siyudad, ngadto sa kinasulorang lawak.
Los restos huyeron a la ciudad de Afec, donde cayó la muralla sobre los veintisiete mil hombres que habían quedado. También Benhadad había huido para refugiarse en la ciudad, y huía de un aposento a otro.
31 Miingon ang sulugoon ni Ben Hadad kaniya, “Tan-awa karon, nadungog nato nga manggiluloy-on nga mga hari ang mga hari sa panimalay sa Israel. Palihog magsul-ob kita ug bisti nga sako palibot sa atong mga hawak ug maghikot ug mga pisi sa atong mga ulo, ug moadto sa hari sa Israel. Tingali ug luwason niya ang imong kinabuhi.”
Sus siervos le dijeron: “Mira, nosotros hemos oído que los reyes de la casa de Israel son reyes benignos. Pongámonos, pues, sacos sobre los lomos, y sogas al cuello, y salgamos a ver al rey de Israel; tal vez te deje la vida.”
32 Busa nagsul-ob sila ug sako nga bisti palibot sa ilang mga hawak ug naghikot ug mga pisi sa ilang mga ulo ug miadto sila sa hari sa Israel ug miingon, “Miingon ang imong sulugoon nga si Ben Hadad, 'Palihog tugoti ako nga mabuhi.'” Miingon si Ahab, “Buhi pa ba siya? Igsoon nako siya.”
Se pusieron sacos sobre los lomos y sogas al cuello, y salieron hacia el rey de Israel diciendo: “Tu siervo Benhadad dice: «Déjame, te ruego, la vida».” (Acab) respondió: “¿Vive todavía? Él es mi hermano.”
33 Karon naminaw ang kalalakin-an alang sa bisan unsa nga sinyas gikan kang Ahab, busa midali sila sa pagtubag kaniya, “Oo, buhi pa ang imong igsoon nga si Ben Hadad.” Unya miingon si Ahab, “Lakaw ug dad-a siya.” Unya miadto si Ben Hadad kaniya, ug gipasakay siya ni Ahab sa iyang karwahe.
Los hombres tomaron esto por buen agüero, y se apresuraron a tomarle por la palabra, diciendo: “¿Benhadad es tu hermano?” Y él dijo: “Id, traedle.” Salió Benhadad a verlo, y este le hizo subir a su carro.
34 Miingon si Ben Hadad ngadto kang Ahab, “Iuli ko kanimo ang siyudad nga gikuha sa akong amahan gikan sa imong amahan, ug makahimo ka ug mga merkado alang sa imong kaugalingon ngadto sa Damascus, sama sa gibuhat sa akong amahan sa Samaria.” Mitubag si Ahab, “Palakwon ko ikaw uban niini nga kasabotan.” Busa nagbuhat ug kasabotan si Ahab uban kaniya ug gipalakaw niya siya.
(Benhadad) le dijo: “Las ciudades que mi padre quitó a tu padre, te las restituiré; y tú establecerás para ti en Damasco bazares como los estableció mi padre en Samaria.” “Y yo, (dijo Acab), te dejaré libre a base de esta alianza.” Hizo, pues, alianza con él, y le dejó ir.
35 Adunay usa ka tawo, usa sa mga anak sa mga propeta, nga miingon sa usa sa iyang kauban nga propeta pinaagi sa pulong ni Yahweh, “Palihog sumbaga ko.” Apan nagdumili ang tawo sa pagsumbag kaniya.
Entonces uno de los hijos de los profetas dijo a su compañero por orden de Yahvé: “Hiéreme, por favor.” Mas aquel hombre se negó a herirlo,
36 Unya miingon ang propeta sa iyang kauban nga propeta, “Tungod kay wala ka man motuman sa tingog ni Yahweh, sa higayon nga mobiya ka kanako, usa ka liyon ang mopatay kanimo.” Ug sa higayon nga mibiya siya gikan kaniya giataki siya sa usa ka liyon ug gipatay siya.
por lo cual él le dijo: “Por cuanto no has obedecido la voz de Yahvé, he aquí que te matará un león tan pronto como te apartes de mí.” Y apartándose de él, lo halló un león y lo mató.
37 Unya nakakaplag ang propeta ug laing tawo ug miingon, “Palihog sumbaga ko.” Busa gisumbag siya sa tawo ug nasamdan siya.
Después encontró a otro hombre, y le dijo: “Hiéreme, por favor.” Y este lo hirió y le hizo una llaga,
38 Unya mibiya ang propeta ug nagpaabot sa hari diha sa dalan; nagtakuban sa iyang kaugalingon pinaagi sa pagtaptap ibabaw sa iyang mga mata.
entonces se fue el profeta y se puso en el camino del rey, disfrazado con una venda sobre los ojos.
39 Sa paglabay na sa hari, gisinggitan sa propeta ang hari ug miingon, “Ang imong sulugoon migula sa kataliwad-an sa gubat, ug mihunong ang usa ka sundalo ug nagdala ug kaaway nganhi kanako ug miingon, 'Bantayi kining tawhana. Kung mawala siya sa bisan unsang paagi, nan ang imong kinabuhi maoy ihatag alang sa iyang kinabuhi, o kung dili mobayad ka ug usa ka talent nga plata.
Y cuando el rey pasaba, dio gritos hacia el rey y dijo: “Tu siervo había salido para participar en la batalla; y he aquí que apartándose un hombre me entregó un prisionero, diciendo: Guarda a este hombre. Si de cualquier manera llegare a faltar, tu vida responderá por la suya, o pagarás un talento de plata.
40 Apan tungod kay nagkapuliki man ang imong sulugoon ngadto ug nganhi, nakaikyas ang kaaway nga sundalo.” Unya miingon ang hari sa Israel kaniya, “Mao kini ang mahimo nimo nga silot—ikaw mismo maoy naghukom niini.”
Mas andando tu siervo ocupado en esta y otra parte, he aquí que él escapó.” “El rey de Israel le respondió: “Tú mismo has pronunciado tu sentencia.”
41 Unya gikuha dayon sa propeta ang bugkos sa iyang mata, ug nailhan siya sa hari sa Israel nga siya usa sa mga propeta.
Entonces (el profeta) se quitó apresuradamente la venda de sus ojos, y el rey de Israel conoció que era uno de los profetas.
42 Miingon ang propeta ngadto sa hari, “Miingon si Yahweh, 'Tungod kay gibuhian man nimo ang tawo nga akong gihukman sa kamatayon, ang imong kinabuhi maoy ipuli sa iyang kinabuhi ug ang imong katawhan alang sa iyang katawhan.'”
Y este le dijo: “Así dice Yahvé: Por cuanto has dejado escapar de tu mano al hombre que Yo había entregado al anatema, responderá tu vida por su vida, y tu pueblo por su pueblo.”
43 Busa mipauli ang hari sa Israel sa iyang panimalay nga masulub-on ug nasuko, ug miabot sa Samaria.
Tras esto el rey de Israel se fue a su casa enojado e irritado; y así llegó a Samaria.

< 1 Hari 20 >