Luge 6
1 Sa: bade eso afaega, Yesu amola ea ado ba: su dunu, ilia da gagoma bugi ganodini lalu. Gagoma faili, ilia loboga gaguli, fadasini, nanu.
Eens ging Hij op een sabbat door een korenveld, en zijn leerlingen plukten aren af, wreven ze met de handen uit, en aten ze op.
2 Be Fa: lisi dunu da amo hou ba: beba: le, ougili amane sia: i, “Dilia abuliba: le Sa: bade Sema wadela: bela: ?”
Enige farizeën zeiden dus: Waarom doet gij, wat op de sabbat niet is geoorloofd?
3 Yesu E bu adole i, “Dilia Gode Ea Sia: Dedei hame idibela: ? Da: ibidi amola ea baligia aligisu dunu da ha: i nababeba: le,
Jesus gaf hun ten antwoord: Hebt ge dan niet gelezen, wat David deed, toen hij met zijn gevolg honger had?
4 ilia da Gode Ea diasu ganodini golili sa: ili, agi ga: gi amo Godema imunusa: ligisi, amo Da: ibidi da lale nanu, amola ea fidisu dunuma i dagoi. Amo agi da sema bagade galu. Gobele salasu dunu ilia fawane nasu.”
Hoe hij het huis van God binnenging, de toonbroden nam en opat, en er van gaf aan hen die bij hem waren? En toch mag niemand ze eten, dan de priesters alleen.
5 E da ilima eno amane sia: i, “Dunu Egefe da Sa: bade eso amoma Hina esala.”
Ook zeide Hij hun: De Mensenzoon is Heer van de sabbat.
6 Yesu da Sa: bade eso enoga, sinagoge diasuga sia: olelemusa: , golili sa: i. Dunu ea lobodafa gadoi dialu esalebe ba: i.
Op een andere sabbat ging Hij de synagoge binnen, om onderricht te geven. Daar was een man, wiens rechterhand was verdord.
7 Fa: lisi dunu amola sema olelesu dunu ilia da Yesuma E da wadela: i hou hamoi dagoi diwaneya udidimu hanaiba: le, Ea hou ba: musa: sosodo aligi. “E da Sa: bade esoga dunu uhima: bela: ?” ilia wamowane sosodolalu.
De schriftgeleerden en farizeën bespiedden Hem, of Hij ook op de sabbat zou genezen, om Hem dan te kunnen beschuldigingen.
8 Be Yesu da ilia asigi dawa: su ba: i dagoi. E da lobo gadoi dialu dunuma amane sia: i, “Guiguda: misini, diasu dogoa leloma!” Gadoi dialu dunu da wa: legadole, dunu midadi lelu.
Daar Hij hun gedachten kende, sprak Hij tot den man met de verdorde hand: Sta op, en kom in het midden. Hij stond op, en ging er staan.
9 Yesu da Fa: lisi dunuma amane sia: i, “Na da dilima adole ba: sa. Sa: bade esoga hou ida: iwane hamomu da defeala: ? O wadela: i hou hamomu da defeala: ? Sa: bade esoga dunu ea esalusu gaga: mu o wadela: mu da defeala: ?”
Nu sprak Jesus tot hen: Ik vraag u, of men op de sabbat goed mag doen of kwaad, iemand redden of doden?
10 Amalalu, Yesu da dunu huluanema ba: le gale, E da lobo gadoi dialu dunuma amane sia: i, “Dia lobo moloma!” Amo sia: nababeba: le, e da ea lobo molole, bu ida: iwane ba: i.
Hij liet zijn blik over hen allen gaan, en sprak tot hem: Strek uw hand uit! Hij strekte ze uit, en zijn hand was genezen.
11 Amalalu, Fa: lisi dunu amola sema olelesu dunu ilia ougi heda: le, ilia da Yesuma adi hamoma: bela: le gilisili sia: dasu.
Maar ze werden razend van woede, en bespraken onder elkander, wat ze Jesus zouden doen.
12 Amo esoha, Yesu da goumiba: le heda: le, amo gasi ganodini gebewane Godema sia: ne gadolalu.
In die dagen ging Hij het gebergte in, om te bidden, en bracht er de nacht door in het gebed tot God.
13 Hadigibi galu, E da Ea fa: no bobogesu dunu Ema misa: ne sia: i. Amalalu, E da dunu fagoyale amo ilegei. E da ilima ‘Asunasi Dunu’ dio asuli.
Toen de dag aanbrak, riep Hij zijn leerlingen bijeen, en koos er twaalf van hen uit, die Hij apostelen noemde:
14 Ilia dio da Saimone (Yesu da ea dio afadenene, bu Bida dio asuli) amola Saimone eya A: dalu, Ya: mese, Yone, Filibe, Badolemiu,
Simon, dien Hij ook Petrus noemde, en Andreas, zijn broer; Jakobus en Johannes; Filippus en Bartolomeüs;
15 Ma: diu, Domase, Ya: mese eno (A: lafiase ea mano), Saimone eno (ema ilia da Selode dio asuli),
Matteüs en Tomas; Jakobus van Alfeüs, en Simon, bijgenaamd de ijveraar,
16 Yudase (Ya: mese ea mano), amola Yudase Isaga: liode (e fa: no Yesu hohonoi).
Judas (broer) van Jakobus, en Judas Iskáriot, die een verrader werd.
17 Yesu amola Ea Asunasi Dunu ilia da agoloba: le sa: ili, umiga doaga: i. Ema fa: no bobogesu dunu bagohame, eno Yudia dunu, Yelusaleme dunu, amola hano bega: dialu moilai amo Daia amola Saidone, amo dunu huluane da Yesuma gilisi.
Nu daalde Hij met hen af, en bleef op een vlakte staan. Daar bevond zich ook een talrijke groep van zijn leerlingen en een grote volksmenigte uit heel Judea en Jerusalem, en uit het kustland van Tyrus en Sidon,
18 Ilia da Ea sia: nabimusa: , amola ilia oloi Ea loboga uhinisisima: ne, gilisi. Mogili da ilia dogo ganodini Fio liligi aligila sa: iba: le, Ema uhinisisima: ne misi.
die gekomen waren, om Hem te horen en van hun kwalen genezen te worden. Allen, die door onreine geesten werden gekweld, werden genezen.
19 Dunu huluane da Yesu Ea da: i hodo digili ba: musa: dawa: i galu. Bai Ema gasa bagade hou da ahoabeba: le, dunu huluane da uhinisi dagoi ba: i.
En al het volk zocht Hem aan te raken; want er ging een kracht van Hem uit, die allen genas.
20 Amalalu, Yesu da Ea ado ba: su dunu ba: le, ilima amane sia: i, “Hame gagui dunu! Dilia da hahawane gala! Gode Ea Hinadafa Hou da dilia: !
Nu sloeg Hij zijn ogen op naar zijn leerlingen, en sprak: Zalig gij armen; want aan u behoort het koninkrijk Gods.
21 Dilia waha ha: i nabi dunu da hahawane gala! Dilia da sadimu! Dilia waha dinanebe dunu da hahawane gala! Dilia da bagadewane oumu!
Zalig gij, die thans honger lijdt; want gij zult worden verzadigd. Zalig gij, die nu weent; want gij zult lachen.
22 Dilia da Dunu Egefe Ea hou lalegaguiba: le, dunu eno dilia hou higasea, amola dilia dio lasogole sia: sea, amola dilia da wadela: i dunu ilia da sia: sea, dilia da hahawane bagade ba: mu!
Zalig zijt gij, wanneer de mensen u haten, u om den Mensenzoon uitbannen en honen, en smaad werpen op uw naam.
23 Ilia agoane hamosea, dilia mae da: i dione, hahawaneba: le, gosa: le imunu da defea! Bai Hebene soge ganodini, dilia bidi bagadewane da momagei diala. Ilia aowalali dunu da amo hou balofede dunu ilima agoane hamosu.
Verheugt u op die dag en jubelt; zie, uw loon is groot in de hemel. Want zó hebben hun vaders de profeten behandeld.
24 Be bagade gagui dunu, dilia da se bagade nabimu! Dilia bidi huluanedafa lai dagoi!
Maar wee u, rijken; want gij hebt uw troost al ontvangen.
25 Sadi dunu, dilia da se bagade nabimu! Dilia ha: i bagade nabimu! Oufesega: be dunu! Dilia da se bagade nabimu! Dilia da da: i dioiba: le dinanumu!
Wee u, die thans zijt verzadigd; want gij zult honger lijden. Wee u, die nu lacht; want gij zult treuren en wenen.
26 Dunu huluanedafa da dilia dio nodone agoane sia: sea, dilia da se bagade nabimu! Bai ilia aowalali fi dunu da amo defele, ogogosu balofede dunuma nodosu!
Wee u, wanneer alle mensen u prijzen; want zó hebben hun vaders met de valse profeten gedaan.
27 Be dilia nabasu dunuma Na da amane sia: sa, “Dilima ha lai dunuma asigima! Nowa dunu da dilima higasea, amo dunuma hou ida: iwane dabe agoane ima.
Maar Ik zeg tot u, die naar Mij luistert: Bemint uw vijanden; doet wel aan die u haten;
28 Nowa dunu dilima gagabusu aligima: ne sia: sea, amo dunuma Gode da ili hahawane dogolegele fidima: ne sia: ma. Nowa dunu dilia hou wadela: sea, amo dunu fidima: ne Godema sia: ne gadoma.
zegent die u vloeken; bidt voor wie u lasteren.
29 Nowa dunu da dia ba: fasea, defea, dia ba: eno la: ididili ea fama: ne, delegili olema! Nowa da dia abula lamusa: sia: sea, defea, amo ema ima. Amola amo baligili, gilisili dia da: i salasu igili ima.
Wie u op de ene wang slaat, keer hem ook de andere toe; en wie u van de mantel berooft, weiger hem ook het onderkleed niet.
30 Nowa dunu dima edegesea, ema ima. Dunu da dia liligi lasea, amo liligi bu samogemusa: mae adole ba: ma.
Geef aan ieder die iets van u vraagt, en eis het uwe niet terug van hem, die het neemt.
31 Adi hou, dia da eno dunu dima hamomu hanai galea, amo hou defelewane ilima hamoma!
En zoals ge wilt, dat de mensen u doen, doet het ook aan hen.
32 Dilia dogolegei fi ilima fawane asigi hou hamosea, dilia da bidi ida: iwane lama: bela: ? Hame mabu! Wadela: i hou hamosu dunu da ilia na: iyado dunu ilima dabele asigi hou hamosa.
Als gij bemint die u liefhebben, wat voor verdienste hebt gij dan wel? Want ook de zondaars hebben lief, die hen beminnen.
33 Amola dunu da dilima hou ida: iwane hamosa, amo dunuma dilia dabe hou ida: iwane bu dabe iasea, dilia bidi ida: iwane lama: bela: ? Hame mabu! Wadela: i hou hamosu dunu da amo hou defele hamonana.
Als gij weldoet aan hen die u weldoen, wat voor verdienste hebt gij dan wel? De zondaars doen dat immers ook.
34 Be dunu da dilima bu dabe ima: ne liligi lasea, dilia bidi ida: iwane lama: bela: ? Hame mabu! Wadela: i hou hamosu dunu da wadela: i hou hamosu dunu eno ilima bu dabe amola eno dabe musa lai defelewane lama: ne, liligi iaha!
En als gij leent aan hen, van wie gij hoopt iets terug te krijgen, wat voor verdienste hebt gij dan wel? Ook de zondaars lenen aan zondaars, om evenveel terug te krijgen.
35 Be dia ha lai dunuma asigima! Hou ida: iwane ilima hamoma! Dabe fa: no di bu lamusa: mae dawa: le, hahawane liligi udigili ilima ima! Amasea dilia da bidi ida: iwane ba: mu, amola dilia da Gode Gadodafa amo Ea mano agoane esalumu. Bai Gode da nodone hame sia: su dunu amola uasu dunu ilima defele, asigi hou olelesa.
Neen, hebt uw vijanden lief, doet wel en leent uit, zonder er iets voor terug te hopen; dan zal uw loon groot zijn, en zult gij kinderen zijn van den Allerhoogste. Hij is goedertieren, zelfs voor de ondankbaren en bozen.
36 Amaiba: le, dilia Ada Gode Ea asigili gogolema: ne olofosu hou defelewane, dilia eno dunuma asigima.
Weest dus barmhartig, zoals ook uw Vader barmhartig is.
37 Dilia eno dunu ilia hou amoma udigili mae fofada: ma. Amasea, Gode da dilia hou amoma udigili hame fofada: mu. Dilia da eno dunuma se dabe ima: ne hame fofada: sea, Gode amola da dilima se ima: ne hame fofada: mu. Dilia da eno dunu ilia hou gogolema: ne olofosea, Gode da dilia hou gogolema: ne olofomu.
Oordeelt niet, en gij zult niet worden geoordeeld. Vonnist niet, en gij zult niet worden gevonnist. Spreekt vrij, en gij zult vrijgesproken worden.
38 Dilia da Godema amola eno dunuma iasea, Gode da dilima bu imunu. Gode da bagadedafa dilima imunu. Fedege agoane, E da dilia esa ganodini salawane banenesili, nabaiba: le gugudili sa: imu. Dilia da eno dunuma iabe, amo defelewane Gode da dilima bu imunu.”
Geeft, en u zal worden gegeven: een goede, volgestampte, geschudde en overlopende maat zal u in de schoot worden gestort. Want met de maat, waarmee ge meet, zal ook u worden gemeten.
39 Yesu da fedege sia: eno ilima olelei, “Si dofoi dunu da eno si dofoi dunu ea lobolele, logo olemu da hamedei. Amane hamosea, ela gilisili hano ogai ganodini dafamu.
Hij zei hun ook een gelijkenis. Kan een blinde een blinde leiden? Vallen dan beiden niet in een kuil?
40 Ado ba: su dunu da ea olelesu dunu ea hou amo hame baligisa. Be ado ba: su dunu huluane, ilia olelei huluane lai dagoiba: le, ilia da olelesu dunu ea dawa: su amo defelewane ba: mu.
Geen leerling staat boven den leraar; slechts de goedgevormde leerling zal als zijn leraar zijn.
41 Di abuliba: le ifa su dia sama ea si ganodini dialebe, amo higale ba: sala: ? Be ifa da: fe dia si ganodini dialebe, di abuli hame ba: sala: ?
Hoe ziet ge de splinter in het oog van uw broeder, en de balk in uw eigen oog ziet ge niet?
42 Di da ifa da: fe dia si ganodini dialebe hame ba: beba: le, dia sama ema, ‘Ifa su dia si ganodini dialebe na lale fasimu!’ amane sia: mu da hamedei galebe. Di da dabua fawane moloi dunu! Hidadea, ifa da: fe dia si ganodini dialebe fadegale fasili, bu noga: iwane ba: beba: le, fa: no ifa su dia sama ea siga fadegamu da defea.
Of hoe kunt ge tot uw broeder zeggen: Broeder, laat mij de splinter trekken uit uw ogen, en de balk in uw eigen oog ziet ge niet? Huichelaar, trek eerst de balk uit uw eigen oog; dan zult ge zien, hoe ge de splinter uit het oog van uw broeder moet trekken.
43 Ida: iwane ifa da fage wadela: i gala legemu hamedei galebe. Wadela: i ifa da fage ida: iwane legemu gogolesa.
Neen, er is geen goede boom, die slechte vruchten draagt; geen slechte boom, die goede vruchten draagt.
44 Dunu huluane ilia dawa: Ifa ea fage ba: beba: le, amo ifa ea hou dawa: sa. Esalo dulu faimusa: dawa: sea, dunu da aya: gaga: nomei gagaloboa hame doaga: sa. aya: gaga: nomei amoga dunu da waini fage hame faisa.
Want iedere boom wordt aan zijn vruchten gekend; van doornen plukt men geen vijgen, en van een braambos snijdt men geen druiven.
45 Dunu ida: iwane gala da ea ida: iwane gobolo dogo ganodini diala amoga hou ida: iwane olelesa. Wadela: i dunu da ea wadela: i gobolo dogo ganodini diala, amoga wadela: i hou olelesa. Adi liligi amoga dunu ea dogo da nabai galea, amo da gugudili dasea, amoga e da ea lafidili sia: sa.
De goede mens brengt het goede voort uit de goede schat van zijn hart; maar de slechte mens brengt uit de slechte schat het slechte voort. Want de mond spreekt, waar het hart vol van is.
46 Dilia da Na sia: hame nababeba: le, dilia abuliba: le Nama ‘Hina! Hina!’ amo sia: nanabela: ?
Waarom noemt gij Mij Heer, Heer; en gij doet niet wat Ik zeg?
47 Nowa dunu da Na sia: noga: le nababeba: le, noga: le hamosea, e da dunu afae ea hou agoane.
Wie tot Mij komt en mijn woorden hoort, maar zich er ook naar gedraagt. Ik zal u tonen aan wien hij gelijk is.
48 E da diasu gagusu dunu agoane. Amo dunu da guduwane uli dogole, magufu amoga doaga: le, amo da: iya diasu gagui. Amasea, hano heda: le, gafululi, diasu fai. Be diasu da noga: le gaguiba: le, hame mugului.
Hij is gelijk aan een man, die een huis wilde bouwen, die graven en uitdiepen bleef, en de grondslag legde op de rots. Toen er nu een stortvloed kwam, beukte de stroom tegen dit huis; maar hij kon het niet doen wankelen, want het was stevig gebouwd.
49 Be nowa dunu da na sia: ea gega nabasea, be nabawane hame hamosea, e da eno dunu agoane. Ea diasu e da osobo mae dogole, udigili dasai sa: i da: iya gagui. Amasea, hano heda: le, gafululi, diasu fane, diasu da hedolowane mugululi hamedafa ba: i.”
Maar wie hoort, en er niet naar handelt, is gelijk aan een man, die een huis zonder grondslag bouwde, boven op de grond. De stroom beukte er tegen aan; het huis viel aanstonds in, en werd geheel verwoest.
