Mateo 5
1 Iesus bada ikussiric gendetzeac, igan cedin mendi batetara: eta iarri cenean hurbildu içan çaizcan bere discipuluac.
ιδων δε τουσ οχλουσ ανεβη εισ το οροσ και καθισαντοσ αυτου προσηλθον αυτω οι μαθηται αυτου
2 Eta bere ahoa irequiric iracasten cituen, erraiten çuela,
και ανοιξασ το στομα αυτου εδιδασκεν αυτουσ λεγων
3 Dohatsu dirade spirituz paubreac: ceren hayén baita ceruètaco resumá.
μακαριοι οι πτωχοι τω πνευματι οτι αυτων εστιν η βασιλεια των ουρανων
4 Dohatsu dirade nigarrez daudenac: ceren hec consolaturen baitirade.
μακαριοι οι πενθουντεσ οτι αυτοι παρακληθησονται
5 Dohatsu dirade emeac: ceren hec lurra heretaturen baitute.
μακαριοι οι πραεισ οτι αυτοι κληρονομησουσιν την γην
6 Dohatsu dirade iustitiaz gosse eta egarri diradenac: ceren hec asseren baitirade.
μακαριοι οι πεινωντεσ και διψωντεσ την δικαιοσυνην οτι αυτοι χορτασθησονται
7 Dohatsu dirade misericordiosoac: ceren hæy misericordia eguinen baitzaye.
μακαριοι οι ελεημονεσ οτι αυτοι ελεηθησονται
8 Dohatsu dirade bihotzez chahu diradenac: ceren hec Iaincoa ikussiren baituté.
μακαριοι οι καθαροι τη καρδια οτι αυτοι τον θεον οψονται
9 Dohatsu dirade baquea procuratzen dutenac: ceren hec Iaincoaren haour deithuren baitirade.
μακαριοι οι ειρηνοποιοι οτι αυτοι υιοι θεου κληθησονται
10 Dohatsu dirade iustitiagatic persecutatzen diradenac: ceren hayén baita ceruètaco resumá.
μακαριοι οι δεδιωγμενοι ενεκεν δικαιοσυνησ οτι αυτων εστιν η βασιλεια των ουρανων
11 Dohatsu içanen çarete nehorc iniuria erran drauqueçuenean, eta persecutatu çaituqueztenean, eta hitz gaichto gucia erran duqueitenean çuen contra, gueçurrez ene causaz.
μακαριοι εστε οταν ονειδισωσιν υμασ και διωξωσιν και ειπωσιν παν πονηρον ρημα καθ υμων ψευδομενοι ενεκεν εμου
12 Boz eta aleguera çaitezte, ceren çuen saria handi baita ceruètan: ecen hala persecutatu vkan dituzté çuen aitzineco Prophetác.
χαιρετε και αγαλλιασθε οτι ο μισθοσ υμων πολυσ εν τοισ ουρανοισ ουτωσ γαρ εδιωξαν τουσ προφητασ τουσ προ υμων
13 Çuec çarete lurreco gatza: eta baldin gatza gueçat badadi, cerçaz gacituren da? ezta guehiagoric deusgay camporat iraizteco eta guiçonéz ohondicatu içateco baicen.
υμεισ εστε το αλασ τησ γησ εαν δε το αλασ μωρανθη εν τινι αλισθησεται εισ ουδεν ισχυει ετι ει μη βληθηναι εξω και καταπατεισθαι υπο των ανθρωπων
14 Çuec çarete munduco arguia. Ecin estal daite ciuitate mendi gainean iarria.
υμεισ εστε το φωσ του κοσμου ου δυναται πολισ κρυβηναι επανω ορουσ κειμενη
15 Eta eztute iraichequiten candelá eta hura eçarten gaitzurupean, baina candelerean, eta argui eguiten draue etcheco guciey.
ουδε καιουσιν λυχνον και τιθεασιν αυτον υπο τον μοδιον αλλ επι την λυχνιαν και λαμπει πασιν τοισ εν τη οικια
16 Hala argui begui çuen arguiac guiconén aitzinean, çuen obra onac ikus ditzatençat, eta glorifica deçaten çuen Aita ceruètan dena.
ουτωσ λαμψατω το φωσ υμων εμπροσθεν των ανθρωπων οπωσ ιδωσιν υμων τα καλα εργα και δοξασωσιν τον πατερα υμων τον εν τοισ ουρανοισ
17 Eztuçuela vste ecen Leguearen edo Prophetén abolitzera ethorri naicela: eznaiz ethorri abolitzera, baina complitzera.
μη νομισητε οτι ηλθον καταλυσαι τον νομον η τουσ προφητασ ουκ ηλθον καταλυσαι αλλα πληρωσαι
18 Ecen eguiaz diotsuet, iragan daiteno ceruä eta lurra, iotabat edo punctu hutsbat ezta Leguetic iraganen, gauça guciac eguin diteno.
αμην γαρ λεγω υμιν εωσ αν παρελθη ο ουρανοσ και η γη ιωτα εν η μια κεραια ου μη παρελθη απο του νομου εωσ αν παντα γενηται
19 Norc-ere beraz hautsiren baitu manamendu chipién hautaric bat, eta iracatsiren baititu hunela guiçonac, chipién deithuren da hura ceruètaco resumán: baina norc-ere eguinen baititu eta iracatsiren, hura handi deithuren da ceruètaco resumán.
οσ εαν ουν λυση μιαν των εντολων τουτων των ελαχιστων και διδαξη ουτωσ τουσ ανθρωπουσ ελαχιστοσ κληθησεται εν τη βασιλεια των ουρανων οσ δ αν ποιηση και διδαξη ουτοσ μεγασ κληθησεται εν τη βασιλεια των ουρανων
20 Ecen erraiten drauçuet, baldin abundosago ezpada çuen iustitiá Scribena eta Phariseuena baino, çuec etzaretela sarthuren ceruètaco resumán.
λεγω γαρ υμιν οτι εαν μη περισσευση η δικαιοσυνη υμων πλειον των γραμματεων και φαρισαιων ου μη εισελθητε εισ την βασιλειαν των ουρανων
21 Ençun vkan duçue nola erraniçan içan çayen lehenagocoey, Eztuc hilen: eta norc-ere hilen baitu, hura iudicioz punitu içateco digne date.
ηκουσατε οτι ερρεθη τοισ αρχαιοισ ου φονευσεισ οσ δ αν φονευση ενοχοσ εσται τη κρισει
22 Baina nic erraiten drauçuet, ecen nor-ere asserretzen baitzayo bere anayeri causa gabe, iudicioz punitu içateco digne datela: eta norc-ere erranen baitrauca bere anayeri, Raká, hura conseilluz punitu içateco digne datela: eta norc-ere erranen baitrauca, Erhoá, suzco gehennaz punitu içateco digne datela. (Geenna g1067)
εγω δε λεγω υμιν οτι πασ ο οργιζομενοσ τω αδελφω αυτου εικη ενοχοσ εσται τη κρισει οσ δ αν ειπη τω αδελφω αυτου ρακα ενοχοσ εσται τω συνεδριω οσ δ αν ειπη μωρε ενοχοσ εσται εισ την γεενναν του πυροσ (Geenna g1067)
23 Beraz baldin eure oblationea eramaiten baduc aldarera, eta han orhoit bahadi ecen hire anayeac baduela cerbait hire contra,
εαν ουν προσφερησ το δωρον σου επι το θυσιαστηριον και εκει μνησθησ οτι ο αδελφοσ σου εχει τι κατα σου
24 Vtzi eçac han eure oblationea aldare aitzinean, eta habil: lehen appointadi eure anayerequin, eta orduan ethorriric presenta eçac eure oblationea.
αφεσ εκει το δωρον σου εμπροσθεν του θυσιαστηριου και υπαγε πρωτον διαλλαγηθι τω αδελφω σου και τοτε ελθων προσφερε το δωρον σου
25 Aicén adisquide eure partida contrastarequin fitetz, harequin bidean aiceno, ezemón eure partida contrastac iugeari, eta iugeac ezemón sargeantari, eta presoinean eçar ezadin.
ισθι ευνοων τω αντιδικω σου ταχυ εωσ οτου ει εν τη οδω μετ αυτου μηποτε σε παραδω ο αντιδικοσ τω κριτη και ο κριτησ σε παραδω τω υπηρετη και εισ φυλακην βληθηση
26 Eguiaz erraiten drauat, ezaiz ilkiren handic, renda diroano azquen pelata.
αμην λεγω σοι ου μη εξελθησ εκειθεν εωσ αν αποδωσ τον εσχατον κοδραντην
27 Ençun vkan duçue ecen lehenagocoéy erran içan çayela, Eztuc adulterioric iauquiren.
ηκουσατε οτι ερρεθη ου μοιχευσεισ
28 Baina nic erraiten drauçuet, Norc-ere beguiesten baitu emazteric, hura guthicia deçançat, hambatez adulteratu duqueela harequin bere bihotzean.
εγω δε λεγω υμιν οτι πασ ο βλεπων γυναικα προσ το επιθυμησαι αυτην ηδη εμοιχευσεν αυτην εν τη καρδια αυτου
29 Bada baldin eure begui escuinac trebuca eraciten bahau, idoqui eçac hura, eta iraitzac eureganic: ecen hobe duc hiretaco, gal dadin hire membroetaric bat, eta eztadin hire gorputz gucia egotz gehennara. (Geenna g1067)
ει δε ο οφθαλμοσ σου ο δεξιοσ σκανδαλιζει σε εξελε αυτον και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι ινα αποληται εν των μελων σου και μη ολον το σωμα σου βληθη εισ γεενναν (Geenna g1067)
30 Eta baldin eure escu escuinac trebuca eraciten bahau, trenca eçac hura, eta iraitzac eureganic: ecen hobe duc hiretaco, gal dadin hire membroetaric bat, eta eztadin hire gorputz gucia egotz gehennara. (Geenna g1067)
και ει η δεξια σου χειρ σκανδαλιζει σε εκκοψον αυτην και βαλε απο σου συμφερει γαρ σοι ινα αποληται εν των μελων σου και μη ολον το σωμα σου βληθη εισ γεενναν (Geenna g1067)
31 Halaber erran içan da, Norc-ere vtziren baitu bere emaztea, bemó separationeco letrá:
ερρεθη δε οτι οσ αν απολυση την γυναικα αυτου δοτω αυτη αποστασιον
32 Baina nic diotsuet, ecen norc-ere vtziren baitu bere emaztea, salbu paillardiçaren causaz, adulterio eguin eraciten draucala: eta nor-ere vtziarequin ezconduren baita, harc adulterio iauquiten duela.
εγω δε λεγω υμιν οτι οσ αν απολυση την γυναικα αυτου παρεκτοσ λογου πορνειασ ποιει αυτην μοιχασθαι και οσ εαν απολελυμενην γαμηση μοιχαται
33 Berriz ençun vkan duçue, ecen lehenagocoey erran içan çayela, Ezaiz desperiuraturen, baina rendaturen drautzac Iaunari eure iuramendu promettatuac.
παλιν ηκουσατε οτι ερρεθη τοισ αρχαιοισ ουκ επιορκησεισ αποδωσεισ δε τω κυριω τουσ ορκουσ σου
34 Baina nic diotsuet ezteçaçuen iura batre, ez ceruäz, ecen Iaincoaren thronoa da.
εγω δε λεγω υμιν μη ομοσαι ολωσ μητε εν τω ουρανω οτι θρονοσ εστιν του θεου
35 Ezeta Lurraz, ecen haren oinetaco alkia da: ezeta Ierusalemez, ecen regue handiaren ciuitatea da.
μητε εν τη γη οτι υποποδιον εστιν των ποδων αυτου μητε εισ ιεροσολυμα οτι πολισ εστιν του μεγαλου βασιλεωσ
36 Halaber eure buruäz eztuc iuraturen, ecen bilobat churi ezpa beltz ecin daidic.
μητε εν τη κεφαλη σου ομοσησ οτι ου δυνασαι μιαν τριχα λευκην η μελαιναν ποιησαι
37 Baina biz çuen hitza bay, bay: ez, ez: eta hauçaz goiticoa, gaichtotic da.
εστω δε ο λογοσ υμων ναι ναι ου ου το δε περισσον τουτων εκ του πονηρου εστιν
38 Ençun vkan duçue, ecen erran içan dela, Beguia beguiagatic, eta hortza hortzagatic.
ηκουσατε οτι ερρεθη οφθαλμον αντι οφθαλμου και οδοντα αντι οδοντοσ
39 Baina nic erraiten drauçuet, Eztieçoçuela resisti gaizquiari: baina baldin norbeitec io baheça eure escuineco mathelán, itzul ieçóc bercea-ere.
εγω δε λεγω υμιν μη αντιστηναι τω πονηρω αλλ οστισ σε ραπισει επι την δεξιαν σιαγονα στρεψον αυτω και την αλλην
40 Eta hiri auci eguin nahi drauanari, eta eure iaccá edequi, vtzi ieçoc mantoa-ere.
και τω θελοντι σοι κριθηναι και τον χιτωνα σου λαβειν αφεσ αυτω και το ιματιον
41 Eta norc-ere nahi vkanen baihau bortchatu lecoa baten eguitera, albeitindoa harequin biga.
και οστισ σε αγγαρευσει μιλιον εν υπαγε μετ αυτου δυο
42 Escatzen çayanari emóc: eta hireganic maillebatu nahi duena ezteçála iraitz.
τω αιτουντι σε διδου και τον θελοντα απο σου δανεισασθαι μη αποστραφησ
43 Ençun vkan duçue ecen erran içan dela, On eritziren draucac eure hurcoari, eta gaitz eritziren draucac eure etsayari.
ηκουσατε οτι ερρεθη αγαπησεισ τον πλησιον σου και μισησεισ τον εχθρον σου
44 Baina nic erraiten drauçuet, Onhets itzaçue çuen etsayac, benedicaitzaçue maradicatzen çaituztenac, vngui eguieçue gaitz daritzuèney: eta othoitz eguiçue oldartzen çaizquiçuenacgatic, eta persecutatzen çaituztenacgatic.
εγω δε λεγω υμιν αγαπατε τουσ εχθρουσ υμων ευλογειτε τουσ καταρωμενουσ υμασ καλωσ ποιειτε τοισ μισουσιν υμασ και προσευχεσθε υπερ των επηρεαζοντων υμασ και διωκοντων υμασ
45 Çuen Aita ceruètan denaren haour çaretençat: ecen harc ilki eraciten du bere iguzquia gaichtoén eta onén gainera, eta igorten du vria iustoén eta iniustoén gainera.
οπωσ γενησθε υιοι του πατροσ υμων του εν τοισ ουρανοισ οτι τον ηλιον αυτου ανατελλει επι πονηρουσ και αγαθουσ και βρεχει επι δικαιουσ και αδικουσ
46 Ecen baldin çuey on daritzueney on badarizteçue, cer sari vkanen duçue? eztute publicanoéc-ere hori bera eguiten?
εαν γαρ αγαπησητε τουσ αγαπωντασ υμασ τινα μισθον εχετε ουχι και οι τελωναι το αυτο ποιουσιν
47 Eta baldin çuen anayey solament beguitharte eguiten badraueçue, cer guehiago eguiten duçue? eztute publicanoec-ere horrela eguiten?
και εαν ασπασησθε τουσ φιλουσ υμων μονον τι περισσον ποιειτε ουχι και οι τελωναι ουτωσ ποιουσιν
48 Çareten bada çuec perfect, çuen Aita ceruètan dena perfect den beçala.
εσεσθε ουν υμεισ τελειοι ωσπερ ο πατηρ υμων ο εν τοισ ουρανοισ τελειοσ εστιν
