Mateo 15
1 Orduan ethorten dirade Iesusgana Ierusalemetar Scriba eta Phariseu batzu, dioitela,
那时，有法利赛人和文士从耶路撒冷来见耶稣，说：
2 Cergatic hire discipuluéc iragaiten dute aitzinecoen ordenança? ecen eztitie ikutzen bere escuac oguia iaten dutenean.
“你的门徒为什么犯古人的遗传呢？因为吃饭的时候，他们不洗手。”
3 Eta harc ihardesten çuela erran ciecén, Eta çuec cergatic iragaiten duçue Iaincoaren manamendua çuen ordenançaz?
耶稣回答说：“你们为什么因着你们的遗传犯 神的诫命呢？
4 Ecen Iaincoac manatu vkan du, dioela, Ohoraitzac eure aita eta ama. Eta, Aita edo ama maradicaturen duena, herioz hil bedi.
神说：‘当孝敬父母’；又说：‘咒骂父母的，必治死他。’
5 Baina çuec dioçue, Norc-ere erranen baitrauca aitari edo amari, Eneganic den dono gucia probetchaturen çaic: ohora ezpadeça-ere bere aita edo bere ama hoguen gabe date.
你们倒说：‘无论何人对父母说：我所当奉给你的已经作了供献，
6 Eta ezdeustu vkan duçue Iaincoaren manamendua çuen ordenançáz.
他就可以不孝敬父母。’这就是你们借着遗传，废了 神的诫命。
7 Hypocritác, vngui prophetizatu vkan du çueçaz Esaiasec, dioela,
假冒为善的人哪，以赛亚指着你们说的预言是不错的。他说：
8 Populu haur ahoz hurbiltzen çait, eta ezpainéz ohoratzen nau: baina hauén bihotza vrrun da eneganic.
这百姓用嘴唇尊敬我， 心却远离我；
9 Baina alferretan ohoratzen naute, iracasten dituztela doctrinatzát guiçonén manamenduac.
他们将人的吩咐当作道理教导人， 所以拜我也是枉然。”
10 Eta populua beregana deithuric erran ciecén, Ençun eçaçue eta adi eçaçue.
耶稣就叫了众人来，对他们说：“你们要听，也要明白。
11 Eztu ahoan sartzen denac satsutzen guiçona: baina ahotic ilkiten denac satsutzen du guiçona.
入口的不能污秽人，出口的乃能污秽人。”
12 Orduan hurbilduric bere discipuluéc erran cieçoten, Eçagutu duc nola Phariseuac propos hori ençunic scandalizatu içan diraden?
当时，门徒进前来对他说：“法利赛人听见这话，不服，你知道吗？”
13 Eta harc ihardesten çuela erran ceçan, Ene Aita ceruètacoac landatu eztuen landare gucia erroetaric idoquiren da.
耶稣回答说：“凡栽种的物，若不是我天父栽种的，必要拔出来。
14 Vtzitzaçue, itsuric itsuén guidari dirade: baldin itsuac itsua guida badeça, biac hobira eroriren dirade.
任凭他们吧！他们是瞎眼领路的；若是瞎子领瞎子，两个人都要掉在坑里。”
15 Orduan ihardesten çuela Pierrisec erran cieçon, Declara ieçaguc comparatione hori.
彼得对耶稣说：“请将这比喻讲给我们听。”
16 Eta Iesusec erran ceçan, Oraino çuec-ere adimendu gabe çarete?
耶稣说：“你们到如今还不明白吗？
17 Oraino eztuçue aditzen ecen ahoan sartzen den gucia, sabelera ioaiten dela, eta retreitera egoizten dela?
岂不知凡入口的，是运到肚子里，又落在茅厕里吗？
18 Baina ahotic ilkiten diradenac, bihotzetic partitzen dirade, eta hec satsutzen dute guiçona.
惟独出口的，是从心里发出来的，这才污秽人。
19 Ecen bihotzetic partitzen dirade pensamendu gaichtoac, hiltzecác, adulterioac, paillardiçác, ohoinqueriác, testimoniage falsuac, gaitzerraitecác.
因为从心里发出来的，有恶念、凶杀、奸淫、苟合、偷盗、妄证、谤 。
20 Hauc dirade guiçona satsutzen dutenac: baina escuac ikuci gaberico iateac, eztu guiçona satsutzen.
这都是污秽人的；至于不洗手吃饭，那却不污秽人。”
21 Eta ilkiric handic Iesus ioan cedin Tyreco eta Sidongo comarquetarat.
耶稣离开那里，退到泰尔、西顿的境内去。
22 Eta huná, emazte Chananeabat aldiri hetaric ilkiric, oihuz iar cedin, ciotsola, Auc pietate niçaz Dauid-en seme Iauná, ene alaba duc deabruaz gaizqui tormentatua.
有一个迦南妇人，从那地方出来，喊着说：“主啊，大卫的子孙，可怜我！我女儿被鬼附得甚苦。”
23 Baina harc etzieçon ihardets hitzic. Orduan hurbilduric bere discipuluéc othoitz ceguioten, cioitela, Emóc congit: ecen oihuz diaoc gure ondoan.
耶稣却一言不答。门徒进前来，求他说：“这妇人在我们后头喊叫，请打发她走吧。”
24 Eta harc ihardesten çuela erran ceçan, Eznaiz igorri Israeleco etcheco ardi galduetara baicen.
耶稣说：“我奉差遣不过是到以色列家迷失的羊那里去。”
25 Eta harc ethorriric adora ceçan hura, cioela, Iauna, aiuta neçac.
那妇人来拜他，说：“主啊，帮助我！”
26 Eta harc ihardesten çuela erran ceçan, Eztun gauça bidezcoa haourrén oguiaren hartzea, eta chakurrey egoiztea.
他回答说：“不好拿儿女的饼丢给狗吃。”
27 Baina harc erran ceçan, Hala duc, Iauna, baina chakurrec-ere bere nabussién mahainetic erorten diraden appurretaric iaten dié.
妇人说：“主啊，不错；但是狗也吃它主人桌子上掉下来的碎渣儿。”
28 Orduan ihardesten çuela Iesusec erran cieçón, O emaztea, handi dun hire fedea: eguin bequin nahi dunán beçala. Eta senda cedin haren alabá orduandanic.
耶稣说：“妇人，你的信心是大的！照你所要的，给你成全了吧。”从那时候，她女儿就好了。
29 Eta partituric handic Iesus ethor cedin. Galileaco itsas aldera: eta iganic mendira, iar cedin han.
耶稣离开那地方，来到靠近加利利的海边，就上山坐下。
30 Orduan ethor cedin harengana anhitz gendetze, çutela berequin mainguric, itsuric, muturic, hebainic eta anhitz berceric: eta eçar citzaten Iesusen oinetara, eta senda citzan.
有许多人到他那里，带着瘸子、瞎子、哑巴、有残疾的，和好些别的病人，都放在他脚前；他就治好了他们。
31 Hala non populuac mirets baitzeçan çacusquianean mutuac minçatzen, hebainac sendaturic, mainguäc çabiltzala, itsuéc ikusten çutela: eta glorifica ceçaten Israeleco Iaincoa.
甚至众人都希奇；因为看见哑巴说话，残疾的痊愈，瘸子行走，瞎子看见，他们就归荣耀给以色列的 神。
32 Orduan Iesusec beregana deithuric bere discipuluac erran ceçan, Compassione dut populu huneçaz: ecen ia hirur egun du enequin dagoela, eta eztute cer ian deçaten: eta eztitut baruric igorri nahi, bidean flaca eztitecençat.
耶稣叫门徒来，说：“我怜悯这众人；因为他们同我在这里已经三天，也没有吃的了。我不愿意叫他们饿着回去，恐怕在路上困乏。”
33 Eta bere discipuluéc diotsote, Nondic guri hambat ogui desertuan hunambat genderen ressasiatzeco?
门徒说：“我们在这野地，哪里有这么多的饼叫这许多人吃饱呢？”
34 Eta dioste Iesusec, Cembat ogui dituçue? Eta hec erran cieçoten, Çazpi, eta arraintcho batzu.
耶稣说：“你们有多少饼？”他们说：“有七个，还有几条小鱼。”
35 Orduan mana ceçan populua lurrean iartera.
他就吩咐众人坐在地上，
36 Eta harturic çazpi oguiac eta arrainac, gratiac rendaturic hauts citzan, eta eman cietzén bere discipuluey: eta discipuluéc populuari.
拿着这七个饼和几条鱼，祝谢了，擘开，递给门徒；门徒又递给众人。
37 Eta ian ceçaten guciéc, eta ressasia citecen: eta goiti citzaten çathi soberatuetaric çazpi sasqui betheric.
众人都吃，并且吃饱了，收拾剩下的零碎，装满了七个筐子。
38 Eta ian çutenac ciraden, laur milla guiçon, emazteac eta haourrac gabe.
吃的人，除了妇女孩子，共有四千。
39 Orduan congit emanic gendetzeari, igan cedin vnci batetara: eta ethor cedin Magdaleco bazterretara.
耶稣叫众人散去，就上船，来到马加丹的境界。
