Mateo 12
1 Dembora hartan ioaiten cen Iesus ereincetan gaindi Sabbath egun batez: eta haren discipuluac ciraden gosse, eta has citecen buruca idoquiten, eta iaten.
那时，耶稣在安息日从麦地经过。他的门徒饿了，就掐起麦穗来吃。
2 Eta Phariseuec ikussiric erran cieçoten, Horrá, hire discipuluéc eguiten dié Sabbathoan eguin sori eztena.
法利赛人看见，就对耶稣说：“看哪，你的门徒做安息日不可做的事了！”
3 Baina harc erran ciecén, Eztuçue iracurri Dauid-ec gossez eguin çuena eta harequin ciradenec?
耶稣对他们说：“经上记着大卫和跟从他的人饥饿之时所做的事，你们没有念过吗？
4 Nola sarthu içan cen Iaincoaren etchean, eta propositionezco oguiac ian cituen: hetaric iatea ez haren, ez harequin ciradenén, Sacrificadorén baicen sori etzelaric?
他怎么进了 神的殿，吃了陈设饼，这饼不是他和跟从他的人可以吃得，惟独祭司才可以吃。
5 Edo eztuçue iracurri Leguean, nola Sabbath egunetan Sacrificadoréc templean Sabbath eguna hausten dutén, eta hoguen-gabe diraden?
再者，律法上所记的，当安息日，祭司在殿里犯了安息日还是没有罪，你们没有念过吗？
6 Bada erraiten drauçuet, ecen templea baino handiagobat hemen dela.
但我告诉你们，在这里有一人比殿更大。
7 Eta baldin bacinaquite cer den, Misericordia nahi dut eta ez sacrificio, etzintuquezten condemnatu hoguen-gabeac.
‘我喜爱怜恤，不喜爱祭祀。’你们若明白这话的意思，就不将无罪的当作有罪的了。
8 Ecen Sabbathoaren-ere Iaun da guiçonaren Semea.
因为人子是安息日的主。”
9 Eta handic partituric hayén synagogara ethor cedin.
耶稣离开那地方，进了一个会堂。
10 Eta huná, cen han guiçombat escua eyhar çuenic: eta interroga ceçaten, ciotela, Sori da Sabbath egunean sendatzea? haur cioiten, hura accusa leçatençat.
那里有一个人枯干了一只手。有人问耶稣说：“安息日治病可以不可以？”意思是要控告他。
11 Eta harc erran ciecén, Nor içanen da çuetaric guiçona, ardibat duenic: eta, baldin hura Sabbathoan lecera eror badadi, harturen eta altchaturen eztuena?
耶稣说：“你们中间谁有一只羊，当安息日掉在坑里，不把它抓住、拉上来呢？
12 Eta cembatez da guiçona ardia baino guehiago? Beraz sori da Sabbathoetan vngui eguitea.
人比羊何等贵重呢！所以，在安息日做善事是可以的。”
13 Orduan diotsó guiçon hari, Heda eçac eure escua. Eta heda ceçan, eta bercea beçain senda cedin.
于是对那人说：“伸出手来！”他把手一伸，手就复了原，和那只手一样。
14 Eta Phariseuéc ilkiric har ceçaten conseillu, haren contra, nolatan hura hil leçaqueten.
法利赛人出去，商议怎样可以除灭耶稣。
15 Baina Iesusec hori eçaguturic leku eguin ceçan handic: eta iarreiqui cequión gendalde handia, eta hec guciac senda citzan.
耶稣知道了，就离开那里，有许多人跟着他。他把其中有病的人都治好了；
16 Eta mehatchurequin debeta citzan ezleçaten manifesta.
又嘱咐他们，不要给他传名。
17 Compli ledinçát Esaias prophetáz erran içan cena, cioela,
这是要应验先知以赛亚的话，说：
18 Huná, ene cerbitzari elegitu dudana, ene maitea, ceinetan hartzen baitu bere atseguin ona ene arimác: eçarriren dut neure Spiritua haren gainean, eta iugemendu Gentiley predicaturen draue.
看哪！我的仆人， 我所拣选、所亲爱、心里所喜悦的， 我要将我的灵赐给他； 他必将公理传给外邦。
19 Eztu iharduquiren, ezeta oihuric eguinen, eta nehorc eztu carriquetan haren voza ençunen.
他不争竞，不喧嚷； 街上也没有人听见他的声音。
20 Canabera çarthatua eztu chehaturen, eta kea darión lihoa eztu iraunguiren: iugemendua victoriatan ilki eraci diroeno.
压伤的芦苇，他不折断； 将残的灯火，他不吹灭； 等他施行公理，叫公理得胜。
21 Eta haren icenean Gentiléc sperança vkanen dute.
外邦人都要仰望他的名。
22 Orduan presentatu içan çayó demoniatu itsu eta mutubat: eta senda ceçan hura, halaco maneraz non itsu eta mutu cena minço baitzen eta ikusten baitzuen.
当下，有人将一个被鬼附着、又瞎又哑的人带到耶稣那里，耶稣就医治他，甚至那哑巴又能说话，又能看见。
23 Eta spanta cedin populu gucia, eta erraiten çuen, Ezta haur Dauid-en semea?
众人都惊奇，说：“这不是大卫的子孙吗？”
24 Baina Phariseuéc hori ençunic, erraiten çuten: Hunec eztitu deabruac campora egoizten Beelzebub deabruén princearen partez baicen.
但法利赛人听见，就说：“这个人赶鬼，无非是靠着鬼王别西卜啊。”
25 Baina Iesusec eçaguturic hayén pensamenduac, erran ciecén, Bere contra partitua den resuma gucia, deseguinen da: eta bere contra partitua den hiric edo etchec, eztu iraunen.
耶稣知道他们的意念，就对他们说：“凡一国自相纷争，就成为荒场；一城一家自相纷争，必站立不住；
26 Eta baldin Satanec Satan campora egoizten badu, bere contra partitua da: nolatan beraz iraunen du haren resumác?
若撒但赶逐撒但，就是自相纷争，他的国怎能站得住呢？
27 Eta baldin nic Beelzebub-en partez campora egoizten baditut deabruac, çuen seméc noren partez campora egoizten dituzte? Halacotz hec çuen iuge içanen dirade.
我若靠着别西卜赶鬼，你们的子弟赶鬼又靠着谁呢？这样，他们就要断定你们的是非。
28 Baina baldin nic Iaincoaren Spirituaz campora egoizten baditut deabruac, beraz ethorri da çuetara Iaincoaren resumá.
我若靠着 神的灵赶鬼，这就是 神的国临到你们了。
29 Ezpa nolatan nehor sar ahal daite borthitz baten etchera, eta haren ostillamendua pilla, baldin lehen esteca ezpadeça borthitza? eta orduan haren etchea pillaturen duque.
人怎能进壮士家里，抢夺他的家具呢？除非先捆住那壮士，才可以抢夺他的家财。
30 Enequin eztena ene contra da, eta enequin biltzen ari eztena barreyatzen ari da.
不与我相合的，就是敌我的；不同我收聚的，就是分散的。”
31 Halacotz erraiten drauçuet, bekatu eta blasphemio gucia barkaturen çaye guiçoney: baina Spirituaren contretaco blasphemioa barkaturen etzaye guiçoney.
所以我告诉你们：“人一切的罪和亵渎的话都可得赦免，惟独亵渎圣灵，总不得赦免。
32 Eta nor-ere minçaturen baita guiçonaren Semearen contra, barkaturen çayo hari: baina nor-ere minçaturen baita Spiritu sainduaren contra, etzayo barkaturen hari ez secula hunetan, ez ethorteco denean: (aiōn g165)
凡说话干犯人子的，还可得赦免；惟独说话干犯圣灵的，今世来世总不得赦免。” (aiōn g165)
33 Edo eguiçue arbore ona, eta haren fructua on: edo eguiçue arbore vstela, eta haren fructua vstel: ecen fructutic arborea eçagutzen da.
“你们或以为树好，果子也好；树坏，果子也坏；因为看果子就可以知道树。
34 Viperén castá, nolatan vngui minça ahal çaitezquete gaichto çaretelaric? ecen bihotzeco abundantiatic ahoa minço da.
毒蛇的种类！你们既是恶人，怎能说出好话来呢？因为心里所充满的，口里就说出来。
35 Guiçon onac bihotzeco thesaur onetic idoquiten ditu gauça onac: eta guiçon gaichtoac thesaur gaichtotic idoquiten ditu gauça gaichtoac.
善人从他心里所存的善就发出善来；恶人从他心里所存的恶就发出恶来。
36 Baina badiotsuet, eçen guiçonéc erran duqueiten hitz alfer guciaz, contu rendaturen dutela iudicioco egunean.
我又告诉你们，凡人所说的闲话，当审判的日子，必要句句供出来；
37 Ecen eure hitzetaric iustificaturen aiz, eta eure hitzetaric condemnaturen aiz.
因为要凭你的话定你为义，也要凭你的话定你有罪。”
38 Orduan ihardets ceçaten Scribetaric eta Phariseuetaric batzuc, cioitela, Magistruá, nahi guendiquec hireganic cembeit signo ikussi.
当时，有几个文士和法利赛人对耶稣说：“夫子，我们愿意你显个神迹给我们看。”
39 Baina harc ihardesten çuela erran ciecén, Natione gaichtoa eta adulteroa signo esquez dago: baina signoric etzayo emanen, Ionas prophetaren signoa baicen.
耶稣回答说：“一个邪恶淫乱的世代求看神迹，除了先知约拿的神迹以外，再没有神迹给他们看。
40 Ecen hala nola Ionas balenaren sabelean hirur egun eta hirur gau içan baitzén: hala içanen da guiçonaren Semea lurraren bihotzean, hirur egun eta hirur gau.
约拿三日三夜在大鱼肚腹中，人子也要这样三日三夜在地里头。
41 Niniuaco guiçonac iaiquiren dirade iudicioan natione hunequin, eta condemnaturen dute haur: ceren hec emendatu baitziraden Ionasen predicationera, eta huna, Ionas bainoagoa hemen.
当审判的时候，尼尼微人要起来定这世代的罪，因为尼尼微人听了约拿所传的就悔改了。看哪，在这里有一人比约拿更大！
42 Egu-erdico reguiná iaiquiren da iudicioan natione hunequin, eta harc condemnaturen du haur: ceren ethor baitzedin lurraren bazterretic Salomonen sapientiaren ençutera, eta huná, Salomon bainoagoa hemen.
当审判的时候，南方的女王要起来定这世代的罪；因为她从地极而来，要听所罗门的智慧话。看哪，在这里有一人比所罗门更大！”
43 Bada spiritu satsua ilki denean guiçonaganic, leku leihorréz dabila, paussu bilha, eta eztu erideiten.
“污鬼离了人身，就在无水之地过来过去，寻求安歇之处，却寻不着。
44 Orduan erraiten du, Itzuliren naiz neure ilki naicen etchera. Eta ethorri denean, erideiten du hutsa, escobaturic eta appainduric.
于是说：‘我要回到我所出来的屋里去。’到了，就看见里面空闲，打扫干净，修饰好了，
45 Orduan ioaiten da, eta hartzen ditu berequin berceric çazpi spiritu bera baino gaichtoagoac, eta sarthuric habitatzen dirade han, eta guiçon haren fina hatsea baino gaichtoago da: hala natione gaichto huni-ere helduren çayó.
便去另带了七个比自己更恶的鬼来，都进去住在那里。那人末后的景况比先前更不好了。这邪恶的世代也要如此。”
46 Eta hura oraino populuari minço çayola, huná, haren ama eta anayeac ceuden lekorean, harequin minçatu nahiz.
耶稣还对众人说话的时候，不料他母亲和他弟兄站在外边，要与他说话。
47 Eta cembeitec erran cieçón, Hará, hire ama eta hire anayeac lekorean diaudec, hirequin minçatu nahiz.
有人告诉他说：“看哪，你母亲和你弟兄站在外边，要与你说话。”
48 Baina harc ihardesten çuela erran cieçón hura erran cionari, Nor da ene ama, eta nor dirade ene anayeac?
他却回答那人说：“谁是我的母亲？谁是我的弟兄？”
49 Eta hedaturic bere escua bere discipuluén gainera, erran ceçan, Huná ene ama eta ene anayeac.
就伸手指着门徒，说：“看哪，我的母亲，我的弟兄。
50 Ecen norc-ere eguinen baitu ene Aita ceruètan denaren vorondatea, hura da ene anaye, eta arreba, eta ama.
凡遵行我天父旨意的人，就是我的弟兄姊妹和母亲了。”
