< Eginak 10 >

1 Eta guiçon-bat cen Cesarean, Cornelio deitzen cenic, Italiano deitzen cen bandaco centener,
[Vivia na cidade ]de Cesareia um homem que se chamava Cornélio. Ele era oficial e comandava 100 homens num grande esquadrão de soldados [romanos ]da Itália.
2 Deuota, eta Iaincoaren beldurra çuena bere etche guciarequin. eta elemosyna anhitz eguiten ceraucana populuari, eta Iaincoari othoitz eguiten ceraucana ordinarioqui.
Ele procurava fazer sempre aquilo que agradava a Deus; ele e toda sua família [MTY] [eram gentios não judeus que ]costumavam adorar a Deus. Ele orava fielmente a Deus e, às vezes, dava dinheiro para ajudar os [judeus ]pobres.
3 Harc ikus ceçan visionez claroqui egunaren bedratzi orenén inguruän, Iaincoaren Ainguerubat harengana ethorten cela, eta ciotsala. Cornelio
[Certo dia], por volta das 15h00, [Cornélio teve ]uma visão. Nessa visão ele viu nitidamente um anjo que Deus [tinha mandado]. O anjo entrou no [quarto dele ]e lhe disse: “Cornélio!”
4 Eta harc beguiac harenganat chuchenduric eta icituric erran ceçan, Cer da Iauna? Eta erran cieçón, Hire orationeac eta elemosynác igan dituc memoriotan Iaincoaren aitzinera.
Cornélio olhou fixamente para o anjo, apavorado. Então ele lhe perguntou, [todo medroso/cheio de medo/medrosamente: ]“Senhor, o que o senhor deseja?” O anjo lhe respondeu: “Você tem agradado a Deus orando [fielmente a Ele ]e dando frequentemente dinheiro aos pobres [para os ajudar. Tais atos são ]como um sacrifício [a Deus. ]
5 Orain bada igor itzac batzu Ioppera, eta erekar eçac Simon icen goiticoz Pierris deitzen dena.
Portanto, envie agora alguns homens [à cidade de ]Jope, [mandando que ]eles tragam para cá um homem chamado Simão, que também é chamado de Pedro. [Ele lhe contará uma boa mensagem. ]
6 Hura duc ostatuz Simon larru appainçalebat baithan, ceinec baitu etchea itsas aldean: haic erranen drauc cer hic eguin behar duán.
Ele está hospedado na casa de outro homem, curtidor de couro, [que também se chama ]Simão. A casa dele fica perto do mar”.
7 Eta partitu cenean Corneliori minço çayón Aingueruä, dei citzan bere cerbitzarietaric biga, eta harequin ardura ciradenetaric hommedarmes deuotbat.
Após sair o anjo que falava com Cornélio, este convocou dois dos seus servos domésticos e um soldado que lhe servia. Aquele soldado também adorava a Deus.
8 Eta hæy gucia contatu cerauenean, igor citzan Ioppera.
Cornélio lhes explicou tudo [que o anjo tinha dito. Então ]mandou que eles fossem a Jope, [pedindo a Pedro que os acompanhasse a Cesareia.]
9 Biharamunean hec bidean cioacela, eta hirira hurbiltzen ciradela, igan cedin Pierris etche gainera othoitz eguitera sey orenén inguruän.
Por volta do meio-dia no dia seguinte, aqueles [três homens ]viajavam [pela estrada ]e se aproximavam de [Jope. À mesma hora daquele dia, ]Pedro subiu para o terraço da casa para orar.
10 Eta guertha cedin, gossetu cenean, refectionea hartu nahi vkan baitzuen, eta appaincen ceraucatela eror cedin haren gainera spirituzco transportamendubat.
Ele ficou com fome, desejando algo para comer. Enquanto alguém lhe preparava a comida, [Pedro ]teve [a seguinte ]visão:
11 Eta ikus ceçan ceruä irequia, eta iausten çayola beregana vncibat, mihisse handibat beçala, laur cantoinetan lothua, lurrera iausten cela.
Ele viu o céu aberto {que [alguém ]tinha aberto o céu} (OU, Ele viu uma abertura no céu) e algo como um enorme lençol que descia {[alguém ]estava baixando algo parecido como um enorme lençol} até o chão. [Estava atado das ]quatro pontas [com cordões].
12 Ceinetan baitzén lurreco animal laur oindun gucietaric, eta bassa bestietaric eta herrestez dabiltzanetaric, eta ceruco chorietaric.
Dentro do lençol havia toda sorte/todo o tipo de criaturas, [inclusive animais e pássaros que a lei de Moisés proibia que os judeus comessem. ]Alguns dos animais eram quadrúpedes {tinham quatro patas}, outros se arrastavam pelo chão e outros eram aves silvestres.
13 Eta ethor cedin harengana vozbat, Iaiqui adi Pierris, hil eçac eta ian eçac.
Então [ele ouviu ]o Senhor [SYN] dizer-lhe: “Pedro, levante-se, mate, [cozinhe alguns destes bichos ]e coma [da carne deles]!”
14 Orduan dio Pierrisec, Ez Iauna: ecen egundano eztiát ian gauça communic edo satsuric.
Mas Pedro respondeu: “Senhor, com certeza o Senhor não [deseja que eu realmente faça isso! ]Nunca comi nenhuma [carne ]que [nossa lei judaica ]declarasse imunda ou tabu/[algo que nós ](excl) não deveríamos comer”.
15 Eta vozac berriz hari bigarren aldian erran cieçon, Iaincoac purificatu duena hic ezteçála communetan eduqui.
Pedro o [MTY] [ouviu ]falar com ele pela segunda vez, dizendo: “Se Deus declarou algo aceitável [para comer, ]não diga que é inaceitável [para comer”. ]
16 Eta haur eguin cedin hirur aldiz: guero harçara retira cedin vncia cerurát.
[Pedro ]ouviu três [vezes ]aquelas [mesmas palavras, para ele pensar bem sobre aquilo que tinha acontecido]. Imediatamente [depois que o Senhor tinha dito aquilo pela terceira vez, ]o lençol/a coisa [contendo os animais e pássaros ]foi retirado/içado/levantado {[alguém ]retirou/alçou/levantou/o lençol/a coisa [contendo os animais e pássaros]} para o céu novamente.
17 Eta Pierrisec bere baithan dudatzen çuen beçala ceric licén ikussi çuen visionea, huná, Cornelioz igorri içan ciraden guiçonac, Simonen etchea galde eguinic ethor citecen borthara.
Enquanto Pedro tentava compreender o significado daquela visão, [chegaram ]os homens mandados por Cornélio {que Cornélio tinha mandado}. [Eles pediram orientação das pessoas para localizar ]a casa de Simão. [Por isso encontraram a casa dele ]e já estavam diante da porta.
18 Eta cembeit deithuric, galde eguin ceçaten eya Simon icen goiticoz Pierris deitzen cena han cenez ostatuz,
Eles chamaram, perguntando se um homem chamado Simão, também chamado de Pedro, estava hospedado ali.
19 Eta Pierris gogueta cegoela visioneaz, erran cieçón Spirituac, Huná, hirur guiçon hire galdez diaudec.
Enquanto Pedro continuava tentando entender [o significado ]da visão, o Espírito [de Deus ]lhe disse: “Escute! [Estão aqui ]três homens que desejam conversar com você.
20 Iaiquiric bada iautsi adi eta habil hequin deus dudatu gabe: ecen nic igorri citiát.
Portanto, levante-se, desça, e vá com eles! Não pense que não deve acompanhá-los [por serem gentios/não-judeus], pois eu os mandei [para cá]!”
21 Pierrisec bada iautsiric Cornelioz harengana igorri içan ciraden guiçonetara, erran ceçan, Huná, ni naiz çuec galdez çaudetena: cer da causá ceinagatic hemen baitzarete?
Por isso Pedro foi ter com os homens e lhes disse: “[Sejam bem-vindos]! Sou [o homem ]que vocês estão procurando. Por que vieram?”
22 Eta hec erran ceçaten, Cornelio centenera, guiçon iustoa eta Iaincoaren beldurra duena, eta Iuduén natione guciaz testimoniage duena, diuinoqui Aingueru saindu batez aduertitu içan duc erekar ençan hi bere etchera, eta minçatzen ençun ençan.
Eles/Um deles responderam/respondeu: “Cornélio, oficial do exército [romano, mandou-nos para cá. ]Ele é um homem reto que adora a Deus, e se comenta em toda a comunidade judaica [HYP] [que o conhece ]{todos os judeus [HYP] [que o conhecem ]dizem} que ele é um homem muito bom. Foi dito a ele por um anjo mandado por Deus {Um anjo que Deus tinha mandado disse a ele}: ‘Mande alguns homens a [Jope para localizar Simão Pedro e ]trazê-lo para cá, para que ele possa ouvir o que você tem a dizer.’”
23 Barnera deithuric bada recebi citzan hec ostatuz eta biharamunean Pierris ioan cedin hequin, eta Ioppeco anayetaric batzuc compainia eguin cieçoten.
Por isso Pedro [prometeu acompanhá-los. Logo ele ]os convidou a entrarem [na casa, ]garantindo que eles [poderiam pernoitar ali]. No dia seguinte, Pedro se aprontou e foi com os homens. Vários dos cristãos de Jope o acompanharam.
24 Eta biharamunean sar citecen Cesarean. Eta Cornelio hayén beguira cegoen, bere ahideac eta adisquide familiarac deithuric.
Um dia depois, eles chegaram à [cidade de ]Cesareia, onde Cornélio os esperava. Ele tinha convidado também seus parentes e amigos íntimos, [por isso eles também estavam lá na casa dele. ]
25 Eta guertha cedin Pierris sartzen cen beçala, Cornelio aitzinera ilki baitzequión, eta bere buruä haren oinetara egotziric, adora ceçan.
Quando Pedro entrou, Cornélio foi recebê-lo e se ajoelhou diante dele para prestar-lhe culto.
26 Baina Pierrisec goiti ceçan hura, cioela, Iaiqui adi neuror-ere guiçon nauc.
Mas Pedro [pegou o braço/a mão de Cornélio, ]obrigando-o a ficar em pé. Ele disse: “Levante-se [e não me reverencie/adore! ]Eu sou apenas um ser humano, [como você]!”
27 Eta harequin minço cela sar cedin, eta eriden ceçan anhitz gende hara bilduric:
Enquanto ele falava com Cornélio, Pedro [e os outros ]entraram [num salão da casa.] Pedro viu que muitas pessoas tinham se reunido [ali].
28 Eta erran ciecén, Çuec badaquiçue eztela permettitzen guiçon Iudubat iuncta edo hurbil daquión estranger bati: baina niri eracutsi draut Iaincoac guiçonic batre commun edo satsu ezteçadan erran.
Então Pedro lhes disse: “Vocês sabem que qualquer [de nós ]judeus seria desobediente às nossas leis [judaicas ]se nos (excl) associássemos com qualquer não judeu, fazendo-lhe [apenas ]uma visita. Contudo, Deus me mostrou [numa visão ]que eu não deveria afirmar, com relação a nenhum indivíduo, que Deus recusa aceitá-lo.
29 Eta halacotz duda gabe ethorri içan naiz deithuric. Galdez nauçue bada cer causaz ni erekarri nauçuen.
Portanto, quando fui convidado {vocês mandaram [umas pessoas ]para me convidar} a vir [visitá-los], vim [logo. Eu ]não disse que me seria impossível acompanhar [pessoas gentias/não-judias. Portanto, digam-me, por favor, ]por que vocês me convidaram a vir [para cá]?”
30 Orduan Cornelioc dio, Laur egun dic ordu hunetarano bainincen barur, eta bedratzi orenetan niangoán, othoizte eguiten neure etchean: eta huná, guiçombat presenta ciedián ene aitzinean, arguitzen çuen veztiduratan:
Cornélio respondeu, “Faz quatro dias [que convidei você]. Por volta desta hora [naquele dia], eu estava orando [a Deus ]em minha casa, [como costumo fazer ]às 15h00. De repente, uma pessoa, cujas roupas [brilhavam, ]apareceu diante de mim
31 Eta erran cieçán, Cornelio, ençun içan duc hire orationea, eta hire elemosynác memoriotan dituc Iaincoaren aitzinean.
e me disse: ‘Cornélio, ao orar, você é ouvido por Deus {Deus ouve [quando ]você ora [a Ele]}. Outrossim, foi notado por Ele {Ele notou} e [foi do agrado dele ]o fato de você dar [com frequência ]dinheiro aos pobres [para os ajudar. ]
32 Igorrac bada Ioppera, eta dei eraci eçac Simon icen goiticoz Pierris deitzen dena: hura duc ostatuz Simon larru appainçalearen etchean itsas aldean: hura dathorrenean minçaturen çaic hiri
Portanto, mande [mensageiros ]à [cidade de ]Jope, [para ]convidar Simão, também chamado de Pedro, a vir até aqui. Ele está hospedado perto do mar numa casa que pertence a [outro ]homem de nome Simão, que é curtidor de couro. [Ao chegar Simão Pedro, ele vai contar-lhe algo/uma mensagem de Deus.’ ]
33 Halacotz bertan hiregana igorri diat, eta hic vngui eguin duc ceren ethorri aicén. Orain bada gu gucioc gaituc hemen Iaincoaren aitzinean Iaincoaz manatu içan çaizquián gauça guciac ençun ditzagunçát.
Por isso mandei imediatamente [alguns homens, que convidaram ]você [a vir para cá ]e lhe agradeço [sinceramente ]a sua disposição de vir. Agora todos nós (excl) estamos reunidos aqui, [sabendo ]que Deus está conosco, para ouvir todas as coisas que o Senhor [Deus ]o mandou {que você recebeu ordem do Senhor [Deus ]de}[dizer. Portanto, fale-nos agora”.]
34 Orduan irequiric Pierrisec bere ahoa, erran ceçan, Eguiaz erideiten dut ecen Iaincoa eztagoela personén apparentiara beha.
Então Pedro começou a falar [MTY] a eles, dizendo, “[Agora ]entendo que é verdade que Deus não favorece apenas certos grupos [de pessoas. ]
35 Baina natione gucietan hari beldur çayona, eta iustitia eguiten duena, dela haren gogaraco.
Pelo contrário, de cada grupo de pessoas Ele aceita [todos os que ]O honram e fazem aquilo que lhe agrada.
36 Gauça haur igorri vkan draue Iaincoac Israeleco haourrey, denuntiatzen çuelaric baquea Iesus Christez, cein baita gucién Iauna.
[Vocês já conhecem ]a mensagem que Deus mandou a [nós ]israelitas. [Deus nos ]proclamou [as boas notícias de que Ele ]iria fazer com que [as pessoas ]gozassem de paz [com Ele ]por causa daquilo que Jesus Cristo [fez em benefício de todos os seres humanos. ]Esta pessoa [Jesus não é apenas Senhor do povo israelita. Ele é também ]o Senhor [que governa ]todas [as pessoas].
37 Çuec badaquiçue cer eguin içan den Iudea gucian, hassiric Galilean, Ioannesec predicatu vkan duen Baptismoaren ondoan:
Vocês sabem daquilo que [Jesus ]fez por toda a terra de Judeia, a começar pela Galileia. Ele começou [a fazer essas coisas ]depois que João tinha proclamada às [pessoas que deveriam fugir dos seus pecados antes de serem batizados por ele.]
38 Nola Iesus Nazareno vnctatu duen Iaincoac Spiritu sainduaz eta verthutez, cein ebili içan baita vngui eguiten çuela eta deabruaz tormentatu ciraden guciac sendatzen cituela: ecen Iaincoa cen harequin
[Vocês sabem de ]Jesus [da cidadezinha ]de Nazaré. Sabem que Deus lhe deu [MTY] seu Espírito Santo e o poder [de praticarem milagres. Vocês sabem também ]de como Jesus viajou a tantos lugares diferentes, praticando sempre boas obras e curando [as pessoas. Especificamente, ]Ele curava continuamente todas as pessoas que o diabo fazia sofrerem {a quem o diabo causava sofrimento}. [Jesus conseguia fazer tais coisas ]porque Deus o ajudava continuamente.
39 Eta gu gara testimonio Iuduén eta Ierusalemeren comarcán eguin dituen gauça guciéz.
”Nós (excl) [apóstolos ]informamos as pessoas de todas as coisas que [vimos Jesus ]fazer em Jerusalém e no [resto ]de Israel[. Os líderes em Jerusalém ]O mataram, pregando-O numa cruz.
40 Cein hil vkan baitute çurean vrkaturic, eta hura Iaincoac resuscitatu vkan du hereneco egunean, eta eman manifestatu içateco,
Contudo, Deus fez com que Ele voltasse novamente à vida no terceiro dia [após a sua morte. ]Deus [também ]permitiu que [alguns de nós ](excl) O víssemos para [nos certificarmos de que Ele estava realmente vivo].
41 Ez populu guciari, baina lehendanic Iaincoaz ordenatu ciraden testimonioey, guri diot ceinéc ian eta edan baitugu harequin hura hiletaric resuscitatu içan den ondoan.
Deus não [deixou ]todo o povo [judeu ]vê-lo. Pelo contrário, nós [apóstolos ]tínhamos sido escolhidos por Deus {Deus tinha escolhido a nós, [apóstolos]} anteriormente para vermos [Jesus após Ele se tornar novamente vivo ]e informarmos as outras pessoas [sobre Ele]. Nós [apóstolos somos os ]que tomamos as refeições com Ele, após Ele se tornar [novamente ]vivo depois de morrer.
42 Eta manatu gaitu predicatzera populuari eta testificatzera ecen hura dela vicién eta hilén iuge içateco Iaincoaz ordenatua.
Deus nos mandou pregar às pessoas, dizendo-lhes que Jesus é aquele que foi nomeado/escolhido por Ele {a quem Ele nomeou/escolheu} para julgar [todos os habitantes da terra algum dia. Ele julgará todas ]as pessoas que [ainda ]estiverem vivas e todas as que tiverem morrido [até aquela época. ]
43 Huni Propheta guciec-ere testimoniage ekarten draucate, ecen haren icenean bekatuén barkamendua recebituren dutela hura baithan sinhetsiren duten guciéc.
Todos os profetas [que escreveram sobre o Messias, há muitos anos, ]falaram dele [às pessoas. Eles escreveram ]que se alguém crer no Messias [MTY], Deus perdoará [aquele indivíduo dos ]seus pecados, por causa daquilo que o Messias [faria”.]
44 Oraino Pierrisec propos hauc eduquiten cituela, iauts cedin Spiritu saindua hitz haur ençuten çuten gucién gainera.
Enquanto Pedro ainda dizia estas palavras, o Espírito Santo de repente desceu sobre/passou a controlar [todos os gentios/não-judeus ]que escutavam a mensagem.
45 Eta mirets ceçaten Circoncisioneco fidel Pierrisequin ethorriéc, ceren Gentilén gainera-ere Spiritu sainduaren dohaina erautsi içan baitzen.
Os cristãos judaicos que tinham acompanhado Pedro [de Jope ]se maravilharam que o Espírito Santo tivesse sido dado obviamente/generosamente {[Deus ]tinha dado o Espírito Santo obviamente/generosamente} aos gentios/não-judeus também.
46 Ecen ençuten cituzten hec lengoagez minçatzen eta Iaincoaren laudatzen.
[Os cristãos judaicos sabiam que Deus tinha feito isso ]porque ouviam essas outras pessoas falando em línguas [MTY] [que não tinham aprendido], contando a grandeza de Deus.
47 Orduan ihardets ceçan Pierrisec, Ala nehorc vra empatcha ahal deçaque batheya eztitecen guc beçala spiritu saindua recebitu duten hauc?
Então Pedro disse [aos demais cristãos judaicos que estavam ali: ]“Com certeza todos vocês concordam/Será que algum de vocês proibirá [RHQ] que estas pessoas devem ser batizadas/sejam batizadas {que [nós ](excl) devemos batizar estas pessoas}, [pois Deus ]lhes deu o Espírito Santo tão [obviamente como Ele O ]concedeu a nós, [cristãos judaicos”. ]
48 Eta mana ceçan batheya litecen Iaunaren icenean. Orduan othoitz eguin cieçoten cembeit egunetacotz egon ledin.
Então Pedro explicou àqueles [gentios/não-judeus ]que deveriam ser batizados para [mostrar que tinham crido ][MTY] no [Senhor ]Jesus Cristo. [Portanto, eles os batizaram, a todos eles. Depois de serem batizados, ]eles pediram que Pedro ficasse [com eles ]mais alguns dias. Por isso [Pedro e os demais cristãos judaicos fizeram justamente isso.]

< Eginak 10 >