ՄԱՏԹԷՈՍ 27
1 Երբ առտու եղաւ, բոլոր քահանայապետներն ու ժողովուրդին երէցները խորհրդակցեցան Յիսուսի դէմ՝ որ մեռցնեն զայն:
BUT when it was morning, the chief priests and elders of the people took counsel against Jeshu, how they should put him to death.
2 Երբ կապեցին զայն, տարին եւ մատնեցին Պոնտացի Պիղատոս կառավարիչին:
And they bound him, and led him away, and delivered him to Pilatos the governor.
3 Այն ատեն Յուդա, որ մատնեց զայն, տեսնելով որ դատապարտուեցաւ՝ զղջաց, վերադարձուց երեսուն կտոր արծաթը քահանայապետներուն ու երէցներուն,
Then Jihuda the traitor, when he saw that Jeshu was condemned, repented him, and went hastily, and returned those thirty of silver unto the chief priests and elders,
4 եւ ըսաւ. «Մեղանչեցի՝ անմեղ արիւն մատնելով»: Անոնք ըսին. «Մեզի ի՞նչ, դո՛ւն անդրադարձիր»:
and said, I have sinned, for I have betrayed the innocent blood. But they said to him, To us? what to us? Thou knowest, -thou!
5 Ան ալ ձգեց արծաթը տաճարին մէջ, դուրս ելաւ, ու գնաց՝ խեղդեց ինքզինք:
And he cast down the silver in the temple, and passed away, and went and strangled himself.
6 Քահանայապետներն ալ առնելով արծաթը՝ ըսին. «Արտօնուած չէ դնել ատիկա կորբանին մէջ՝՝, քանի որ արիւնի գին է»:
But the chief priests took up the silver, and said, It is not lawful that we throw it into the place of offering, because it is the price of blood.
7 Եւ խորհրդակցեցան, ու գնեցին անով բրուտին արտը՝ օտարականներու գերեզմանատուն ըլլալու համար:
And they took counsel, and bought with it the field of the potter, for the burial-place of strangers.
8 Ուստի այդ արտը կոչուեցաւ «Արիւնի արտ» մինչեւ այսօր:
Wherefore that field has been called, The field of blood, until this day.
9 Այն ատեն իրագործուեցաւ Երեմիա մարգարէին միջոցով ըսուած խօսքը. «Եւ առին երեսուն կտոր արծաթը, գինը անոր՝ որ գնահատուած էր, որ Իսրայէլի որդիներէն ոմանք գնահատեցին,
Then was fulfilled what had been spoken by the prophet, who said, And I took the thirty (pieces) of silver, the price of him who was precious, whom the sons of Isroel bargained for;
10 ու տուին զայն բրուտին արտին, ինչպէս Տէրը հրամայեց ինծի»:
and gave them for the field of the potter, as the Lord commanded me.
11 Յիսուս կայնեցաւ կառավարիչին առջեւ: Կառավարիչը հարցուց անոր. «Դո՞ւն ես Հրեաներուն թագաւորը»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Դո՛ւն կ՚ըսես»:
But Jeshu himself stood before the governor. And the governor questioned him, and said to him, Thou art the king of the Jihudoyee? Jeshu said to him, Thou hast said.
12 Բայց ոչինչ պատասխանեց՝ երբ կ՚ամբաստանուէր քահանայապետներէն ու երէցներէն:
And while the chief priests and elders were accusing him, he returned not a word.
13 Այն ատեն Պիղատոս ըսաւ անոր. «Չե՞ս լսեր, ո՜րքան կը վկայեն քեզի դէմ»:
Then said Pilatos unto him, Hearest thou not what they witness against thee?
14 Բայց չպատասխանեց անոր. ո՛չ մէկ խօսք ըսաւ, այնպէս որ կառավարիչը մեծապէս զարմացաւ:
But he gave him no answer, no, not in one word; and upon this (Pilate) marvelled greatly.
15 Տօնին ատենը կառավարիչը սովորութիւն ունէր բանտարկեալ մը արձակել բազմութեան, ո՛վ որ ուզէին:
Now at every festival the governor was accustomed to release one of the bound unto the people, whomsoever they would.
16 Այն ատեն ունէին երեւելի բանտարկեալ մը՝ Բարաբբա կոչուած:
But there was (then) bound a notorious prisoner who was called Bar-aba.
17 Ուրեմն երբ հաւաքուեցան՝ Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Ո՞վ կ՚ուզէք որ արձակեմ ձեզի. Բարաբբա՞ն, թէ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
And when they were assembled, Pilatos said to them, Whom will you that I release unto you, Bar-aba, or Jeshu who is called the Meshicha?
18 Քանի որ գիտէր թէ նախանձի՛ համար մատնած էին զայն:
For Pilatos knew that from malice they had delivered him.
19 Երբ ինք բազմած էր դատարանը, իր կինը մէկը ղրկեց իրեն եւ ըսաւ. «Դուն գործ մի՛ ունենար այդ արդարին հետ, որովհետեւ այսօր շատ չարչարուեցայ երազիս մէջ՝ անոր պատճառով»:
But while the governor sat upon his tribunal, his wife sent to him saying, Let there be nothing between thee and that Just One; for much have I suffered in a dream to-day on his account.
20 Բայց քահանայապետներն ու երէցները համոզեցին բազմութիւնը, որ Բարաբբա՛ն խնդրեն եւ Յիսուսը կորսնցնեն:
But the chief priests and elders persuaded the multitude that he should release to them Bar-aba, that they might destroy Jeshu.
21 Կառավարիչը ըսաւ անոնց. «Այս երկուքէն ո՞վ կ՚ուզէք՝ որ արձակեմ ձեզի»:
And the governor answered and said to them, Whom will you that I shall release to you of these two? Then they said, Bar-aba.
22 Անոնք ըսին. «Բարաբբա՛ն»: Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Հապա ի՞նչ ընեմ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
Pilatos saith to them, And to Jeshu who is called the Meshicha, what shall I do with him? They all said, Let him be crucified.
23 Բոլորն ալ ըսին անոր. «Թող խաչուի»: Իսկ կառավարիչը ըսաւ. «Բայց ի՞նչ չարիք ըրած է»: Անոնք ա՛լ աւելի կ՚աղաղակէին. «Թող խաչուի»:
Pilatos saith to them, Why, what evil hath he done? But they clamoured the more, and said, Let him be crucified!
24 Պիղատոս՝ տեսնելով թէ անօգուտ է, այլ մանաւանդ աղմուկ կը բարձրանայ՝՝, ջուր առաւ, ձեռքերը լուաց բազմութեան առջեւ եւ ըսաւ. «Ես անպարտ եմ այդ արդարին արիւնէն. դո՛ւք անդրադարձէք»:
Then Pilatos, when he saw that nothing availed, but that the tumult became greater, took waters (and) washed his hands before the assembly, and said, I am expiated from the blood of this Just One. You shall know.
25 Ամբողջ ժողովուրդը պատասխանեց. «Ատոր արիւնը թող ըլլայ մեր վրայ ու մեր զաւակներուն վրայ»:
And all the people answered and said, His blood upon us, and upon our children!
26 Այն ատեն Բարաբբա՛ն արձակեց անոնց, եւ խարազանելով Յիսուսը՝ յանձնեց անոնց որպէսզի խաչուէր:
THEN he released to them Bar-aba; and scourged Jeshu with thongs, and delivered him to be crucified.
27 Այն ատեն՝ կառավարիչին զինուորները առին Յիսուսը պալատէն ներս, ու զինուորներուն ամբողջ գունդը հաւաքեցին անոր շուրջ:
Then the soldiers of the governor took Jeshu to the Praetorium, and the whole cohort gathered against him.
28 Մերկացնելով զայն՝ հագցուցին անոր որդան կարմիր վերարկու մը,
And they stripped him, and invested him with a cloak of crimson.
29 եւ հիւսելով փուշէ պսակ մը՝ դրին անոր գլուխը, ու եղէգ մը՝ անոր աջ ձեռքը. եւ ծնրադրելով անոր առջեւ՝ կը ծաղրէին զայն ու կ՚ըսէին. «Ողջո՜յն, Հրեաներո՛ւ թագաւոր»:
And they interwove a crown of thorns, and set it upon his head, and a cane in his right hand: and they kneeled upon their knees before him, and mocked him, saying, Hail, king of the Jihudoyee!
30 Եւ թքնելով անոր վրայ՝ կ՚առնէին եղէգը ու կը զարնէին անոր գլուխին:
And they did spit in his face, and took the cane, and struck him upon his head.
31 Երբ ծաղրեցին զայն, հանեցին վրայէն վերարկուն, հագցուցին անոր իր հանդերձները, ու տարին զայն՝ որպէսզի խաչեն:
And when they had derided him, they stripped him of the cloak, and clothed him with his own garments, and led him away to be crucified.
32 Դուրս ելլելով՝ գտան կիւրենացի մարդ մը՝ Սիմոն անունով, եւ ստիպեցին զայն որ վերցնէ անոր խաչը:
And when they had gone forth, they found a Kurinean man whose name was Shemun: this (man) they compel to carry his cross.
33 Երբ եկան տեղ մը՝ Գողգոթա կոչուած, որ կը նշանակէ՝ Գանկի տեղ,
And they came to a place which is called Gogultho, which is expounded, The skull.
34 տուին անոր լեղիով խառնուած քացախ՝ որպէսզի խմէ: Երբ համտեսեց՝ չուզեց խմել:
And they gave him to drink vinegar mingled with gall: and he tasted, but was not willing to drink.
35 Ապա խաչեցին զայն, ու վիճակ ձգելով՝ բաժնեցին անոր հանդերձները. (որպէսզի իրագործուի մարգարէին միջոցով խօսուածը. «Իմ հանդերձներս բաժնեցին իրենց մէջ, եւ իմ պատմուճանիս վրայ վիճակ ձգեցին»: )
And when they had crucified him, they divided his garments by lot: that what was spoken by the prophet might be fulfilled, They parted my garments among them, and upon my vesture did they cast lots.
36 Ու նստած՝ կը պահէին զայն.
And they sat down and watched him there.
37 եւ անոր գլուխին վրայ դրին իր ամբաստանագիրը. «Ա՛յս է Յիսուսը, Հրեաներուն թագաւորը»:
And they placed over his head the occasion of his death, in the writing, This (is) Jeshu, the King of the Jihudoyee.
38 Այն ատեն երկու աւազակներ խաչուեցան անոր հետ, մէկը՝ աջ կողմը, միւսը՝ ձախ կողմը:
AND they crucified with him two thieves, one on his right hand, and one on his left.
39 Անոնք որ կ՚անցնէին՝ կը հայհոյէին անոր, իրենց գլուխը կը շարժէին
But they who passed by railed against him, moving their heads,
40 ու կ՚ըսէին. «Դո՛ւն, որ կը քակէիր տաճարը եւ կը կառուցանէիր երեք օրուան մէջ, փրկէ՛ դուն քեզ: Եթէ Աստուծոյ Որդին ես, իջի՛ր այդ խաչէն»:
and saying, Destroyer of the temple, and builder of it in three days! deliver thyself, if thou art the Son of Aloha, and come down from the cross.
41 Նմանապէս քահանայապետներն ալ՝ դպիրներուն ու երէցներուն հետ ծաղրելով կ՚ըսէին.
Likewise also the chief priests mocking him, with the scribes and elders and Pharishee, saying,
42 «Ուրիշները փրկեց, ինքզի՛նք չի կրնար փրկել: Եթէ Իսրայէլի թագաւոր է, հի՛մա թող իջնէ խաչէն, եւ հաւատանք իրեն:
He saved others; himself he cannot save. If he be the King of Isroel, let him now descend from the cross, that we may see and believe in him.
43 Աստուծոյ վստահած էր. հի՛մա թող ազատէ զինք՝ եթէ կ՚ուզէ զինք, որովհետեւ ըսաւ. “Ես Աստուծոյ Որդին եմ”»:
He trusted upon Aloha; let him liberate him now, if he delighteth in him; for he said, I am the Son of Aloha.
44 Իրեն հետ խաչուած աւազակներն ալ նոյնպէս կը նախատէին զայն:
Likewise also the robbers who were crucified with him reviled him.
45 Վեցերորդ ժամէն՝՝ մինչեւ իններորդ ժամը՝ խաւար եղաւ ամբողջ երկրին վրայ:
BUT from the sixth hour there was darkness upon all the land until the ninth hour.
46 Ժամը իննի ատենները Յիսուս բարձրաձայն աղաղակեց. «Էլի՜, Էլի՜, լամա՞ սաբաքթանի», որ ըսել է. «Իմ Աստուա՜ծս, իմ Աստուա՜ծս, ինչո՞ւ լքեցիր զիս»:
And about the ninth hour Jeshu cried with a high voice, Aloha! Aloha! why hast thou forsaken me?
47 Հոն կայնողներէն ոմանք՝ երբ լսեցին՝ ըսին. «Ասիկա Եղիա՛ն կը կանչէ»:
But certain of them who stood there, when they heard, said, This hath cried unto Ilio.
48 Իսկոյն անոնցմէ մէկը վազեց, առաւ սպունգ մը, լեցուց քացախով, եւ անցընելով եղէգի մը՝ տուաւ անոր որ խմէ:
And forthwith ran one from them, and took a sponge, and filled it with vinegar, and set it upon a cane, and gave him to drink.
49 Միւսները ըսին. «Թո՛ղ, տեսնենք թէ Եղիա պիտի գա՞յ՝ փրկելու զայն»:
But the rest said, Let alone, we will see whether Ilio (will) come to deliver him.
50 Յիսուս դարձեալ բարձրաձայն աղաղակեց ու հոգին աւանդեց:
But he, Jeshu, again cried with a high voice, and dismissed his spirit.
51 Եւ ահա՛ տաճարին վարագոյրը երկուքի պատռեցաւ՝ վերէն վար, երկիրը շարժեցաւ, ժայռերը ճեղքուեցան,
And at once the veil of the temple was rent in twain from above to beneath; and the earth was shaken, and the rocks were riven.
52 գերեզմանները բացուեցան, ու շատ մը սուրբ ննջեցեալներու մարմիններ յարութիւն առին.
And the house of the buried was opened; and the bodies of many of the saints who had been asleep arose,
53 եւ գերեզմաններէն ելան անոր յարութենէն ետք, մտան սուրբ քաղաքը ու երեւցան շատերու:
and came forth, and after his resurrection went into the holy city, and were seen by many.
54 Բայց հարիւրապետը եւ անոր հետ Յիսուսը պահողները, երբ տեսան երկրաշարժն ու պատահածները՝ չափազանց վախցան, եւ ըսին. «Ճշմա՛րտապէս ասիկա Աստուծոյ Որդին էր»:
But the centurion and those with him, who guarded Jeshu, when they saw the commotion and those (portents) which took place, feared greatly, and said, Assuredly this was the Son of Aloha.
55 Հոն շատ կիներ կային, որոնք հեռուէն կը նայէին. անոնք Յիսուսի հետեւեր էին Գալիլեայէն՝ իրեն սպասարկելու:
(And) many women were there, beholding from afar; those who had come after Jeshu from Galila, and had ministered unto him.
56 Անոնց մէջ էին Մարիամ Մագդաղենացին, Յակոբոսի ու Յովսէսի մայրը՝ Մարիամ, եւ Զեբեդէոսի որդիներուն մայրը:
One of them was Mariam Magdolitha, and Mariam the mother of Jakub and of Josi, and the mother of the sons of Zabdai.
57 Երբ իրիկուն եղաւ՝ հարուստ մարդ մը եկաւ Արիմաթեայէն, որուն անունը Յովսէփ էր, եւ ի՛նք ալ Յիսուսի աշակերտ էր:
BUT when it was evening, there came a rich man from Rometha, whose name was Jauseph, who himself also was a disciple of Jeshu.
58 Ան՝ երթալով Պիղատոսի քով՝ խնդրեց Յիսուսի մարմինը. այն ատեն Պիղատոս հրամայեց՝ որ մարմինը տրուի:
This went unto Pilatos, and begged the body of Jeshu. And Pilatos commanded that the body should be given to him.
59 Յովսէփ առաւ մարմինը, փաթթեց մաքուր կտաւով,
And Jauseph took the body, and wound it round in a cloth of pure linen,
60 ու դրաւ իր նոր գերեզմանին մէջ՝ որ փորած էր ժայռի մէջ. եւ մեծ քար մը գլորելով գերեզմանին դուռը՝ գնաց:
and laid it in a new house of burial of his own, which was hewn out in the rock. And they rolled a great stone, and heaved it against the door of the sepulchre, and went.
61 Մարիամ Մագդաղենացին ու միւս Մարիամը հոն էին՝ գերեզմանին դիմաց նստած:
Now there were there Mariam Magdolitha and the other Mariam, who were sitting over against the sepulchre.
62 Հետեւեալ օրը, որ Ուրբաթէն ետք էր, քահանայապետներն ու Փարիսեցիները հաւաքուեցան Պիղատոսի քով,
BUT the day which was next after the preparation, the chief priests and Pharishee came together unto Pilatos,
63 եւ ըսին. «Տէ՛ր, կը յիշենք թէ այդ մոլորեցուցիչը, մինչ տակաւին ողջ էր, կ՚ըսէր. “Յարութիւն պիտի առնեմ երեք օրէն”:
saying to him, Our lord, we remember that that impostor said while alive, That after three days I will arise.
64 Ուրեմն հրամայէ՛, որ գերեզմանը ապահովուի՝ մինչեւ երրորդ օրը. որպէսզի իր աշակերտները չգան գիշերուան մէջ, չգողնան զայն եւ չըսեն ժողովուրդին. “Մեռելներէն յարութիւն առաւ”, ու վերջին մոլորութիւնը աւելի գէշ ըլլայ քան առաջինը»:
Command therefore that they watch the sepulchre till (after) the third of the days; lest his disciples come, and steal him away by night, and tell the people that from the house of the dead he has risen, and the last delusion be worse than the first.
65 Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Դուք պահակազօրք ունիք. գացէ՛ք, ապահովեցէ՛ք՝ ի՛նչպէս որ կ՚ուզէք»:
Pilatos saith to them, Ye have guards; go, watch diligently, as ye know how.
66 Անոնք ալ գացին եւ ապահովեցին գերեզմանը՝ քարը կնքելով ու պահակազօրքով:
So they went, and set a watch (about) the sepulchre, and sealed the stone along with the guards.
