ՄԱՏԹԷՈՍ 27
1 Երբ առտու եղաւ, բոլոր քահանայապետներն ու ժողովուրդին երէցները խորհրդակցեցան Յիսուսի դէմ՝ որ մեռցնեն զայն:
NOW when the morning came, all the chief priests and the elders of the people took counsel against Jesus how they might put him to death.
2 Երբ կապեցին զայն, տարին եւ մատնեցին Պոնտացի Պիղատոս կառավարիչին:
And having bound him, they led him away, and delivered him to Pontius Pilate the governor.
3 Այն ատեն Յուդա, որ մատնեց զայն, տեսնելով որ դատապարտուեցաւ՝ զղջաց, վերադարձուց երեսուն կտոր արծաթը քահանայապետներուն ու երէցներուն,
Then Judas who betrayed him, seeing that he was condemned, repenting, carried back the thirty silver pieces to the chief priests and the elders,
4 եւ ըսաւ. «Մեղանչեցի՝ անմեղ արիւն մատնելով»: Անոնք ըսին. «Մեզի ի՞նչ, դո՛ւն անդրադարձիր»:
saying, I have sinned, in betraying innocent blood. But they said, What is that to us? see thou to that.
5 Ան ալ ձգեց արծաթը տաճարին մէջ, դուրս ելաւ, ու գնաց՝ խեղդեց ինքզինք:
And throwing down the silver pieces in the temple, he departed; and going out, hanged himself.
6 Քահանայապետներն ալ առնելով արծաթը՝ ըսին. «Արտօնուած չէ դնել ատիկա կորբանին մէջ՝՝, քանի որ արիւնի գին է»:
Then the chief priests taking up the silver pieces, said, It is not lawful to put them to the treasure destined for sacred uses, because it is the price of blood.
7 Եւ խորհրդակցեցան, ու գնեցին անով բրուտին արտը՝ օտարականներու գերեզմանատուն ըլլալու համար:
So taking counsel, they bought with them a potter’s field, as a burial-place for strangers.
8 Ուստի այդ արտը կոչուեցաւ «Արիւնի արտ» մինչեւ այսօր:
Therefore is that field called, The field of blood unto this day.
9 Այն ատեն իրագործուեցաւ Երեմիա մարգարէին միջոցով ըսուած խօսքը. «Եւ առին երեսուն կտոր արծաթը, գինը անոր՝ որ գնահատուած էր, որ Իսրայէլի որդիներէն ոմանք գնահատեցին,
Then was fulfilled what was spoken by Jeremiah the prophet, saying, And they took the thirty silver pieces, the price of him who had been estimated at that rate, whom they of the children of Israel did value:
10 ու տուին զայն բրուտին արտին, ինչպէս Տէրը հրամայեց ինծի»:
and gave them for the potter’s field, as the Lord had ordered me.
11 Յիսուս կայնեցաւ կառավարիչին առջեւ: Կառավարիչը հարցուց անոր. «Դո՞ւն ես Հրեաներուն թագաւորը»: Յիսուս ըսաւ անոր. «Դո՛ւն կ՚ըսես»:
Then was Jesus placed before the governor, and the governor interrogated him, saying, Art thou the King of the Jews? Then Jesus replied to him, Thou sayest true.
12 Բայց ոչինչ պատասխանեց՝ երբ կ՚ամբաստանուէր քահանայապետներէն ու երէցներէն:
And when he was accused of the chief priests and elders, he made no reply.
13 Այն ատեն Պիղատոս ըսաւ անոր. «Չե՞ս լսեր, ո՜րքան կը վկայեն քեզի դէմ»:
Then saith Pilate to him, Hearest thou not how many things they testify against thee?
14 Բայց չպատասխանեց անոր. ո՛չ մէկ խօսք ըսաւ, այնպէս որ կառավարիչը մեծապէս զարմացաւ:
And he made him no reply, no not to a single word: so that the governor marvelled exceedingly.
15 Տօնին ատենը կառավարիչը սովորութիւն ունէր բանտարկեալ մը արձակել բազմութեան, ո՛վ որ ուզէին:
Now at the feast, the governor had been accustomed to release one prisoner to the people, whomsoever they chose.
16 Այն ատեն ունէին երեւելի բանտարկեալ մը՝ Բարաբբա կոչուած:
And they had at that time a notorious prisoner, called Barabbas.
17 Ուրեմն երբ հաւաքուեցան՝ Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Ո՞վ կ՚ուզէք որ արձակեմ ձեզի. Բարաբբա՞ն, թէ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
Being therefore gathered around him, Pilate said to them, Whom will ye that I release unto you? Barabbas, or Jesus called Messiah?
18 Քանի որ գիտէր թէ նախանձի՛ համար մատնած էին զայն:
For he knew that out of envy they had delivered him up.
19 Երբ ինք բազմած էր դատարանը, իր կինը մէկը ղրկեց իրեն եւ ըսաւ. «Դուն գործ մի՛ ունենար այդ արդարին հետ, որովհետեւ այսօր շատ չարչարուեցայ երազիս մէջ՝ անոր պատճառով»:
Then, as he was sitting on the tribunal, his wife sent a message to him, saying, Have thou nothing to do with that righteous person; for I have suffered much to-day in a dream on his account.
20 Բայց քահանայապետներն ու երէցները համոզեցին բազմութիւնը, որ Բարաբբա՛ն խնդրեն եւ Յիսուսը կորսնցնեն:
But the chief priests and elders persuaded the populace that they should ask for Barabbas, and destroy Jesus.
21 Կառավարիչը ըսաւ անոնց. «Այս երկուքէն ո՞վ կ՚ուզէք՝ որ արձակեմ ձեզի»:
The governor repeating the question, said to them, Which of the two will ye that I release unto you? They said Barabbas.
22 Անոնք ըսին. «Բարաբբա՛ն»: Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Հապա ի՞նչ ընեմ Յիսուսը՝ որ Քրիստոս կը կոչուի»:
Pilate saith unto them, What then shall I do with Jesus, who is called the Messiah? They all say to him, Let him be crucified.
23 Բոլորն ալ ըսին անոր. «Թող խաչուի»: Իսկ կառավարիչը ըսաւ. «Բայց ի՞նչ չարիք ըրած է»: Անոնք ա՛լ աւելի կ՚աղաղակէին. «Թող խաչուի»:
The governor replied, But what evil hath he done? They cried out with greater vehemence, saying, Let him be crucified.
24 Պիղատոս՝ տեսնելով թէ անօգուտ է, այլ մանաւանդ աղմուկ կը բարձրանայ՝՝, ջուր առաւ, ձեռքերը լուաց բազմութեան առջեւ եւ ըսաւ. «Ես անպարտ եմ այդ արդարին արիւնէն. դո՛ւք անդրադարձէք»:
When Pilate saw that it was of no use to contend, but that rather a tumult was rising, he took water, and washed his hands before the people, saying, I am innocent of the blood of this righteous man: ye must answer for it.
25 Ամբողջ ժողովուրդը պատասխանեց. «Ատոր արիւնը թող ըլլայ մեր վրայ ու մեր զաւակներուն վրայ»:
Then all the people answering said, His blood be on us, and on our children.
26 Այն ատեն Բարաբբա՛ն արձակեց անոնց, եւ խարազանելով Յիսուսը՝ յանձնեց անոնց որպէսզի խաչուէր:
Then he released unto them Barabbas: but having scourged Jesus, he delivered him up to be crucified.
27 Այն ատեն՝ կառավարիչին զինուորները առին Յիսուսը պալատէն ներս, ու զինուորներուն ամբողջ գունդը հաւաքեցին անոր շուրջ:
Thereupon the soldiers of the governor taking Jesus away to the Praetorium, gathered around him the whole band:
28 Մերկացնելով զայն՝ հագցուցին անոր որդան կարմիր վերարկու մը,
and stripping him, put about him a scarlet cloak.
29 եւ հիւսելով փուշէ պսակ մը՝ դրին անոր գլուխը, ու եղէգ մը՝ անոր աջ ձեռքը. եւ ծնրադրելով անոր առջեւ՝ կը ծաղրէին զայն ու կ՚ըսէին. «Ողջո՜յն, Հրեաներո՛ւ թագաւոր»:
And platting a crown of thorns, they placed it on his head, and a cane in his right hand: and bowing the knee before him, mocked him, saying, Hail, king of the Jews!
30 Եւ թքնելով անոր վրայ՝ կ՚առնէին եղէգը ու կը զարնէին անոր գլուխին:
And spitting upon him, they took the cane, and struck him upon his head.
31 Երբ ծաղրեցին զայն, հանեցին վրայէն վերարկուն, հագցուցին անոր իր հանդերձները, ու տարին զայն՝ որպէսզի խաչեն:
And when they had insulted him, they took off from him the cloak, and put his own garments on him, and led him away to crucify him.
32 Դուրս ելլելով՝ գտան կիւրենացի մարդ մը՝ Սիմոն անունով, եւ ստիպեցին զայն որ վերցնէ անոր խաչը:
And as they were going out, they found a man of Cyrene, Simon by name; him they compelled to carry his cross.
33 Երբ եկան տեղ մը՝ Գողգոթա կոչուած, որ կը նշանակէ՝ Գանկի տեղ,
And when they were come to a place called Golgotha (which is called the place of a skull),
34 տուին անոր լեղիով խառնուած քացախ՝ որպէսզի խմէ: Երբ համտեսեց՝ չուզեց խմել:
they gave him vinegar to drink mingled with gall: and having tasted it, he refused to drink.
35 Ապա խաչեցին զայն, ու վիճակ ձգելով՝ բաժնեցին անոր հանդերձները. (որպէսզի իրագործուի մարգարէին միջոցով խօսուածը. «Իմ հանդերձներս բաժնեցին իրենց մէջ, եւ իմ պատմուճանիս վրայ վիճակ ձգեցին»: )
Then having crucified him, they parted his garments, casting the lot: that it might be fulfilled, what was spoken by the prophet, They parted my garments among them, and for my vesture they threw the lot.
36 Ու նստած՝ կը պահէին զայն.
And sitting down, they guarded him there.
37 եւ անոր գլուխին վրայ դրին իր ամբաստանագիրը. «Ա՛յս է Յիսուսը, Հրեաներուն թագաւորը»:
And they placed over his head his accusation in writing, THIS IS JESUS THE KING OF THE JEWS.
38 Այն ատեն երկու աւազակներ խաչուեցան անոր հետ, մէկը՝ աջ կողմը, միւսը՝ ձախ կողմը:
Then were crucified with him two robbers, one on his right hand, and the other on his left.
39 Անոնք որ կ՚անցնէին՝ կը հայհոյէին անոր, իրենց գլուխը կը շարժէին
And they who were passing by reviled him, shaking their heads,
40 ու կ՚ըսէին. «Դո՛ւն, որ կը քակէիր տաճարը եւ կը կառուցանէիր երեք օրուան մէջ, փրկէ՛ դուն քեզ: Եթէ Աստուծոյ Որդին ես, իջի՛ր այդ խաչէն»:
and saying, Thou that canst pull down the temple, and build it in three days, save thyself. If thou be the Son of God, descend from the cross.
41 Նմանապէս քահանայապետներն ալ՝ դպիրներուն ու երէցներուն հետ ծաղրելով կ՚ըսէին.
And with similar language also did the chief priests, insulting him, with the scribes and elders, and Pharisees,
42 «Ուրիշները փրկեց, ինքզի՛նք չի կրնար փրկել: Եթէ Իսրայէլի թագաւոր է, հի՛մա թող իջնէ խաչէն, եւ հաւատանք իրեն:
say, He saved others, himself he is unable to save. If he be the King of Israel, let him come down now from the cross, and we will believe him.
43 Աստուծոյ վստահած էր. հի՛մա թող ազատէ զինք՝ եթէ կ՚ուզէ զինք, որովհետեւ ըսաւ. “Ես Աստուծոյ Որդին եմ”»:
He trusted in God; let him now deliver him, if he will have him: for he said, I am the Son of God.
44 Իրեն հետ խաչուած աւազակներն ալ նոյնպէս կը նախատէին զայն:
And in the same manner also, did the robbers who were crucified with him, revile him.
45 Վեցերորդ ժամէն՝՝ մինչեւ իններորդ ժամը՝ խաւար եղաւ ամբողջ երկրին վրայ:
Now from the fifth hour darkness fell upon all the land, unto the ninth hour.
46 Ժամը իննի ատենները Յիսուս բարձրաձայն աղաղակեց. «Էլի՜, Էլի՜, լամա՞ սաբաքթանի», որ ըսել է. «Իմ Աստուա՜ծս, իմ Աստուա՜ծս, ինչո՞ւ լքեցիր զիս»:
But about the ninth hour Jesus cried out with an exceeding loud cry, saying, Eli! Eli! lama, sabacthani? that is, My God! my God! why hast thou forsaken me?
47 Հոն կայնողներէն ոմանք՝ երբ լսեցին՝ ըսին. «Ասիկա Եղիա՛ն կը կանչէ»:
Then some of those who stood there, hearing him, said, This man is calling out for Elias.
48 Իսկոյն անոնցմէ մէկը վազեց, առաւ սպունգ մը, լեցուց քացախով, եւ անցընելով եղէգի մը՝ տուաւ անոր որ խմէ:
And immediately one of them, running, and taking a sponge, and filling it with vinegar, and fastening it to a pole, put it to him to drink.
49 Միւսները ըսին. «Թո՛ղ, տեսնենք թէ Եղիա պիտի գա՞յ՝ փրկելու զայն»:
The others said, Let him alone, let us see whether Elias will come to save him.
50 Յիսուս դարձեալ բարձրաձայն աղաղակեց ու հոգին աւանդեց:
Then Jesus crying again with a loud voice gave up the ghost.
51 Եւ ահա՛ տաճարին վարագոյրը երկուքի պատռեցաւ՝ վերէն վար, երկիրը շարժեցաւ, ժայռերը ճեղքուեցան,
And, lo! the vail of the temple was rent in two, from the upper part to the bottom; and the earth was shaken; and the rocks were rent;
52 գերեզմանները բացուեցան, ու շատ մը սուրբ ննջեցեալներու մարմիններ յարութիւն առին.
and the sepulchres were opened; and many bodies of saints, who slept, arose;
53 եւ գերեզմաններէն ելան անոր յարութենէն ետք, մտան սուրբ քաղաքը ու երեւցան շատերու:
and coming out of the sepulchres after his resurrection, entered into the holy city, and appeared unto many.
54 Բայց հարիւրապետը եւ անոր հետ Յիսուսը պահողները, երբ տեսան երկրաշարժն ու պատահածները՝ չափազանց վախցան, եւ ըսին. «Ճշմա՛րտապէս ասիկա Աստուծոյ Որդին էր»:
Then the centurion, and they who were with him, guarding Jesus, when they saw the earthquake, and the things which were done, were exceedingly terrified, saying, Assuredly this was the Son of God.
55 Հոն շատ կիներ կային, որոնք հեռուէն կը նայէին. անոնք Յիսուսի հետեւեր էին Գալիլեայէն՝ իրեն սպասարկելու:
Now there were many women on the spot, looking on at a distance, who had followed Jesus from Galilee, ministering unto him:
56 Անոնց մէջ էին Մարիամ Մագդաղենացին, Յակոբոսի ու Յովսէսի մայրը՝ Մարիամ, եւ Զեբեդէոսի որդիներուն մայրը:
among whom was Mary Magdalen, and Mary the mother of James and Joses, and the mother of Zebedee’s children.
57 Երբ իրիկուն եղաւ՝ հարուստ մարդ մը եկաւ Արիմաթեայէն, որուն անունը Յովսէփ էր, եւ ի՛նք ալ Յիսուսի աշակերտ էր:
But when the evening was come, there came a rich man of Arimathea, whose name was Joseph, who himself also was a disciple of Jesus:
58 Ան՝ երթալով Պիղատոսի քով՝ խնդրեց Յիսուսի մարմինը. այն ատեն Պիղատոս հրամայեց՝ որ մարմինը տրուի:
he going in to Pilate, begged for the body of Jesus. Then Pilate ordered the body to be given him.
59 Յովսէփ առաւ մարմինը, փաթթեց մաքուր կտաւով,
And Joseph receiving the body, wrapped it in clean linen;
60 ու դրաւ իր նոր գերեզմանին մէջ՝ որ փորած էր ժայռի մէջ. եւ մեծ քար մը գլորելով գերեզմանին դուռը՝ գնաց:
and laid it in his own new sepulchre, which he had hewn out in a rock: and rolling a vast stone against the door of the sepulchre, departed.
61 Մարիամ Մագդաղենացին ու միւս Մարիամը հոն էին՝ գերեզմանին դիմաց նստած:
And Mary Magdalen, and the other Mary, were there sitting opposite the sepulchre.
62 Հետեւեալ օրը, որ Ուրբաթէն ետք էր, քահանայապետներն ու Փարիսեցիները հաւաքուեցան Պիղատոսի քով,
Now on the morrow, which is the day after the preparation, the chief priests and Pharisees came in a body to Pilate,
63 եւ ըսին. «Տէ՛ր, կը յիշենք թէ այդ մոլորեցուցիչը, մինչ տակաւին ողջ էր, կ՚ըսէր. “Յարութիւն պիտի առնեմ երեք օրէն”:
saying, Sir, we have reflected, that this deceiver, when yet alive, said, After three days I will rise again.
64 Ուրեմն հրամայէ՛, որ գերեզմանը ապահովուի՝ մինչեւ երրորդ օրը. որպէսզի իր աշակերտները չգան գիշերուան մէջ, չգողնան զայն եւ չըսեն ժողովուրդին. “Մեռելներէն յարութիւն առաւ”, ու վերջին մոլորութիւնը աւելի գէշ ըլլայ քան առաջինը»:
Command therefore that the sepulchre be made perfectly secure until the third day, lest his disciples coming by night, steal him, and say to the people, He is risen from the dead, so the last delusion would be worse than the first.
65 Պիղատոս ըսաւ անոնց. «Դուք պահակազօրք ունիք. գացէ՛ք, ապահովեցէ՛ք՝ ի՛նչպէս որ կ՚ուզէք»:
Then said Pilate unto them, Ye have a guard, go and make it as secure as ye think fit.
66 Անոնք ալ գացին եւ ապահովեցին գերեզմանը՝ քարը կնքելով ու պահակազօրքով:
So they went and made the sepulchre secure, putting a seal upon the stone, after placing the guard.
