ԳՈՐԾՔ ԱՌԱՔԵԼՈՑ 7
1 Քահանայապետը ըսաւ. «Այդ բաները ա՞յդպէս են ի՛րապէս»:
Рече же архиерей: аще убо сия тако суть?
2 Ան ալ ըսաւ. «Մարդի՛կ եղբայրներ ու հայրե՛ր, մտի՛կ ըրէք. փառքի Աստուածը երեւցաւ մեր հօր՝ Աբրահամի, երբ Միջագետքի մէջ էր, դեռ Խառանի մէջ չբնակած, եւ ըսաւ անոր.
Он же рече: мужие братие и отцы, послушайте. Бог славы явися отцу нашему Аврааму сущу в Месопотамии, прежде даже не вселитися ему в Харрань,
3 “Ելի՛ր քու երկրէդ ու ազգականներէդ, եւ գնա՛ այն երկիրը՝ որ ես պիտի ցուցնեմ քեզի”:
и рече к нему: изыди от земли твоея и от рода твоего и от дому отца твоего, и прииди в землю, юже аще ти покажу.
4 Այն ատեն՝ ելլելով Քաղդէացիներու երկրէն՝ բնակեցաւ Խառանի մէջ, եւ անոր հօր մեռնելէն ետք՝ անկէ փոխադրեց զայն այս երկիրը, ուր դուք կը բնակիք հիմա:
Тогда изшед от земли Халдейския, вселися в Харрань: и оттуду, по умертвии отца его, пресели его в землю сию, на нейже вы ныне живете,
5 Ո՛չ մէկ ժառանգութիւն տուաւ անոր այս երկրին մէջ, ո՛չ իսկ ոտքի քայլի մը չափ տեղ. բայց խոստացաւ ասիկա իբր կալուած տալ իրեն, եւ իրմէ ետք՝ իր զարմին, երբ դեռ ինք զաւակ չունէր:
и не даде ему наследия в ней, ниже стопы ногу: и обеща дати ему ю во одержание и семени его по нем, не сущу ему чаду.
6 Աստուած սա՛պէս խօսեցաւ. “Անոր զարմը պանդուխտ պիտի ըլլայ օտար երկրի մը մէջ, ու զայն ստրուկ պիտի ընեն եւ չարչարեն չորս հարիւր տարի:
Глагола же сице Бог, яко будет семя его пришелцы в земли чуждей, и поработят е и озлобят лет четыреста.
7 Բայց ե՛ս պիտի դատեմ այն ազգը՝ որուն ստրուկ պիտի ըլլան, - ըսաւ Աստուած, - եւ անկէ ետք պիտի ելլեն ու այս տեղին մէջ պիտի պաշտեն զիս”:
И языку, емуже поработают, сужду Аз, рече Бог: и по сих изыдут и послужат Ми на месте сем.
8 Անոր տուաւ թլփատութեան ուխտը, եւ յետոյ Աբրահամ ծնաւ Իսահակը, ու թլփատեց զայն ութերորդ օրը: Իսահակ ծնաւ Յակոբը, Յակոբ ալ՝ տասներկու նահապետները:
И даде ему завет обрезания. И тако роди Исаака и обреза его в день осмый: и Исаак Иакова, и Иаков дванадесять патриарх.
9 «Նահապետները՝ նախանձելով Յովսէփի՝ ծախեցին զայն Եգիպտոս տարուելու համար. բայց Աստուած անոր հետ էր,
И патриарси позавидевше Иосифу продаша его во Египет: и бе Бог с ним,
10 ու ազատեց զայն իր բոլոր տառապանքներէն: Շնորհք եւ իմաստութիւն տուաւ անոր Եգիպտոսի Փարաւոն թագաւորին առջեւ. ան ալ կառավարիչ նշանակեց զայն Եգիպտոսի ու իր ամբողջ տան վրայ:
и изят его от всех скорбей его, и даде ему благодать и премудрость пред фараоном царем Египетским: и постави его началника над Египтом и над всем домом своим.
11 Երբ Եգիպտոսի եւ Քանանի ամբողջ երկրին մէջ սով եղաւ, ու մեծ տառապանք, մեր հայրերը ուտելիք չէին գտներ:
Прииде же глад на всю землю Египетскую и Ханааню и скорбь велия, и не обретаху сытости отцы наши.
12 Յակոբ՝ երբ լսեց թէ Եգիպտոսի մէջ ցորեն կը գտնուի՝ առաջին անգամ ճամբեց մեր հայրերը:
Слышав же Иаков сущую пшеницу во Египте, посла отцы нашя первее,
13 Երկրորդ անգամ՝ Յովսէփ ճանչցուց ինքզինք իր եղբայրներուն, եւ Յովսէփի ցեղը յայտնի եղաւ Փարաւոնի:
и внегда второе (приидоша), познан бысть Иосиф братии своей, и яве бысть фараону род Иосифов.
14 Յովսէփ մարդ ղրկեց ու կանչեց իր հայրը՝ Յակոբը, եւ բոլոր ազգականները՝ եօթանասունհինգ անձ:
Послав же Иосиф призва отца своего Иакова и все сродство свое, седмьдесят и пять душ.
15 Յակոբ իջաւ Եգիպտոս, ուր վախճանեցան ինք ու մեր հայրերը,
Сниде же Иаков во Египет, и скончася сам и отцы наши:
16 եւ փոխադրուելով Սիւքէմ՝ դրուեցան այն գերեզմանին մէջ, որ Աբրահամ արծաթով գնած էր Սիւքէմի հօր՝ Եմովրի որդիներէն:
и принесени быша в Сихем и положени быша во гробе, егоже купи Авраам ценою сребра от сынов Еммора Сихемова.
17 Երբ մօտեցաւ ժամանակը խոստումին՝ որուն համար Աստուած երդում ըրած էր Աբրահամի, ժողովուրդը աճեցաւ ու բազմացաւ Եգիպտոսի մէջ՝
И якоже приближашеся время обетования, имже клятся Бог Аврааму, возрастоша людие и умножишася во Египте,
18 մինչեւ որ ուրիշ թագաւոր մը ելաւ, որ չէր ճանչնար Յովսէփը:
дондеже наста царь ин (во Египте), иже не знаше Иосифа:
19 Ան խորամանկութեամբ վարուեցաւ մեր ցեղին դէմ եւ չարչարեց մեր հայրերը, մինչեւ անգամ անոնց երախաները դուրս նետել տալով, որպէսզի չապրեցնէ:
сей зле умыслив о роде нашем, озлоби отцы нашя, уморити младенцы их и не оживити.
20 «Այդ ատեն Մովսէս ալ ծնաւ, որ գեղեցիկ էր Աստուծոյ առջեւ, ու երեք ամիս մեծցաւ իր հօր տունը:
В неже время родися Моисей и бе угоден Богови, иже питан бысть месяцы три в дому отца своего:
21 Երբ ան դուրս դրուեցաւ, Փարաւոնի աղջիկը տարաւ զայն եւ մեծցուց իբր իր որդին:
извержена же его взят его дщи фараонова и воспита и себе в сына:
22 Մովսէս կրթուեցաւ Եգիպտացիներուն ամբողջ իմաստութեամբ, ու զօրաւոր էր իր խօսքերով եւ գործերով:
и наказан бысть Моисей всей премудрости Египетстей, бе же силен в словесех и делех.
23 Երբ լման քառասուն տարեկան եղաւ, իր սիրտը փափաքեցաւ այցելել իր եղբայրներուն՝ Իսրայէլի որդիներուն:
Егда же исполняшеся ему лет четыредесятих время, взыде на сердце ему посетити братию свою сыны Израилевы:
24 Անիրաւուած տեսնելով Իսրայելացիներէն մէկը՝ պաշտպանեց զայն, եւ ընկճուածին վրէժը առաւ՝ զարնելով Եգիպտացին:
и видев некоего обидима, пособствова и сотвори отмщение обидимому, убив Египтянина.
25 Կը կարծէր թէ իր եղբայրները պիտի հասկնային թէ Աստուած իրենց փրկութիւն պիտի տար իր ձեռքով. բայց անոնք չհասկցան:
Мняше же разумети братиям своим, яко Бог рукою его даст им спасение: они же не разумеша.
26 Հետեւեալ օրը հանդիպեցաւ անոնց՝ երբ կը կռուէին, եւ ուզեց հաշտեցնել զանոնք՝ ըսելով. “Մարդի՛կ, դուք եղբայրնե՛ր էք. ինչո՞ւ կ՚անիրաւէք զիրար”:
Во утрий же день явися им тяжущымся и привлачаше их в примирение, рек: мужие, братия есте вы, вскую обидите друг друга?
27 Բայց ան որ կ՚անիրաւէր ընկերը՝ վանեց զինք ու ըսաւ. “Ո՞վ քեզ պետ եւ իրաւարար նշանակեց մեր վրայ:
Обидяй же ближняго отрину его, рек: кто тя постави князя и судию над нами?
28 Զի՞ս ալ կ՚ուզես սպաննել, ինչպէս երէկ սպաննեցիր Եգիպտացին”:
Еда убити мя ты хощеши, имже образом убил еси вчера Египтянина?
29 Այս խօսքէն ետք Մովսէս փախաւ ու պանդխտացաւ Մադիամի երկրին մէջ, ուր ծնաւ երկու որդի:
Бежа же Моисей о словеси сем и бысть пришлец в земли Мадиамстей, идеже роди сына два.
30 Երբ քառասուն տարին լրացաւ, Տէրոջ հրեշտակը երեւցաւ անոր Սինա լերան անապատին մէջ՝ մորենիի կրակի բոցով:
И исполньшымся летом четыредесятим, явися ему в пустыни горы Синайския Ангел Господень в пламени огнене в купине:
31 Մովսէս ալ՝ երբ նշմարեց՝ զարմացաւ այդ տեսիլքին վրայ, ու երբ մօտեցաւ դիտելու՝ Տէրոջ ձայնը եկաւ անոր, որ կ՚ըսէր.
Моисей же видев дивляшеся видению: приступающу же ему разумети, бысть глас Господень к нему:
32 “Ե՛ս եմ քու հայրերուդ Աստուածը, Աբրահամի Աստուածը, Իսահակի Աստուածը եւ Յակոբի Աստուածը”: Մովսէս ալ՝ վախէն դողալով՝ չէր յանդգներ դիտել:
Аз Бог отец твоих, Бог Авраамов и Бог Исааков и Бог Иаковль. Трепетен же быв Моисей не смеяше смотрити.
33 Տէրը ըսաւ անոր. “Հանէ՛ ոտքերուդ կօշիկները, որովհետեւ սուրբ երկիր է այն տեղը՝ ուր կայնած ես:
Рече же ему Господь: изуй сапоги ногу твоею, место бо, на немже стоиши, земля свята есть:
34 Ի՛րապէս տեսայ Եգիպտոսի մէջ եղող ժողովուրդիս չարչարանքը, լսեցի անոնց հառաչանքը, եւ իջայ զանոնք ազատելու. ու հիմա եկո՛ւր, քեզ ղրկեմ Եգիպտոս”:
видя видех озлобление людий Моих, иже во Египте, и стенание их услышах, и снидох изяти их: и ныне гряди, послю тя во Египет.
35 «Այս Մովսէսը, որ ուրացան՝ ըսելով. “Ո՞վ պետ եւ իրաւարար նշանակեց քեզ”, զա՛յն ղրկեց Աստուած իբր պետ եւ ազատարար՝ այն հրեշտակին ձեռքով, որ երեւցաւ անոր մորենիին մէջ:
Сего Моисеа, егоже отринуша, рекше: кто тя постави началника и судию? Сего Бог князя и избавителя посла рукою Ангела явльшагося ему в купине:
36 Անիկա՛ դուրս հանեց զանոնք, սքանչելիքներ ու նշաններ ցոյց տալով Եգիպտոսի երկրին եւ Կարմիր ծովուն, ու քառասուն տարի՝ անապատին մէջ:
сей изведе их, сотворь чудеса и знамения в земли Египетстей и в Чермнем мори, и в пустыни лет четыредесять.
37 Այս Մովսէսն է որ ըսաւ Իսրայէլի որդիներուն. “Տէրը՝ ձեր Աստուածը՝ ձեր եղբայրներէն պիտի հանէ ձեզի մարգարէ մը՝ ինծի նման. մտի՛կ ըրէք անոր”:
Сей есть Моисей рекий сыном Израилевым: Пророка вам воздвигнет Господь Бог ваш от братии вашея яко мене: Того послушайте.
38 Ասիկա ա՛ն է որ համախմբումին մէջ էր՝ անապատը, Սինա լերան վրայ իրեն խօսող հրեշտակին եւ մեր հայրերուն հետ: Ան կենարար պատգամներ ընդունեց՝ մեզի տալու.
Сей есть бывый в церкви в пустыни со Ангелом, глаголавшим ему на горе Синайстей, и со отцы нашими, иже прият словеса жива дати нам,
39 բայց մեր հայրերը չուզեցին անոր հնազանդիլ, հապա զայն վանեցին իրենցմէ ու Եգիպտոս դարձան իրենց սիրտին մէջ՝
егоже не восхотеша послушати отцы наши, но отринуша и и обратишася сердцем своим во Египет,
40 ըսելով Ահարոնի. “Աստուածնե՛ր շինէ մեզի, որպէսզի երթան մեր առջեւէն. որովհետեւ այդ Մովսէսը՝ որ հանեց մեզ Եգիպտոսի երկրէն, չենք գիտեր թէ ի՛նչ եղաւ անոր”:
рекше Аарону: сотвори нам боги, иже предидут пред нами, Моисею бо сему, иже изведе нас от земли Египетския, не вемы, что бысть ему.
41 Այն օրերը շինեցին հորթ մը, զոհ մատուցանեցին կուռքին, եւ կ՚ուրախանային իրենց ձեռքերուն գործերով:
И сотвориша телца во дни оны, и принесоша жертву идолу, и веселяхуся в делех руку своею.
42 Աստուած ալ երես դարձուց ու մատնեց զանոնք պաշտելու երկինքի աստղերը, ինչպէս գրուած է Մարգարէներու գիրքին մէջ. “Միթէ ինծի՞ մատուցանեցիք մորթուած անասուններ եւ զոհեր՝ քառասուն տարի անապատին մէջ, ո՛վ Իսրայէլի տունը:
Отвратися же Бог и предаде их служити воем небесным, якоже писано есть в книзе пророк: еда заколения и жертвы принесосте Ми лет четыредесять в пустыни, доме Израилев?
43 Հապա կրեցիք Մողոքի վրանը ու ձեր Հռեմփա աստուծոյն աստղը, ձեր կերտած պատկերները՝ անոնց երկրպագելու համար: Ես ալ պիտի տարագրեմ ձեզ Բաբելոնի միւս կողմը”:
И восприясте скинию Молохову и звезду бога вашего Ремфана, образы, яже сотвористе покланятися им: и преселю вы далее Вавилона.
44 «Անապատին մէջ՝ մեր հայրերը ունէին վկայութեան խորանը, ինչպէս Մովսէսի հետ խօսողը պատուիրած էր որ շինէ զայն՝ տեսած տիպարին պէս:
Сень свидения бяше отцем нашым в пустыни, якоже повеле Глаголяй Моисеови сотворити ю по образу, егоже виде:
45 Անոնց յաջորդող մեր հայրերն ալ՝ զայն ստանալով՝ Յեսուի հետ մտցուցին կալուածը այն հեթանոսներուն, որ Աստուած վանեց մեր հայրերուն առջեւէն: Հոն մնաց մինչեւ Դաւիթի օրերը,
юже и внесоша приемше отцы наши со Иисусом во одержание языков, ихже изрину Бог от лица отец наших, даже до дний Давида:
46 որ Աստուծոյ առջեւ շնորհք գտաւ եւ ուզեց բնակարան մը կառուցանել Յակոբի Աստուծոյն.
иже обрете благодать пред Богом и испроси обрести селение Богу Иаковлю.
47 բայց Սողոմո՛ն տուն մը կառուցանեց անոր:
Соломон же созда Ему храм.
48 Սակայն Ամենաբարձրը չի բնակիր ձեռակերտ տաճարներու մէջ, ինչպէս մարգարէն կ՚ըսէ.
Но Вышний не в рукотворенных церквах живет, якоже пророк глаголет:
49 “Երկինքը իմ գահս է, ու երկիրը իմ ոտքերուս պատուանդանն է. ինչպիսի՞ տուն պիտի կառուցանէք ինծի, - կ՚ըսէ Տէրը, - կամ ի՞նչպէս պիտի ըլլայ իմ հանգստավայրիս տեղը.
Небо Мне престол есть, земля же подножие ногама Моима: кий храм созиждете Ми, глаголет Господь, или кое место покоищу Моему?
50 միթէ իմ ձեռքս չէ՞ շիներ այս բոլորը”:
Не рука ли Моя сотвори сия вся?
51 «Խստապարանոցնե՛ր ու սիրտով եւ ականջով անթլփատնե՛ր, դուք միշտ կ՚ընդդիմանաք Սուրբ Հոգիին, ինչպէս ձեր հայրերը՝ այնպէս ալ դուք:
Жестоковыйнии и необрезаннии сердцы и ушесы, вы присно Духу Святому противитеся, якоже отцы ваши, тако и вы:
52 Մարգարէներէն ո՞րը չհալածեցին ձեր հայրերը, ու չսպաննեցին անոնք՝ որ նախապէս ծանուցանեցին այն Արդարին գալուստը: Անոր մատնիչները եւ սպաննողները եղաք հիմա,
кого от пророк не изгнаша отцы ваши? И убиша предвозвестившыя о пришествии Праведнаго, Егоже вы ныне предателе и убийцы бысте,
53 դո՛ւք՝ որ ստացաք Օրէնքը հրեշտակներու կարգադրութեամբ, բայց չպահեցիք զայն»:
иже приясте закон устроением Ангелским и не сохранисте.
54 Այս բաները լսելով՝ անոնք կը մոլեգնէին իրենց սիրտերուն մէջ եւ կը կրճտէին իրենց ակռաները անոր դէմ:
Слышаще же сия, распыхахуся сердцы своими и скрежетаху зубы нань.
55 Բայց ան՝ լեցուած Սուրբ Հոգիով՝ ակնապիշ նայեցաւ դէպի երկինք, տեսաւ Աստուծոյ փառքը ու Յիսուսն ալ՝ որ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած էր, եւ ըսաւ.
Стефан же сый исполнь Духа Свята, воззрев на небо, виде славу Божию и Иисуса стояща о десную Бога,
56 «Ահա՛ կը տեսնեմ երկինքը բացուած, ու մարդու Որդին՝ Աստուծոյ աջ կողմը կայնած»:
и рече: се, вижу небеса отверста и Сына Человеча о десную стояща Бога.
57 Իսկ անոնք բարձրաձայն աղաղակելով՝ գոցեցին իրենց ականջները, եւ բոլորը միաբանութեամբ խուժեցին անոր վրայ,
Возопивше же гласом велиим, затыкаху ушы свои и устремишася единодушно нань,
58 ու քաղաքէն դուրս հանելով՝ քարկոծեցին զայն. եւ վկաները իրենց հանդերձները պահ դրին երիտասարդի մը ոտքերուն քով, որ կը կոչուէր Սօղոս:
и изведше вне града, камением побиваху его: и свидетелие (снемше) ризы своя положиша при ногу юноши нарицаемаго Савла,
59 Ու կը քարկոծէին Ստեփանոսը, որ կը գոչէր. «Տէ՛ր Յիսուս, ընդունէ՛ իմ հոգիս»:
и камением побиваху Стефана, молящася и глаголюща: Господи Иисусе, приими дух мой.
60 Եւ ծնրադրելով՝ բարձրաձայն աղաղակեց. «Տէ՛ր, այս մեղքը մի՛ սեպեր ատոնց»: Ասիկա ըսելով՝ ննջեց:
Преклонь же колена, возопи гласом велиим: Господи, не постави им греха сего. И сия рек успе.
