Fjalët e urta 6
1 Biri im, në qoftë se je bërë garant për të afërmin tënd, në rast se ke dhënë dorën si garanci për një të huaj,
My son, if someone has borrowed money from a friend or a stranger, and if you have promised that you will pay the money back if that person is unable to pay back the money he borrowed,
2 je zënë në lakun e fjalëve të gojës sate, je zënë nga fjalët e gojës sate.
you may be trapped by what you have agreed to do, [because if the one who borrowed the money is not able to pay it back, you will have to pay it]. What you have said that you will do will be like a snare to you.
3 Bëj këtë, pra, biri im, dhe shpengohu, sepse ke rënë në duart e të afërmit tënd. Shko, hidhu në këmbët e tij dhe ngul këmbë me të madhe te i afërmi yt.
So, my son, I will tell you what you should do to escape from your difficulty, so that the moneylender does not get control over your [wealth: ] Humbly go to your friend and plead with him [to cancel the agreement]!
4 Mos u jep gjumë syve të tu as çlodhje qepallave të tua;
Do not wait until tomorrow; [go immediately]! Do not rest until you [go and talk with him].
5 çlirohu si gazela nga dora e gjahtarit, si zogu nga dora e atij që kap zogjtë.
Save yourself, like a deer that escapes from a deer hunter [or] like a bird that flees from a bird hunter.
6 Shko te milingona, o përtac, vër re zakonet e saj dhe bëhu i urtë.
You lazy individual, learn something from [watching] the ants. Become wise from observing what they do.
7 Ajo nuk ka as kryetar, as mbikëqyrës, as zot;
They do not have a king or a governor or any [other] person who rules them [and forces them to work],
8 e gjen ushqimin në verë dhe mbledh zahirenë e saj gjatë korrjes.
[but] they work hard [all] during the summer, gathering and storing food to eat during the winter.
9 Deri kur, o përtac, do të rrish duke fjetur? Kur do të shkundesh nga gjumi yt?
[But], you lazy loafer, how long will you [continue to] sleep [RHQ]? Are you never going to get up from sleeping [and go to work]?
10 Të flesh pak, të dremitësh pak, të rrish me duar në ije për t’u çlodhur,
You sleep a for a little time; [you say, “I will take] just a short nap.” You lie down and fold/lay your hands [across your chest] and rest;
11 kështu varfëria jote do të vijë si një vjedhës, dhe skamja jote si një njeri i armatosur.
and suddenly you will become poor. It will be as though a bandit suddenly comes and takes all that you have.
12 Njeriu pa vlerë, njeriu i keq, ecën me një gojë të çoroditur;
[I will describe for you what] worthless and evil people [are like]. They constantly lie;
13 luan syrin, flet me këmbët, bën shenja me gishta;
by winking their eyes and moving their feet and making signs with their fingers, they signal [to their friends what they are intending/planning to do].
14 ka ligësi në zemër, kurdis vazhdimisht të keqen dhe mbjell grindje.
They plan to do evil things. They constantly cause strife/trouble.
15 Prandaj shkatërrimi i tij do të vijë papritur, në një çast do të shkatërrohet pa rrugëdalje tjetër.
But disasters will hit them suddenly; they will be crushed/ruined and nothing will be able to heal them.
16 Zoti i urren këto gjashtë gjëra, madje shtatë janë të neveritshme për të:
There are six, [maybe] seven, kinds of people that Yahweh hates. [They are]:
17 sytë krenare, gjuha gënjeshtare, duart që derdhin gjak të pafajshëm,
People who show by their eyes that they are very proud; people who lie [MTY]; people [SYN] who kill others [SYN] who have done nothing wrong;
18 zemra që kurdis plane të këqija, këmbët që turren shpejt drejt së keqes,
people who plan to do evil deeds; people [SYN] who run quickly to do wrong things;
19 dëshmitari i rremë që thotë gënjeshtra dhe ai që shtie grindje midis vëllezërve.
people who easily tell lies in court; and people who cause strife between family members.
20 Biri im, ruaje urdhërimin e atit tënd dhe mos harro mësimet e nënës sate.
My son, obey my commands, and do not ignore what your mother has taught you.
21 Mbaji vazhdimisht të lidhura në zemrën tënde dhe fiksoji rreth qafës sate.
Remember the things that we have said. Those things should be [like a beautiful necklace] around your neck.
22 Kur do të ecësh, do të të udhëheqin; kur të pushosh, do të të ruajnë; kur të zgjohesh, do të flasin me ty.
[If you follow our advice, it will be as though] what we have taught you [PRS] will lead you, wherever you go. When you sleep, they will protect you. And when you wake up in the morning, they will teach/instruct you.
23 Sepse urdhërimi është një llambë, mësimi një dritë, dhe ndreqjet e mësimit janë rruga e jetës,
These commands and what we teach you [will be like] a lamp to light your path [MET]. When we rebuke you and correct/punish you, we will be showing you the road to having [a good] life.
24 për të të mbrojtur nga gruaja e keqe, nga lajkat e gjuhës të gruas së huaj.
Heeding [PRS] these commands and things that we have taught you will enable you to keep away from immoral women and from [listening to] the enticing words of an adulterous woman.
25 Mos dëshiro në zemrën tënde bukurinë e saj dhe mos u rrëmbe nga qepallat e saj.
[Even] if such a woman is beautiful and has lovely eyes, do not desire to go with her. Do not let her persuade you to go with her (with her eyes/by the way she looks at you).
26 Sepse për një prostitutë burri katandiset për një copë bukë, dhe gruaja e një tjetri gjuan shpirtin e vyer të një burri.
[Do not forget that] you can hire a prostitute for only a loaf of bread, but [if you sleep with] another man’s wife, (it may cost you/you may lose) your life.
27 A mund të mbajë burri një zjarr në gji të tij pa djegur rrobat e trupit?
Can you carry hot coals in your pocket and not be burned [RHQ]?
28 A mund të ecë burri mbi qymyr të ndezur pa djegur këmbët e tij?
Can you walk on burning coals and not scorch/burn your feet?
29 Në këtë gjendje është ai që shkon tek gruaja e një tjetri; kush e prek nuk do të mbetet pa u ndëshkuar.
[No]! And in the same way, anyone who (sleeps with/has sex with) another man’s wife will [suffer for doing that]. [He will certainly] [LIT] be punished severely.
30 Nuk përçmohet hajduti që vjedh për të shuar urinë kur është i uritur;
We do not despise a thief if he steals some food because he is very hungry.
31 por në rast se kapet në faj, duhet të kthejë shtatëfishin, dhe të japë tërë pasurinë e shtëpisë së tij.
But [if he steals something and then] is caught [by the police], he will have to pay back (seven times as much as/much more than) he stole. He may need to sell everything that is in his house [to get enough money to pay it back].
32 Por ai që kryen një shkelje kurore me një grua është një njeri pa mend; ai që bën një gjë të tillë shkatërron jetën e tij.
[But] a man who commits adultery with some woman is very foolish, [because] he is destroying his own self/soul [by what he is doing].
33 Do të gjejë plagë dhe përçmim, dhe turpi i tij nuk do t’i hiqet kurrë.
[That woman’s husband] will wound him badly, and [other people] will despise him. His shame will never end.
34 sepse xhelozia e tërbon bashkëshortin, që do të jetë i pamëshirshëm ditën e hakmarrjes.
Because that woman’s husband will (be jealous/not want anyone else to sleep with her), he will become furious, and when he gets revenge, he will not act mercifully [toward the man who slept with his wife].
35 Ai nuk do të pranojë asnjë shpërblim dhe nuk do të kënaqet, edhe sikur t’i bëjnë shumë dhurata.
And he will not accept any bribe/money, even if it is a big bribe, to (appease him/cause him to stop being angry).
