Fjalët e urta 23
1 Kur ulesh të hash me një mbret, shiko me kujdes atë që ke përpara;
When you sit down for a meal with a ruler, look carefully at what is placed before you,
2 dhe vër një thikë në grykë, po të jetë se ke oreks të madh.
and cut down if you have a big appetite.
3 Mos dëshiro gjellët e tij të mrekullueshme, sepse janë një ushqim mashtrues.
Don't be greedy for his fancy food, for it's offered with deceptive motives.
4 Mos u lodh për t’u pasuruar, hiq dorë nga qëllimi yt.
Don't wear yourself out trying to get rich—be wise enough not to bother!
5 A do t’i fiksosh sytë e tu mbi atë që po zhduket? Sepse pasuria me siguri do të vërë fletë si një shqiponjë që fluturon drejt qiellit.
It disappears in the blink of an eye, suddenly growing wings and flying off into the sky like an eagle.
6 Mos ha bukën e atij që ka syrin e keq dhe mos dëshiro ushqimet e tij të shijshme;
Don't accept meal invitations from miserly people; don't be greedy for their fancy food,
7 sepse, ashtu si mendon në zemër të tij, ashtu është ai; “Ha dhe pi”!, do të thotë, por zemra e tij nuk është me ty.
for what they're thinking inside is what they really are. They say, “Come on, eat and drink!”—but in their minds they don't really care about you.
8 Do të vjellësh kafshatën që ke ngrënë dhe do të harxhosh kot fjalët e tua të ëmbla.
You'll vomit up the little pieces you've eaten, and your kind words of appreciation will be wasted.
9 Mos i drejto fjalën budallait, sepse ai do të përçmojë mençurinë e ligjëratës sate.
Don't talk to stupid people because they'll ridicule your wise words.
10 Mos e luaj kufirin e vjetër dhe mos hyr në arat e jetimëve,
Don't move ancient boundary markers, and don't encroach on fields belonging to orphans,
11 sepse Hakmarrësi i tyre është i fuqishëm; ai do të mbrojë çështjen e tyre kundër teje.
for their Protector is powerful and he will plead their case against you.
12 Kushtoja zemrën tënde mësimeve dhe veshët e tu fjalëve të diturisë.
Focus your mind on instruction; listen intently to words of knowledge.
13 Mos ia kurse korrigjimin fëmijës; edhe sikur ta rrahësh me thupër, ai nuk do të vdesë;
Don't keep from disciplining your children—a beating won't kill them.
If you use physical correction you can save them from death. (Sheol h7585)
15 Biri im, në se zemra jote është e urtë, edhe zemra ime do të ngazëllojë;
My son, if you think wisely then I'll be happy;
16 zemra ime do të ngazëllojë, kur buzët e tua do të thonë gjëra të drejta.
I'll be delighted when you say what's right.
17 Zemra jote mos i pastë zili mëkatarët, por vazhdoftë gjithnjë në frikën e Zotit;
Don't think enviously of sinners, but always remember to honor the Lord,
18 sepse ka një të ardhme, dhe shpresa jote nuk do të shkatërrohet.
for there's definitely a future for you, and your hope will not be crushed.
19 Dëgjo, biri im, ji i urtë, dhe drejtoje zemrën në rrugën e drejtë.
Pay attention, my son, and be wise; make sure your mind concentrates on following the right way.
20 Mos rri me ata që pijnë verë as me grykësit dhe mishngrënësit;
Don't join in with people who drink too much wine or who stuff themselves with meat.
21 sepse pijaneci dhe grykësi do të varfërohen dhe gjumashi do të vishet me lecka.
For people who get drunk and overeat lose all they've got, and they spend so much time dozing that all they have left to wear is rags.
22 Dëgjo atin tënd që të ka pjellë dhe mos e përçmo nënën tënde kur të jetë plakë.
Pay attention to your father, and don't disregard your mother when she's old.
23 Bli të vërtetën dhe mos e shit, fito dituri, njohuri dhe gjykim.
Invest in truth—and don't sell it! Invest in wisdom, instruction, and understanding.
24 Babai i të drejtit do të gëzohet shumë; kush ka lindur një të urtë do t’ia ndjejë gëzimin.
Children who do right make their fathers very happy; a wise son brings joy to his father.
25 Le të gëzohet ati yt dhe nëna jote dhe le të gëzohet ajo që të ka lindur.
Make your father and mother happy; bring joy to her who gave birth to you.
26 Biri im, më jep zemrën tënde, dhe sytë e tu gjetshin gëzim në rrugët e mia.
My son, give me your undivided attention, and cheerfully follow my example.
27 Sepse prostituta është një gropë e thellë dhe gruaja e tjetërkujt një pus i ngushtë.
A prostitute is like being trapped in a pit; an immoral woman is like getting stuck a narrow well,
28 Edhe ajo rri në pritë si një vjedhës dhe rrit midis njerëzve numrin e atyre që janë jo besnikë.
Like a robber, she lies in wait ready to ambush men and make more of them unfaithful to their wives.
29 Për cilin janë “ah-ët”, për cilin “obobo-të”? Për cilin grindjet, për cilin vajtimet? Për cilin plagët pa shkak? Për cilin sytë e skuqur?
Who's in trouble? Who's in pain? Who's arguing? Who's complaining? Who's injured for no reason? Who's got bloodshot eyes?
30 Për ata që ndalen gjatë pranë verës, për ata që kërkojnë verë të droguar.
—those who spend a long time drinking wine, those who are always trying some new cocktail.
31 Mos e shiko verën kur kuqëlon, kur rrëzëllen në kupë dhe shkon poshtë aq lehtë!
Don't let the look of wine tempt you—how red it is, how it sparkles in the cup, how smooth it feels as it goes down.
32 Në fund ajo kafshon si një gjarpër dhe shpon si një kuçedër.
In the end it bites like a serpent, it stings like a snake.
33 Sytë e tu kanë për të parë gjëra të çuditshme dhe zemra jote do të thotë gjëra të çoroditura.
You'll hallucinate, seeing strange things, and your confused mind will make you say all kinds of craziness.
34 Do të jesh si ai që gjendet në mes të detit, si ai që bie të flerë në majë të direkut të anijes.
You'll stumble around like you're on the rolling ocean, you'll be tossed about like someone lying down at the top of a ship's mast, saying,
35 Do të thuash: “Më kanë rrahur, por nuk më kanë bërë keq; më kanë goditur, por nuk e kam vënë re. Kur të zgjohem, do të kthehem t’i kërkoj përsëri!”.
“People punched me, but it didn't hurt me; they beat me, but I didn't feel a thing. I've got to get up because I need another drink.”
