Fjalët e urta 20
1 Vera është tallëse, pija dehëse është e turbullt dhe kush jepet pas tyre nuk është i urtë.
Drinking a lot of wine or [other] strong drinks causes people to start fighting; it is foolish to become drunk/intoxicated.
2 Frika e mbretit është si ulërima e luanit; kush ia nxit zemërimin mëkaton kundër vetë jetës së vet.
Being afraid of a king when he is angry is like [SIM] being afraid of a lion when it growls/roars; if you cause the king to become angry, he may execute you.
3 Éshtë një lavdi për njeriun t’u shmanget grindjeve, por çdo budalla përzihet në to.
[People] respect those who stay away from disputes/arguments; foolish people [love to] quarrel.
4 Përtaci nuk lëron për shkak të të ftohtit; për pasojë do të lypë në kohën e vjeljeve, por nuk do të ketë asgjë.
[If] a lazy man does not plow [his fields at the right/proper time], he will look for [crops] at harvest [time], but there will be nothing there.
5 Këshilla në zemrën e njeriut është si uji i thellë, por njeriu me mend do të dijë të mbushë nga ai ujë.
[Just] as it is difficult to bring up water from a deep well, it is difficult to know what people are thinking, but someone who has good sense/insight will be able to find out what people are thinking.
6 Shumë njerëz shpallin mirësinë e tyre; por kush mund të gjejë një njeri besnik?
Many people proclaim that they can be trusted [to do what they say that they will do], but it is very difficult to find [RHQ] someone who can really be trusted.
7 I drejti ecën në ndershmërinë e tij; bijtë e tij do të bekohen pas atij.
If parents conduct their lives as they should, [God] blesses their children (OR, their children are very happy/fortunate).
8 Një mbret që ulet mbi fronin e gjyqit davarit me vështrimin e tij çdo të keqe.
A king who sits on his throne to judge people can [easily] [MTY] find out what things that people have done are good and what things are evil.
9 Kush mund të thotë: “Pastrova zemrën time, jam i pastruar nga mëkati im”?
There is no one [RHQ] who can truthfully say, “I do not know of any wrong things that I have done; I have (gotten rid of all my sinful behavior/quit doing what is sinful).”
10 Peshimi i dyfishtë dhe matja e dyfishtë janë që të dyja gjëra të neveritshme për Zotin.
Yahweh detests people who use weights that are not right and measures that are not correct.
11 Edhe fëmija me veprimet e tij tregon në se ajo që bën është e pastër dhe e ndershme.
Even children show by what they do whether they are good or not; they show whether (what they do/their behavior) is honest and right [or not].
12 Veshin që dëgjon dhe syrin që sheh i ka bërë që të dy Zoti.
Two of the things that Yahweh has created [for us] are ears to hear things and eyes to see things.
13 Mos e duaj gjumin që të mos varfërohesh; mbaji sytë hapur dhe do të kesh bukë sa të ngopesh.
If you want to sleep [all the time], you will become poor; if you stay awake [and work], you will have plenty of food.
14 “Éshtë i keq, është i keq”, thotë blerësi; por mbasi ai ka ikur, lavdërohet për blerjen.
People [look at things that they are about] to buy, [and in order to get it for a lower price sometimes they] say, “(It is no good/It is poor quality),” but [after they buy it], they go and boast [about having bought it for a cheap price].
15 Ka flori dhe margaritarë të shumtë, por buzët e pasura me dije janë një xhevahir i çmuar.
Gold and precious stones are [valuable], but wise words [MTY] are more valuable.
16 Merr rroben e atij që është bërë garant për një të huaj, dhe mbaje si peng për gruan e huaj.
If you foolishly promise to a stranger that you will pay what he owes if he is unable to pay it [DOU], [you deserve to] have someone take your coat from you.
17 Buka e nxjerrë me hile është e ëmbël për njeriun, por pastaj goja e tij do të mbushet me zaje.
People [may] think that food that they acquire by doing what is dishonest will taste very good, but later [they will not enjoy what they have done any more than they would enjoy] eating gravel/sand.
18 Planet bëhen të qëndrueshme nga këshilla; prandaj bëje luftën me këshilla të urta.
When people give you good advice, [if you do what they suggest], your plans will succeed; so be sure to get good advice from wise people before you start fighting a war.
19 Ai që shkon poshtë e lart duke përfolur tregon sekretet; prandaj mos u shoqëro me atë që flet tepër.
Those who go around telling gossip are [always] telling secrets to [others]; so stay away from people who foolishly talk [too much].
20 Atij që mallkon të atin dhe të ëmën, llamba do t’i shuhet në terrin më të madh.
If someone curses his father or his mother, his life will be ended, [just] like a lamp is extinguished.
21 Trashëgimia e fituar me nxitim në fillim, nuk do të bekohet në fund.
If you very quickly take the property that your parents promise will be yours after they die, you will not receive any good/blessing from it.
22 Mos thuaj: “Do t’i përgjigjem së keqes me të keqen”; ki shpresë te Zoti dhe ai do të të shpëtojë.
Do not say, “I will do evil to those who do evil to me;” wait for Yahweh [to do something about it], and he will (help you/[do what is right]).
23 Peshimi i dyfishtë është i neveritshëm për Zotin dhe peshorja e pasaktë nuk është një gjë e mirë.
Yahweh detests [those who use] dishonest scales and weights that are not accurate/correct.
24 Hapat e njeriut vijnë nga Zoti; si mund ta njohë, pra, njeriu rrugën e vet?
Yahweh is the one who has decided what will happen to us, so (how can we (understand/know) what will happen before it happens?/we humans certainly cannot (understand/know) what will happen before it happens.) [RHQ]
25 Éshtë një kurth për njeriun të marrë një zotim pa e matur mirë dhe, mbasi ta ketë marrë, të mendohet.
You should think carefully before you solemnly promise to dedicate something to God, because later you might be sorry you have promised to do it.
26 Një mbret i urtë i shpartallon njerëzit e këqij dhe kalon mbi ta rrotën.
Wise kings find out [MET] which people have done what is wrong, and they punish them very severely [IDM].
27 Shpirti i njeriut është llamba e Zotit, që vëzhgon tërë skutat më të fshehta të zemrës.
Our consciences are [like] lamps that Yahweh [has given to us to enable us to know what we are thinking] [MET]; they reveal what is hidden deep in our (minds/inner beings).
28 Mirësia dhe besnikëria ruajnë mbretin; ai e bën të qëndrueshëm fronin e tij me anë të mirësisë.
Kings will continue to rule as long as they faithfully love their people and are loyal to them and as long as they rule righteously/fairly.
29 Lavdia e të rinjve është forca e tyre, nderi i pleqve janë thinjat e tyre.
We honor/admire young people because they are strong, but we respect [MTY] old people more because they are wise.
30 Të rrahurat që lënë plagë të thella e heqin të keqen, ashtu si goditjet që vijnë në pjesën më të brendshme të zorrëve.
When we are beaten or whipped, it [can] cause us to quit doing what is evil in our lives; when someone wounds us [by punishing us], it [can] cause our behavior to become good.
