Fjalët e urta 14
1 Gruaja e urtë ndërton shtëpinë e saj, por budallaqja e shkatërron me duart e veta.
Wise women [PRS] hold their families together [by the wise things that they do], but foolish women ruin their families by the foolish things that they do.
2 Kush ecën në drejtësinë e tij ka frikë nga Zoti, por ai që çoroditet në rrugët e tij e përçmon atë.
By [continually] behaving/acting righteously, [people show that they] greatly revere Yahweh; those who (walk on crooked paths/always deceive others) [show that they] despise him.
3 Në gojën e budallait gjejmë farën e kryelartësisë, por të urtët e ruajnë gojën e tyre.
Foolish people will be punished [MTY] for what they say, but wise [people] will be protected by what they say [MTY].
4 Aty ku nuk ka qe grazhdi është bosh, por bollëku i korrjes qëndron në forcën e kaut.
If [a man has] no oxen [to plow his field], he does not [need to put] grain [in their feedbox], but if [he has] oxen, they will enable [him to produce] an abundant crop.
5 Dëshmitari i ndershëm nuk gënjen, por dëshmitari i rremë thotë gënjeshtra.
Witnesses who are reliable [always] say what (is true/really happened), but witnesses who are not reliable constantly tell lies [about what happened].
6 Tallësi kërkon diturinë dhe nuk e gjen, por dija është një gjë e lehtë për atë që ka mend.
Those who make fun [of being wise] will never become wise, but those who understand [what is right] learn things easily.
7 Largohu nga njeriu budalla sepse nuk do të gjesh dituri mbi buzët e tij.
Stay away from foolish people, because they will not be able to teach you anything [useful].
8 Dituria e njeriut të matur qëndron në të dalluarit e rrugës së tij, por marrëzia e budallenjve është mashtrim.
Those who have good sense are wise, so they know what they should do [and what they should not do]; foolish people do not know what is right to do, but because they think that they do, they are deceiving themselves.
9 Budallenjtë qeshin me mëkatin, por midis njerëzve të drejtë është falja.
Foolish people make fun of their committing sins; but God is pleased with those who do what is right.
10 Zemra njeh trishtimin e vet, por një i huaj nuk mund të marrë pjesë në gëzimin e saj.
If you are very sad or if you are joyful, only you know what you are experiencing; no one else [can] know what you are feeling.
11 Shtëpia e të pabesëve do të shkatërrohet, por çadra e njerëzve të drejtë do të lulëzojë.
Houses built by wicked [people] will be destroyed, but houses built by good/righteous [people] will last for a long time.
12 Éshtë një rrugë që njeriut i duket e drejtë, por në fund ajo të nxjerr në rrugët e vdekjes.
There are some kinds of behavior [MET] that [some] people [falsely] think are right, but (walking on those roads/continually doing those things) causes [those people] to die.
13 Edhe kur qesh, zemra mund të jetë e pikëlluar, dhe vetë gëzimi mund të përfundojë në vuajtje.
[Sometimes] when people laugh, they are [really] sad, and when they stop laughing, they are still sad.
14 Zemërpërdali do të ngopet me rrugët e tij, dhe njeriu i mirë do të ngopet me frytet e tij.
Those who stubbornly continue to do what is wrong will get what they deserve, and those who continually do what is good will [also] get what they deserve.
15 Budallai i beson çdo fjale, por njeriu i matur tregon kujdes të veçantë për hapat e tij.
Foolish people believe everything [that people tell them]; those who have good sense think carefully about what will be the result of their actions.
16 Njeriu i urtë i trëmbet së keqes dhe largohet prej saj, por budallai zemërohet dhe është fodull.
Wise people are careful and avoid [doing things that will give them] trouble; foolish people are careless and act (too quickly/without thinking).
17 Ai që zemërohet me lehtësi kryen marrëzi dhe njeriu që ka qëllime të këqija është i urryer.
Those who quickly become angry [IDM] do foolish things; [people] hate those who plan to do wicked things (OR, those who have good sense remain calm/patient).
18 Teveqelit e trashëgojnë budallallëkun, por njerëzit e matur kurorëzohen me dije.
Foolish people get what they deserve for doing foolish things; those with good sense are rewarded [MET] by being able to learn a lot.
19 Njerëzit e këqij do të përkulen përpara njerëzve të mirë dhe të pabesët në portat e të drejtëve.
[Some day] evil [people] will bow down in front of righteous [people to show that they respect them]; they [will humbly stand] at the gates of [the houses of] righteous [people and request their help].
20 Të varfërin e urren vetë miku i tij, por i pasuri ka shumë miklues.
[No one likes] poor [people]; even their friends/neighbors do not like them; rich [people] have many friends, but [only while the rich people still have money].
21 Kush përçmon të afërmin e vet, mëkaton, por ai që ka mëshirë për të varfërit është i lumtur.
It is sinful to despise your [poor] neighbors; [God] is pleased with those who do kind things for the poor.
22 A nuk devijojnë, vallë nga rruga e drejtë ata që kurdisin të keqen? Por ata që mendojnë të mirën kanë për të gjetur mirësi dhe të vërtetën.
Those who plan to do things that are evil/wrong are walking on the wrong road; people faithfully love, respect and are loyal to those who plan to do what is good.
23 Në çdo mundim ka një fitim, por fjalët e kota çojnë vetëm në varfëri.
If you work hard, you will (accomplish something good/get a good income), but if all you do is to talk [and not work], you will remain poor.
24 Kurora e njerëzve të urtë është pasuria e tyre, por marrëzia e budallenjve është marrëzi.
One of the rewards [MET] of being wise is to become rich; the reward of acting foolishly is to become more foolish.
25 Një dëshmitar që thotë të vërtetën shpëton jetën e njerëzve, por një dëshmitar i rremë thotë gënjeshtra.
By saying [in court] what is true, you [can] save the life [of the one who is being falsely accused]; if you tell lies, you are abandoning someone who needs your help [to defend him].
26 Në frikën e Zotit gjendet një siguri e madhe, dhe bijtë e tij do të kenë një vend strehimi.
Those who revere Yahweh are confident [that he will protect them], and their family will [also] be protected.
27 Frika e Zotit është një burim jete, që i shmang leqet e vdekjes.
Having an awesome respect for Yahweh is [like] [MET] [having] a fountain that gives life; it will help you to escape when something dangerous is threatening to kill you [MET].
28 Lavdia e mbretit qëndron në turmën e popullit, por shkatërrimi i princit qëndron në mungesën e njerëzve.
If a king rules over many people, many people will [be able to] honor him; if he has only a few people in his kingdom, he will have very little [HYP] power.
29 Kush është i ngadalshëm në zemërim është shumë i matur, por ai që rrëmbehet me lehtësi vë në dukje marrëzinë e tij.
Those who do not quickly become angry are very wise; by quickly becoming angry, people show that they are foolish.
30 Një zemër e shëndoshë është jetë për trupin, por lakmia është krimbi brejtës i kockave.
Having a mind that is peaceful results in having a healthy body; having a mind that is [often] in turmoil is [like] [MET] cancer in [a person’s] bones.
31 Kush shtyp të varfërin fyen rëndë atë që e ka bërë, por ai që ka mëshirë për nevojtarin e nderon atë.
Those who oppress poor people are insulting God, the one who made those poor people, but acting kindly toward them is respecting God.
32 I pabesi përmbyset nga vetë ligësia e tij, por i drejti ka shpresë në vetë vdekjen e tij.
Wicked [people] ruin themselves by the evil things that they do, but righteous/good [people] are kept safe/protected even when they die (OR, because of their continually doing what is right).
33 Dituria prehet në zemrën e atij që ka mend, por ajo që është në zemrën e budallenjve merret vesh.
Those who have good sense always think what is wise; foolish people do not know anything about being wise.
34 Drejtësia e larton një komb, por mëkati është turpi i popujve.
[When] the people of a nation [continually act] righteously, it causes that nation to be great; [continually doing what is] evil causes a nation to be disgraced.
35 Dashamirësia e mbretit është për shërbëtorin që vepron me urtësi, por zemërimi i tij është kundër atij që sillet me paturpësi.
Kings are pleased with officials who do their work competently/skillfully, but they punish [MTY] those who [do their work in a manner that] causes the kings to be disgraced.
