Mateu 5
1 Dhe ai, kur pa turmat, u ngjit në mal dhe, pasi u ul, iu afruan dishepujt e tij.
When Jesus saw the crowds, he went up on a hillside. He sat down [in order to teach] his disciples. They came near to him [to listen to him].
2 Atëherë ai hapi gojën dhe i mësoi duke u thënë:
Then he began to teach them by saying,
3 “Lum skamësit në frymë, sepse e tyre është mbretëria e qiejve.
[God] is pleased with people who recognize that they have a spiritual [need]; he will allow them to be the people whose lives he rules over.
4 Lum ata që vajtojnë, sepse ata do të ngushëllohen.
[God] is pleased with people who mourn [because they have sinned; ] they will be encouraged {he will encourage them.}
5 Lum ata që janë zemërbutë, sepse ata do ta trashëgojnë tokën.
[God] is pleased with people who are meek; they will inherit the earth [that God will recreate].
6 Lum ata që janë të uritur dhe të etur për drejtësi, sepse ata do të ngopen.
[God] is pleased with people who sincerely [desire to live] righteously [just like they] desire to eat and drink [MET]; they will be enabled {he will enable them} to do all that he desires [MET].
7 Lum ata që janë të mëshirshëm, sepse ata do të gjejnë mëshirë.
[God] is pleased with people who act mercifully; he will act mercifully to them.
8 Lum ata që janë të pastër në zemër, sepse ata do ta shohin Perëndinë.
[God] is pleased with people who think only about that which pleases him; [some day] they will [be where] God is and will see him.
9 Lum ata që përpiqen për paqen, sepse ata do të quhen bij të Perëndisë.
[God] is pleased with people who help other people to live peacefully; they will be considered to be {he will consider that they are} his children [MET].
10 Lum ata që janë përndjekur për hir të drejtësisë, sepse e tyre është mbretëria e qiejve.
[God is pleased with] people to whom evil things are done {to whom [other people] do evil things} because they [conducted themselves] righteously; he will allow them to be where he rules over people.
11 Lum ju kur do t’ju shajnë dhe do t’ju përndjekin dhe, duke gënjyer, do të thonë të gjitha të zezat kundër jush, për shkakun tim.
[God is pleased with] you when [other] people insult you, when [other people] do evil things to you and when [other people] say falsely [that] you are evil because [you believe in] me.
12 Gëzohuni dhe ngazëllohuni, sepse shpërblimi juaj është i madh në qiej, sepse kështu i kanë përndjekur profetët që qenë para jush”.
[When that happens], rejoice and be glad [DOU], because [God will give] you a great reward in heaven. [God will think highly of you], just like [he thought highly of] the prophets whom your [ancestors persecuted] long ago.
13 “Ju jeni kripa e tokës; por në qoftë se kripa bëhet e amësht, me se mund ta rifitojë shijen? Nuk vlen për asgjë, veçse për t’u hedhur dhe ta shkelin njerëzit.
“You are [able to influence] evil [people] [MTY] [and improve the way they live in order that they do not become more evil, just like] salt [is able to improve the flavor of food and to preserve it] [MET] [from spoiling]. Salt that no longer tastes salty cannot become salty again [RHQ]. As a result, that salt becomes useless. It is rejected by people, thrown on the ground, and walked on {People reject it, throw it on the ground and walk on it} [MET]. [Similarly, if the way you live no longer influences people to live in a godly manner, God will reject you].
14 Ju jeni drita e botës; një qytet i ngritur në majë të malit nuk mund të fshihet.
You [enable] evil [people] [MTY] [to perceive God’s truth as] a light [enables people to perceive what is around them. Just like] everyone can see [LIT] [the lights of] a city on a hill [MET], [other people can see what you do].
15 Po ashtu nuk ndizet një qiri për ta vënë nën babunë, por për ta vënë mbi shandan, dhe t’u bëjë dritë të gjithë atyre që janë në shtëpi.
After people light a lamp, they never put it under a basket. Instead, [they put it] on a lampstand in their houses in order that it can shine on everyone there.
16 Ashtu le të shndritë drita juaj para njerëzve, që të shohin veprat tuaja të mira dhe ta lëvdojnë Atin tuaj që është në qiej”.
[Similarly], you need to do [what is right] [MET] in such a manner that other people can see the good deeds that you do, and as a result they will praise your Father [who is] in heaven.”
17 “Mos mendoni se unë erdha për të shfuqizuar ligjin ose profetët; unë nuk erdha për t’i shfuqizuar, po për t’i plotësuar.
“I came to earth, not to annul the laws [that God gave Moses] or [what] the prophets [MTY] [wrote]. Instead, I [came] to cause to happen [what the authors of those books predicted would happen]. So do not think any longer that I have come [to earth] in order that I might annul [what they wrote].
18 Sepse në të vërtetë ju them: Deri sa qielli dhe toka, të kalojnë asnjë jotë a asnjë pikë e ligjit nuk do të kalojnë, para se të plotësohet gjithçka.
Keep this in mind: [Every] point of those laws, [including those points that seem] least important, and even the smallest details of the laws [MTY] will surely be in effect [HYP, LIT] until the heavens and the earth disappear and until all [that God told their authors to write] happens.
19 Ai, pra, që do të shkelë një nga këto urdhërime më të vogla, dhe do t’u ketë mësuar kështu njerëzve, do të quhet më i vogli në mbretërinë e qiejve; kurse ai që do t’i vërë në praktikë dhe do t’ua mësojë të tjerëve, do të quhet i madh në mbretërinë e qiejve.
Since [all God’s laws are important], if anyone disobeys any of those commandments, [even if it would be] one of the least [important ones], and if that person teaches people [to disobey any of those commandments], it will be said {[God] will say} that that person is the least [important] of those in the place where [EUP] God rules. But those who obey [those commandments] and teach [other people to obey them, it will be said] {[God] will say} that they are very important among those that God rules.
20 Prandaj unë po ju them: në qoftë se drejtësia juaj nuk është më e lartë nga ajo e skribëve dhe e farisenjve ju nuk do të hyni fare në mbretërinë e qiejve.
Keep this in mind: [You assume that] the Pharisees and the men who teach our laws [faithfully obey] what God commands. But if you do not obey those laws better than they obey them, you will by no means enter the place where God rules.”
21 Ju keni dëgjuar se u qe thënë të lashtëve: “Mos vrisni”; dhe: “Kushdo që vret do t’i nënshtrohet gjyqit”;
“You have heard [your religious teachers say] that it was said {that [Moses] said} to your ancestors, ‘Do not murder [anyone.’ This implied that] if someone murders [another person], the judge will condemn that person [and] sentence him to be [executed] {[say that someone must execute him]}.
22 por unë po ju them: “Kushdo që zemërohet pa shkak kundër vëllait të tij, do t’i nënshtrohet gjyqit; dhe kush i thotë vëllait të vet: “Rraka”, do t’i nënshtrohet sinedrit; dhe kush do t’i thotë: “Budalla”, do t’i nënshtrohet zjarrit të Gehenës. (Geenna g1067)
But what I say to you is this: [If you are] angry with someone, [God] will judge you. If you say to someone, ‘[You are worthless],’ the Jewish Council will judge you. If you [hate someone], and say to them 'You fool!' you. yourself, will be in danger of being thrown into the fires in hell. (Geenna g1067)
23 Nëse ti, pra, po paraqet ofertën tënde te altari, dhe atje kujtohesh se yt vëlla ka diçka kundër teje,
So, when you take your gift [for God] to the altar, if you remember that you have offended someone,
24 lëre atje ofertën tënde para altarit dhe shko pajtohu më parë me vëllanë tënd; pastaj kthehu dhe paraqite ofertën tënde.
leave your gift by the altar, and first go [to the person you have offended]. Tell that person that you are sorry for what you have done, and ask that person to forgive you. Then go back and offer your gift [to God].
25 Bëj një marrëveshje miqësore me kundërshtarin tënd, sa je në një rrugë me të, që kundërshtari yt të mos të dorëzojë te gjykatësi dhe gjykatësi të të dorëzojë te rojtari dhe ti të futesh në burg.
[Also], when a fellow citizen [takes you to court in order to] accuse you, settle accounts with that person quickly while you are walking with that person [to court]. Do that [while there still is time to do so] in order that he will not take you to the judge, [because if] the judge [favors the person who is accusing you, he will declare that you are guilty and send you] to the prison guard, and the prison guard will put you in prison.
26 Në të vërtetë të them se nuk do të da-lësh prej andej pa e paguar edhe qindarkën e fundit.
Keep this in mind: [If you go to prison], you will never get out [because you will never be able to] pay all that the judge says that you owe [MET]. [And remember also that] you [ought to settle accounts with God before you die, too].”
27 Ju keni dëgjuar se të lashtëve u qe thënë: “Mos shkel kurorën”.
“You have heard [God’s] commandment, ‘Do not commit adultery.’
28 Por unë po ju them se kushdo që shikon një grua për ta dëshiruar, ka shkelur kurorën me të në zemrën e vet.
But what I say to you is this: If a man only looks at a woman desiring to have sex with her, [God considers that] his doing that [MET] is sin.
29 Në qoftë se syri yt i djathtë të çon në mëkat, hiqe dhe flake larg teje, sepse është më mirë për ty që të humbësh një nga gjymtyrët e tua se sa të hidhet në Gehenën gjithë trupi yt; (Geenna g1067)
If because of what you see [MTY] you [are tempted to] sin, [stop looking at those things! Even if you have to] gouge out one of your eyes and throw it away [HYP] [to avoid sinning, do it!] It is good [that you not sin and] as a result [go to heaven, even though while you are still here on earth] you lack one [or both of] your eyes. But it is not good [that you continue to have two eyes and sin and, as a result, God] sends your whole body to hell. (Geenna g1067)
30 dhe në qoftë se dora jote e djathtë të çon në mëkat, preje dhe hidhe larg teje, sepse është më mirë që të humbësh një nga gjymtyrët e tua se sa të hidhet në Gehena gjithë trupi yt. (Geenna g1067)
If you are [tempted to] use one of your hands to sin [MTY], [stop using your hand. Even if you have to] cut your hand off and throw it away [to avoid sinning, do it] [HYP]! It is good [that you do not sin and as a result you go to heaven, even though while you are still here on earth] you lack one [or both] of your [hands]. But it is not good [that you sin and, as a result, God] sends your whole body to hell.” (Geenna g1067)
31 Qe thënë gjithashtu: “Kush e lë gruan e tij, le t’i japë letrën e ndarjes”.
“It is written {[Moses] wrote}, ‘If a man is divorcing his wife, he should write a document [on which he states that he is] divorcing her.’
32 Por unë po ju them: Kushdo që e përzë gruan e tij, me përjashtim të rastit të kurvërisë, e bën atë të shkelë kurorën; dhe kushdo që martohet me një grua të ndarë, shkel kurorën.
But [now listen to what] I say to you: [A man] may [divorce his wife] only if she has committed adultery, [and not for any other reason]. If a man divorces his wife [for any other reason, and he has sex with another woman], he makes his wife become one against whom he has committed adultery, [because in God’s estimation she still is his wife]. Also, if a man marries a woman who is divorced {whose husband has divorced her}, [God considers] him [guilty of] committing adultery.”
33 Keni dëgjuar gjithashtu se të lashtëve u qe thënë: “Mos bëj betim të rremë; por plotëso premtimet për të cilat je betuar para Zotit”.
“You have also heard [your religious teachers say] that it was written {that [Moses] wrote} to your ancestors, ‘Make sure that you do what you promised the Lord that you would do!’ [DOU]
34 Por unë po ju them: “Mos u betoni fare, as për qiellin, sepse është froni i Perëndisë,
But [now listen to what] I say to you: Never promise to do anything and then ask a superior being to affirm [that what you are saying will happen. For example, do] not [promise that you will give something and then ask spiritual beings in] heaven [MTY] [to affirm that you will do it], because heaven is where God [sits] on his throne [MTY] [to rule over people].
35 as për tokën, sepse është stol i këmbëve të tij, as për Jeruzalemin, sepse është qyteti i Mbretit të madh.
[Also, do] not [promise that you will give something and then ask spiritual beings] on earth [MTY] [to affirm that you will do it], because the earth is where God rests his feet [MET]. [Also, do] not [promise that you will do something and ask religious authorities] in Jerusalem [to affirm that you will do it], because Jerusalem is the city where [God], the great King [rules].
36 Mos u beto as për kokën tënde, sepse nuk ke fuqi të zbardhësh ose të nxish qoftë edhe një fije floku;
[Also, do not promise that you will do something and then say that] your head [should be cut off] {[someone should cut off] your head} [if you do not do it]. You are not [even] able to [change the color of the hair of your head by] making one [black] hair white or one [white] hair black.
37 Por fjala jote të jetë: Po, po; jo, jo; gjithçka më tepër vjen nga i ligu.
[If you talk about doing something], just say ‘Yes, I [will do it],’ or ‘No, I [will not do it].’ [If you say] anything more than that, it is from [Satan], the Evil One.”
38 Ju keni dëgjuar se qe thënë: “Sy për sy dhe dhëmb për dhëmb”.
“You have heard [your religious teachers say] that [it is written] {[Moses wrote]}, ‘[Retaliate like this]: [If someone damages] one of your eyes, [someone should damage] one of that person’s eyes. [If someone damages] one of your teeth, [someone should damage] one of that person’s teeth.’
39 Por unë po ju them: Mos i rezisto të ligut; madje, në qoftë se dikush të qëllon mbi faqen e djathtë, ktheja dhe tjetrën,
But [now listen to what] I say to you: Do not take revenge for evil [deeds done] {[that other people do]} [to you]. Instead, if someone [insults you by] striking you on one cheek, turn your other cheek toward that person [in order that he can strike it also].
40 dhe në qoftë se dikush do të të nxjerrë në gjyq për të të marrë tunikën, jepi edhe mantelin.
If someone wants to sue you and take your (inner garment/shirt), give him your (outer garment/coat) also.
41 Dhe në qoftë se dikush të detyron të ecësh një milje, ti bëji dy me të.
If a [military authority] compels you to go with him one mile [and carry his gear], go with him two miles [and carry his gear].
42 Jepi atij që të kërkon, dhe mos refuzo t’i japësh atij që të kërkon hua.
Also, if someone asks you for [something], give [him what he is asking for]. If someone requests you to lend him [something], do not refuse [to lend it to him].”
43 Ju keni dëgjuar se qe thënë: “Duaje të afërmin tënd dhe urreje armikun tënd”.
“You have heard [your religious teachers say that it is written that Moses wrote], ‘Love the citizens of your country and hate your enemies.’
44 Por unë po ju them: “Duani armiqtë tuaj, bekoni ata që ju mallkojnë, u bëni të mirë atyre që ju urrejnë, dhe lutuni për ata që ju keqtrajtojnë dhe ju përndjekin,
But [now listen to what] I say to you: Love your enemies [as well as your friends], and pray for those who cause you to suffer.
45 për të qenë bij të Atit tuaj, që është në qiej, sepse ai bën të lindë diellin e tij mbi të mirët dhe mbi të këqijtë, dhe bën të bjerë shi mbi të drejtët dhe të padrejtët.
Do that in order to imitate what [God], your Father [who is] in heaven, does. He desires that you [MET] do [like he does]. [He acts kindly to all people. For example, he causes] the sun to shine [equally] on wicked [people] and on good [people], and [he sends] rain [both] on righteous [people] and on unrighteous [people].
46 Sepse, po të doni vetëm ata që ju duan, çfarë shpërblimi do të keni? A nuk bëjnë kështu edhe tagrambledhësit?
If you love [only] the people who love you, ([do not expect God to] reward you [in heaven]!/will [God] reward you [in heaven]?) [RHQ] [This is based on the fact that everyone], even the tax collectors, [who you think are very great sinners], love [RHQ] those who love them. [If you act like them], ([you are not any different from tax collectors!/in what way are you different from tax collectors]?) [RHQ]
47 Dhe nëse përshendetni vetëm vëllezërit tuaj, çfarë bëni të veçantë? A nuk bëjnë kështu edhe tagrambledhësit?
If you want [God] to bless only your friends, (you are not acting any better than other people!/are you acting any better than other people?) [RHQ] Even the non-Jews, [who you think sin very much] (OR, [you think are unacceptable to God]), want God to bless their friends [RHQ], [but God does not reward them for that].
48 Jini, pra, të përkryer, ashtu siç është i përsosur Ati juaj, që është në qiej”.
[You need to love those who do not love you], and in that way become perfect as [God] your Father, [who is] in heaven, is perfect.”
