Mateu 13
1 Tani po atë ditë, Jezusi doli nga shtëpia dhe u ul në breg të detit.
That same day Jesus, [along with us] disciples, left the house [where he was teaching and went] to [Galilee lake]. He sat down there,
2 Turma të mëdha u mblodhën rreth tij kështu që ai hipi mbi një barkë dhe u ul; dhe gjithë populli rrinte në këmbë në breg.
and a very large crowd gathered around him to [listen to his teaching]. So, [in order that they would not jostle him] (OR, [to speak to the people better]), he got into a boat and sat down [to teach them]. The crowd stood on the shore [and was listening].
3 Dhe ai u paraqiti shumë gjëra në shëmbëlltyrë, duke thënë: “Ja, një mbjellës doli për të mbjellë.
He was telling them many parables. [One of the parables] that he told them was this: “Listen! A man went out [to his field] to sow [some seeds].
4 Ndërsa po mbillte, një pjesë e farës ra përgjatë rrugës; dhe zogjtë erdhën dhe e hëngrën.
As he was scattering [them over the soil], some [of the] seeds fell on the path. Then some birds came and ate those seeds.
5 Një pjesë tjetër ra në gurishte, ku nuk kishte shumë tokë, dhe mbiu shpejt sepse terreni nuk ishte i thellë;
Other [seeds] fell on ground where there was not much soil [on top of the] rock. Those seeds sprouted very soon, [because the sun quickly warmed] the shallow soil.
6 por kur doli dielli u fishk dhe u tha sepse s’kishte rrënjë.
But when [the young plants came up], they were scorched by the sun, and they withered because they did not have [deep] roots.
7 Një pjesë tjetër ra midis ferrave dhe ferrat u rritën dhe ia zunë frymën.
Other seeds fell on [ground that contained roots of] thorny [weeds]. The thorny weeds grew [together with the young plants], and [they] crowded out [the plants].
8 Një tjetër ra në tokë të mirë dhe dha fryt duke dhënë njëra njëqindfish, tjetra gjashtëdhjetëfish dhe tjetra tridhjetëfish.
[But] other seeds fell on good soil, and [the plants grew and] produced [a lot of] grain. Some [plants produced] 100 times [as many seeds as were planted]. Some [plants produced] 60 times [as much]. Some [plants produced] 30 times [as much].
9 Kush ka vesh për të dëgjuar, le të dëgjojë!”.
If you want to understand this [MTY], you should consider [carefully what I have just said].”
10 Atëherë dishepujt iu afruan dhe i thanë: “Pse po u flet atyre me shëmbëlltyrë?”.
[We] disciples approached Jesus and asked him, “Why do you use parables when you speak to the crowd?”
11 Dhe ai duke u përgjigjur u tha atyre: “Sepse juve ju është dhënë mundësia të njihni të fshehtat e mbretërisë së qiejve, ndërsa atyre nuk u është dhënë.
He answered [us] saying, “God [EUP/MTY] is revealing to you what he did not reveal before, about [how he wants to] rule [over people’s lives]. But he has not revealed it to others.
12 Sepse atij që ka, do t’i jepet dhe do të ketë bollëk; ndërsa atij që nuk ka, do t’i merret edhe ajo që ka.
Those who [think about what I say and] understand [it], God will enable them to understand more. But those who do not [think carefully about what I say] will forget even what they already know.
13 Prandaj unë u flas atyre me shëmbëll-tyrë, sepse duke parë nuk shohin, dhe duke dëgjuar nuk dëgjojnë as nuk kuptojnë.
That is why I use parables when I speak to people, because although they see [what I do], they do not perceive [what it means], and although they hear [what I say], they do not really understand [what it means].
14 Kështu ndër ta përmbushet profecia e Isaias, që thotë: “Ju do të dëgjoni, por nuk do të kuptoni, do të vështroni, por nuk do të shikoni.
What these people do completely fulfills what [God told] the prophet Isaiah [to say long ago to the people who did not] try to understand what he said, You will hear [what I say], but you will not understand it. You will keep seeing [what I do], but you will not understand [what it means] [DOU].
15 Sepse zemra e këtij populli është bërë e pandjeshme, ata janë bërë të rëndë nga veshët dhe kanë mbyllur sytë, që nuk shohin me sy dhe nuk dëgjojnë me vesh, dhe nuk gjykojnë me zemër dhe nuk kthehen, dhe unë t’i shëroj.
[God also said to Isaiah], These people have become unresponsive [MTY] [to what they see me do and to what they hear me say]. They listen unwillingly [MTY] [to what I say], and they do not pay attention to [MTY] [what I do]. If it were not so, they would perceive [MTY] [what I am doing], they would understand [MTY] [what I say to them], and they would turn [away from their sinful lives] and turn [to me], and I would save them [from being punished for their sins] [MET].
16 Por lum sytë tuaj që shohin dhe veshët tuaj që dëgjojnë.
But as for you, God is pleased with you because you [SYN] have seen [what I have done] and because you [SYN] understand [what I say] [DOU].
17 Sepse në të vërtetë ju them se shumë profetë dhe të drejtë deshën t’i shohin gjërat që ju po shihni dhe nuk i panë, dhe t’i dëgjojnë gjërat që ju dëgjoni dhe nuk i dëgjuan!
Note this: Many prophets and righteous people [who lived long ago] longed to see what you are seeing [me do], but they did not see it. They longed to hear the things that you have been hearing [me say], but they did not hear [what you hear me say].” [DOU]
18 Juve pra kuptoni shëmbëlltyrën e mbjellësit.
“[Since God wants] you [to understand what I am teaching you], listen as I [explain] the parable about the man who sowed [seeds in various kinds of soil].
19 Kur dikush dëgjon fjalën e mbretërisë dhe nuk e kupton, vjen i ligu dhe i merr atë që ishte mbjellë në zemrën e tij. Ky është ai njeri që ka marrë fara përgjatë rrugës.
The people who hear about how God rules over people’s lives and do not understand [what they have heard] are [like] the path where [some of] the seeds fell. [Satan], the Evil One, comes and causes these people to forget [MET] what they have heard [MET].
20 Dhe ai që ka marrë farën nëpër gurishte, është ai që dëgjon fjalën dhe e pranon menjëherë me gëzim;
[Some people are like the] shallow soil on top of rock. When they hear God’s message, they immediately accept it joyfully.
21 por, nuk ka rrënjë në vete, dhe është për pak kohë; dhe kur vijnë mundimi ose përndjekja për shkak të fjalës, skandalizohet menjëherë.
[But because it does not penetrate deeply into their inner beings, they believe it for only] a [short] time. [They are like the plants that] did not have [deep] roots. When they are treated badly and caused to suffer because they believe [God’s message], they soon stop believing [it].
22 Dhe ai që ka marrë farën midis ferrave është ai që e dëgjon fjalën, por shqetësimet e kësaj bote dhe mashtrimet e pasurisë ia mbysin fjalën; dhe ajo bëhet e pafrytshme. (aiōn g165)
[Some people are like the soil that had the roots of] thorny [weeds] in it. They hear God’s message, but they desire to be rich, [so they] worry [only] about [MTY, PRS] material things. As a result, they [PRS] forget [God’s] message, and they do not do [IDM] the things that God wants them to do. (aiōn g165)
23 Por ai që merr farën në tokë të mirë, është ai që e dëgjon fjalën, e kupton dhe jep fryt; dhe prodhon njëri njëqindfish, tjetri gjashtëdhjetëfish dhe tjetri tridhjetëfish.
But [some people are like the] good soil where [some of the seeds] fell. [Just like the plants that grew in this soil] produced a lot of grain, [these people] hear my message and understand it. [Some of them] do many things [IDM] [that please God, some do] even more [things that please God, and some do] very many [things that please God].”
24 Ai u propozoi atyre një shëmbëlltyrë tjetër: “Mbretëria e qiejve i ngjan një njeriu që mbolli farë të mirë në arën e vet.
Jesus also told the crowd another parable, [by which he tried to explain that although] God [MTY/EUP] is a king, [he will not immediately judge and punish all the wicked people]. Jesus said, “[God] is like a landowner [who sent his servants] to sow good [wheat] seed in his field.
25 Por, ndërsa njerëzit po flinin, erdhi armiku i tij dhe mbolli egjër nëpër grurë dhe iku.
While those servants were sleeping [and not watching the field], an enemy of the landowner came and scattered weed [seeds] in the midst of the wheat. Then he left.
26 Kur më pas gruri u rrit dhe jepte fryt u duk edhe egjra.
After [the seeds] sprouted and the green plants [grew], the heads of grain began to form. But the weeds also grew.
27 Dhe shërbëtorët e padronit të shtëpisë iu afruan atij dhe i thanë: “Zot, a nuk ke mbjellë farë të mirë në arën tënde? Vallë nga doli egjra?
So the servants of the landowner came and said to him, ‘Sir, you [RHQ] [gave us good seeds and those are the ones we] [RHQ] [planted] in your field. So where did the weeds come from?’
28 Dhe ai u tha atyre: “Këtë e ka bërë armiku”. Atëherë shërbëtorët i thanë: “A do ti të shkojmë e ta shkulim?”.
The landowner said to them, ‘[My] enemy did this.’ His servants said to him, ‘So, do you want us to pull up [the weeds and] put them in a pile?’
29 Por ai tha: “Jo, kam frikë se, duke shkulur egjrën, bashkë me të, do të shkulni edhe grurin.
He said [to them], ‘No, [do not do that, because] you might pull up [some of] the wheat at the same time.
30 I lini të rriten bashkë deri në të korra. Në kohën e korrjes unë do t’u them korrësve: Mblidhni më parë egjrën, lidheni në duaj për ta djegur; por grurin futeni në hambarin tim””.
Let the wheat and the weeds grow together until harvest [time].’ At that time I will say to the reapers, ‘First gather the weeds, tie them into bundles to be burned. Then gather the wheat [and put it] into my barns.’”
31 Ai u proposoi atyre një shëmbëlltyre tjetër duke thënë: “Mbretëria e qiejve i ngjan një kokrre sinapi, të cilën e merr një njeri dhe e mbjell në arën e vet.
Jesus also told this parable: “The [number of] (OR, [God’s influence in the lives of]) [people whose] lives God rules over [will continue to grow. It is very much] like mustard seeds grow after a man plants them in his field.
32 Ajo, pa dyshim, është më e vogla nga të gjitha farërat; por, kur rritet, është më e madhe se të gjitha barishtet, dhe bëhet një pemë, aq sa zogjtë e qiellit vijnë dhe gjejnë strehë në degët e saj”.
Although mustard seeds are among the smallest of all the seeds [that people plant, here in Israel they become large plants. When the plants have fully grown, they are larger than the other garden plants. They become shrubs that are large enough for birds to build nests in their branches.”]
33 Ai u tha atyre një shëmbëlltyrë tjetër: “Mbretëria e qiejve i ngjan majasë që e merr një grua dhe zë brumë me tri masa miell deri sa brumi të mbruhet plotësisht”.
Jesus also told this parable: “[The way people who let] God [MTY/EUP] rule their lives [MET] [can influence the world] is like yeast that a woman mixed with about 50 pounds of flour. [That small amount of yeast made] the whole batch of dough swell up.”
34 Jezusi ua tha turmave të gjitha këto gjëra në shëmbëlltyra; dhe u fliste atyre vetëm në shëmbëlltyra,
Jesus told the crowd parables [to teach them] all these things. When he spoke [HYP] to them, he habitually used such illustrations.
35 që të përmbushej ç’është e thënë nëpërmjet profetit: “Unë do të hap gojën time në shëmbëlltyra dhe do të zbuloj gjëra të fshehura që nga themelimi i botës”.
By doing that, [he] fulfilled what [God told one of] the prophets to write [long ago]: I will speak [MTY] in parables; I will tell [parables to teach] what I have kept secret since I created the world.
36 Atëherë Jezusi, mbasi i lejoi turmat, u kthye në shtëpi dhe dishepujt e tij iu afruan e i thanë: “Na e shpjego shëmbëlltyrën e egjrës në arë”.
After Jesus dismissed the crowds, he went inside. Then [we] disciples approached him and said, “Explain to us the parable about the weeds [that grew] in the [wheat] field.”
37 Dhe ai duke u përgjigjur u tha atyre: “Ai që mbjell farën e mirë është Biri i njeriut.
He answered, “The one who sows the good seed represents [me], the one who came from heaven.
38 Ara është bota, fara e mirë janë bijtë e mbretërisë dhe egjra janë bijtë e të ligut,
The field represents this world [MTY], [where people live]. The seeds [that grew] well represent the people who let God rule their lives [MET]. The weeds represent the people who do what [the devil], the Evil One, [tells them to do].
39 dhe armiku që e ka mbjellë është djalli, ndërsa korrja është fundi i botës dhe korrësit janë engjëjt. (aiōn g165)
The enemy who sowed the weed seeds represents the devil. The [time when the reapers will] harvest [the grain] represents the time when the world will end. The reapers represent the angels. (aiōn g165)
40 Ashtu si mblidhet egjra dhe digjet në zjarr, kështu, do të ndodhë në mbarimin e botës. (aiōn g165)
The weeds are gathered and burned. {The reapers gather the weeds. Then they burn them.} That represents [the judging of people, which God will do] when the world will end. [It will be like this]: (aiōn g165)
41 Biri i njeriut do të dërgojë engjëjt e vet dhe ata do të mbledhin nga mbretëria e tij gjithë skandalet dhe ata që bëjnë paudhësi,
I, the one who came from heaven, will send my angels, and they will gather [from everywhere the people] who cause others to quit believing in me [MET] and all those who disobey [God’s] commands.
42 dhe do t’i hedhin në furrën e zjarrit. Atje do të ketë qarje dhe kërcëllim dhëmbësh.
They will throw those people into the fires of [hell]. There those people will weep and grind their teeth [because of the great pain that they are suffering]. (questioned)
43 Atëherë të drejtit do të shkëlqejnë si dielli në mbretërinë e Atit të tyre. Kush ka veshë për të dëgjuar, të dëgjojë!”.
[God’s] brightness will shine [on] the people who have lived as he wants them to. It will shine [on them as brightly] as the sun [shines]. It will shine on them in the place where [God], their Father, rules over them. If you want to understand this [MTY], you should think [carefully] about what I have just said.”
44 “Përsëri, mbretëria e qiejve i ngjan një thesari të fshehur në një arë, që një njeri që e ka gjetur e fsheh; dhe, nga gëzimi që ka, shkon, shet gjithçka që ka dhe e blen atë arë.
“[What people do who begin to allow] God [MTY/EUP] to rule their lives is like [what a certain man did to acquire a treasure]. A treasure was hidden in a field by someone {Someone hid a treasure in a field [and never dug it up again]}. When [another] man found it, he hid it [by burying it again in order that no one else would find it]. Being very happy [that he had found something very valuable, he went and] sold all his possessions [to obtain money to buy the field the treasure was in]. He then went and bought the field, [and so he was able to acquire that treasure].
45 Akoma mbretëria e qiejve i ngjan një tregtari që shkon të kërkojë margaritarë të bukur.
Also, what [people do who begin to allow] God [MTY/EUP] to rule their lives is like [what] a merchant [did who was] looking for good quality pearls [to buy].
46 Dhe, kur gjen një margaritar me vlerë të madhe, shkon dhe shet gjithçka që ka dhe e blen.
When he found one very costly pearl [that was for sale], he sold all his possessions [to acquire enough money to buy that pearl]. Then he [went and] bought it.
47 Mbretëria e qiejve i ngjan gjithashtu një rrjete të hedhur në det, që mbledh gjithfarë lloje gjërash.
What God [MTY/EUP] [will do to people who falsely say that they are letting him] rule their lives is like what certain [fishermen] did [with the fish they caught] in a lake, using a large net. They caught all classes [of fish, both useful and worthless fish].
48 Kur ajo është mbushur, peshkatarët e nxjerrin atë në breg, ulen dhe mbledhin në kosha ç’është e mirë, por i hedhin ata që nuk janë të mirë.
When the net was full, the [fishermen] pulled it up onto the shore. Then they sat there and put the useful [fish] into buckets, and threw the worthless ones away.
49 Kështu do të ndodhë në mbarimin e botës; do të vijnë engjëjt dhe do t’i ndajnë të mbrapshtit nga të drejtët; (aiōn g165)
[What they did in separating the good fish from the bad ones] is like [what will happen to people] when the world ends. The angels will come [to where God is judging people], and will separate the wicked [people] from the righteous [ones]. (aiōn g165)
50 dhe do t’i hedhin në furrën e zjarrit. Atje do të ketë qarje dhe kërcëllim dhëmbësh”.
They will throw the wicked people into the fire [in hell]. And those wicked people will weep and gnash their teeth [because of the intense pain they are suffering].” (questioned)
51 Jezusi u tha atyre: “A i kuptuat të gjitha këto?”. Ata i thanë: “Po, Zot”.
[Then Jesus asked us], “Do you understand all these [parables I have told you]?” We said to him,
52 Dhe ai u tha atyre: “Prandaj çdo skrib, që është mësuar për mbretërinë e qiejve i ngjan një padroni shtëpie që nxjerr jashtë nga thesari i vet gjërat e reja dhe të vjetra”.
“Yes, [we understand them].” Then he said to us, “Because [you understand all these parables], [you will understand the following parable: You, along with] all others, will teach people what [you heard me say] about God ruling people’s lives. [You will add that to what you formerly learned. You will be] like a manager of a household who takes both new things and old things out of his storage room.”
53 Tani kur Jezusi i kishte mbaruar këto shëmbëlltyra, u largua që andej.
When Jesus had finished [telling] these parables, he took [us] and left that [area].
54 Dhe, pasi erdhi në vendlindjen e tij, i mësonte ata në sinagogën e tyre, kështu që ata, habiteshin dhe thonin: “Nga i erdhën këtij kjo dituri dhe këto vepra të pushtetshme?
We went to [Nazareth, his hometown. (On the Sabbath/On the Jewish rest day]) he began to teach the people in the Jewish worship house. The result was that the people there were astonished. But [some] said, “[This man is just an ordinary person like us. So] how is it that he knows so much and understands so much [RHQ]? And how is it that he is able to do [such] miracles [RHQ]?
55 A nuk është ky i biri i marangozit? Nuk quhet nëna e tij Mari, dhe vëllezërit e tij Jakob, Iose, Simon dhe Juda?
(He is [just] the son of the carpenter!/Isn’t he [just] the son of the carpenter [that lived here]?) [RHQ] His mother is Mary, and his younger brothers are James, Joseph, Simon and Judas [RHQ]!
56 Dhe motrat e tij nuk janë të gjitha ndër ne? Atëherë nga i erdhën këtij të gjitha këto?”.
(And his sisters [also live] here in our [town]./Do not his sisters [live] in our [town]?) [RHQ] So how is he able to do all these [miracles]?”
57 Dhe skandalizoheshin me të. Por Jezusi u tha atyre: “Asnjë profet nuk përçmohet, veçse në vendlindjen e vet dhe në shtëpinë e vet”.
The people were unable to accept [that] he [was the Messiah. So] Jesus said to them, “[People] honor [me and other] prophets [everywhere else we go], but in [our] hometowns [we are] not [honored], and [even] our own families do not [honor us!]”
58 Dhe, për shkak të mosbesimit të tyre, ai nuk bëri aty shumë vepra të pushtetshme.
Jesus did not perform many miracles there because the people did not believe [that he was the Messiah].
