Châm Ngôn 24
1 Chớ ganh ghét kẻ làm ác. Ðừng ước ao ở cùng chúng nó.
Do not be envious of evil men; neither desire to be with them:
2 Vì lòng chúng nó toan điều hủy phá, Và môi họ nói ra sự tổn hại.
for their hearts plot violence, and their lips talk about mischief.
3 Nhờ sự khôn ngoan, cửa nhà được xây cất nên, Và được vững vàng bởi sự thông sáng;
Through wisdom a house is built; by understanding it is established;
4 Nhờ sự tri thức, các phòng vi đều được đầy đủ Các thứ tài vật quí báu đẹp đẽ.
by knowledge the rooms are filled with all rare and beautiful treasure.
5 Người khôn ngoan có sức mạnh, Và người tri thức gia thêm năng lực.
A wise man has great power; and a knowledgeable man increases strength;
6 Vì con phải nhờ mưu khôn mà đánh giặc; Ðâu có nhiều mưu sĩ thì đặng toàn thắng.
for by wise guidance you wage your war; and victory is in many advisors.
7 Sự khôn ngoan lấy làm cao xa quá cho kẻ ngu dại; Nó không mở miệng ra nơi cửa thành.
Wisdom is too high for a fool: he doesn't open his mouth in the gate.
8 Kẻ nào toan làm điều ác, Người ta sẽ gọi hắn là kẻ gian giảo.
One who plots to do evil will be called a schemer.
9 Tư tưởng ngu dại là tội lỗi; Kẻ nhạo báng lấy làm gớm ghiếc cho loài người.
The schemes of folly are sin. The mocker is detested by men.
10 Nếu con ngã lòng trong ngày hoạn nạn, Thì sức lực con nhỏ mọn thay.
If you falter in the time of trouble, your strength is small.
11 Hãy giải cứu kẻ bị đùa đến sự chết, Và chớ chối rỗi cho người đi xiêu tó tới chốn hình khổ.
Rescue those who are being led away to death. Indeed, hold back those who are staggering to the slaughter.
12 Nếu con nói: Chúng tôi chẳng biết gì đến; Thì Ðấng mà cân nhắc lòng người ta, há chẳng xem xét điều ấy sao? Và Ðấng gìn giữ linh hồn con, há không biết đến ư? Chớ thì Ngài chẳng báo cho mỗi người tùy theo công việc họ làm sao?
If you say, "Look, we did not know this;" doesn't he who weighs the hearts consider it? He who keeps your soul, doesn't he know it? Shall he not render to every man according to his work?
13 Hỡi con, hãy ăn mật, vì nó ngon lành; Tàng ong lấy làm ngọt ngào cho ổ gà con.
My son, eat honey, for it is good; the droppings of the honeycomb, which are sweet to your taste.
14 Con sẽ biết sự khôn ngoan nơi linh hồn con cũng như vậy; Nếu con đã tìm được sự khôn ngoan, ắt sẽ có phần thưởng, Và sự trông đợi của con sẽ chẳng phải thành luống công.
Likewise, know that wisdom is such to your soul; if you have found it, then there will be a reward, and your hope will not be cut off.
15 Hỡi kẻ ác, chớ rình rập nhà người công bình; Ðừng phá tan chỗ nghĩ ngơi của người.
Do not lie in wait, wicked man, against the habitation of the righteous. Do not destroy his resting place.
16 Vì người công bình dầu sa ngã bảy lần, cũng chổi dậy; Còn kẻ hung ác bị tai vạ đánh đổ.
For the righteous may fall seven times, but gets up again, but the wicked will stumble in adversity.
17 Khi kẻ thù nghịch con sa ngã, chớ vui mừng; Lúc nó bị đánh đổ, lòng con đừng hớn hở;
Do not rejoice when your enemy falls. Do not let your heart be glad when he is overthrown;
18 Kẻo e Ðức Giê-hô-va thấy điều đó, mà chẳng đẹp lòng, Bèn cất cơn thạnh nộ Ngài khỏi nó chăng.
lest the LORD see it, and it displease him, and he turn away his wrath from him.
19 Chớ nổi giận vì cớ kẻ làm ác, Cũng đừng ganh ghét những người hung dữ;
Do not fret yourself because of evildoers; neither be envious of the wicked:
20 Vì kẻ làm gian ác sẽ không được thiện báo, Và đèn kẻ hung dữ sẽ tắt đi.
for there will be no reward to the evil man; and the lamp of the wicked shall be snuffed out.
21 Hỡi con, hãy kính sợ Ðức Giê-hô-va và tôn kính vua; Chớ hội hiệp cùng kẻ phản nghịch;
My son, fear the LORD and the king. Do not join those who are rebellious:
22 Vì sự tai họa của chúng xảy đến thình lình; Và ai biết sự phá hại của người nầy người kia?
for their calamity will rise suddenly; the destruction from them both—who knows?
23 Những ngôn ngữ nầy cũng do kẻ khôn ngoan mà đến: Trong việc xét đoán tư vị người, ấy chẳng phải tốt lành.
These also are sayings of the wise. To show partiality in judgment is not good.
24 Kẻ nào nói với kẻ ác rằng: Ngươi là công bình, Sẽ bị dân tộc rủa sả, và các nước lấy làm gớm ghiếc mình;
He who says to the wicked, "You are righteous;" peoples shall curse him, and nations shall abhor him—
25 Còn người nào quở trách kẻ ác ắt sẽ được đẹp lòng, Và sự phước lành sẽ giáng trên họ.
but it will go well with those who convict the guilty, and a rich blessing will come on them.
26 Ai đáp lời chánh đáng, Tất như hôn nơi môi miệng vậy.
An honest answer is like a kiss on the lips.
27 Hãy sửa sang công việc ở ngoài của con, Và sắm sẵn tại trong ruộng con; Rồi sau hãy cất nhà của con.
Prepare your work outside, and get your fields ready. Afterwards, build your house.
28 Chớ làm chứng vô cớ nghịch kẻ lân cận mình; Con há muốn lấy môi miệng mình mà phỉnh gạt sao?
Do not be a witness against your neighbor without cause. Do not deceive with your lips.
29 Chớ nên nói: Tôi sẽ làm cho hắn như hắn đã làm cho tôi; Tôi sẽ báo người tùy công việc của người.
Do not say, "I will do to him as he has done to me; I will render to the man according to his work."
30 Ta có đi ngang qua gần ruộng kẻ biếng nhác, Và gần vườn nho của kẻ ngu muội,
I went by the field of the sluggard, by the vineyard of the man void of understanding;
31 Thấy cây tật lê mọc khắp cùng, Gai góc che khuất mặt đất, Và tường đá của nó đã phá hư rồi
Look, it was all grown over with thorns. Its surface was covered with nettles, and its stone wall was broken down.
32 Ta nhìn xem, bèn để ý vào đó; Ta thấy và nhận được sự dạy dỗ.
Then I saw, and considered well. I saw, and received instruction:
33 Ngủ một chút, chợp mắt một chút, Khoanh tay ngủ một chút,
a little sleep, a little slumber, a little folding of the hands to sleep;
34 Thì sự nghèo của con sẽ đến như một kẻ đi rạo, Và sự thiếu thốn của con áp tới như một kẻ cầm binh khí.
so your poverty will come as a robber, and your want as an armed man.
