< Luka 10 >

1 Yei akyi, Yesu yii nʼakyidifoɔ no mu aduɔson somaa wɔn baanu baanu kɔɔ nkuro ne nkuraa a akyire no ɔbɛkɔ hɔ no so.
Basa ma, Yesus pili nala ana dedꞌenun laen atahori hitu nulu rua. Basa de Ana bꞌanggi se atahori rua-ruaꞌ, fo reu raꞌahuluꞌ E sia mamana-mamanaꞌ fo nae neuꞌ a.
2 Ɔka kyerɛɛ wɔn sɛ, “Otwa adwuma no dɔɔso, nanso adwumayɛfoɔ no sua. Enti, monsrɛ adwumawura no na ɔmma adwumayɛfoɔ bebree mmra ne twa adwuma no mu.
Ana denu se nae, “Hambu atahori hetar onaꞌ are mbule manahuniꞌ ena. Helaꞌ a tenu osiꞌ a haitua atahori mana tao ues nara rema etu-oru. Dadꞌi hei musi hule-oꞌe moꞌe Lamatualain haitua seluꞌ mana tao ues nara fo raꞌabꞌue rala atahori mana nae tungga Au ra. Huu, atahori mana nae tungga Au ra, hetar. Te atahori mana tao ues ra hidꞌaꞌ a.
3 Monkɔ, na meresoma mo sɛ nnwan akɔ mpataku mu.
Ia naa ama laoꞌ leo! Au denu nggi mii sia atahori hetar. Te misinedꞌa taꞌo ia. Hei onaꞌ bibꞌi lombo ana rala maloleꞌ, mana neu sia busa fui deꞌulakaꞌ ra taladꞌan.
4 Mommfa sika, akwantubɔtɔ anaa mpaboa; na monnkyea obiara nso a mobɛhyia no wɔ ɛkwan so.
Ama afiꞌ mendi dꞌoiꞌ, do tas bꞌua-baꞌus, do laopei lenaꞌ sia dalaꞌ. Afi ngganggari fai parsumaꞌ a, huu akaꞌ mitea atahori sia dalaꞌ.
5 “Sɛ mokɔ efie biara mu a, monni ɛkan nkyea efie hɔfoɔ no sɛ, ‘Asomdwoeɛ nka mo!’
Mete ma hei misiꞌ kamboꞌ sa, afiꞌ lali-laliꞌ mia ume sa misiꞌ ume laen. Mete ma atahori simbo hei no maloleꞌ sia ume sa, na, mihani sia naa leo, losa hei lao hela kamboꞌ naa. Mete ma hei misiꞌ ume sa, hei musi moꞌe fo Lamatualain fee papala-babꞌanggiꞌ neu atahori sia ume naa. Mete ma tenu umeꞌ a simbo nggi no malolole, dei fo Lamatuaꞌ natudꞌu rala malolen neu ume isiꞌ naa ra. Te mete ma ara nda nau simbo nggi sa, na, hela neu fo Lamatuaꞌ natudꞌu rala malolen neu akaꞌ mesaꞌ nggi. Mete ma hei misiꞌ ume sa, do, kamboꞌ sa, na, mia-minu sudꞌiꞌ a saa fo ara feeꞌ ra. Simbo no rala nemehoꞌot, te nandaa ara fee nggi taꞌo naa fo nggati mbusa-titi mara.
6 Na sɛ asomdwoeɛ ba bi wɔ hɔ a, mo asomdwoeɛ bɛba ne so; na sɛ obi a ɔte saa nni hɔ a, mo asomdwoeɛ bɛsane aba mo nkyɛn.
7 Efie biara a mokɔ mu no, momma ɛhɔ nyɛ mo atenaeɛ; aduane biara a wɔde bɛma mo no, monni, ɛfiri sɛ ɛsɛ sɛ odwumayɛfoɔ biara nya nʼadwumayɛ so akatua; monnni atutena wɔ afie mu.
8 “Na sɛ mokɔ kuro biara mu na wɔgye mo fɛw so a, aduane biara a wɔde bɛma mo no, monni.
9 Monsa kuro no mu ayarefoɔ yadeɛ, na monka nkyerɛ ɛhɔfoɔ nyinaa sɛ, ‘Onyankopɔn Ahennie no abɛn mo.’
Tao mihaiꞌ sira atahori mamahedꞌiꞌ nara. Boe ma mifadꞌe se mae, ‘Lamatualain toꞌu parendan deka ena!’
10 Nanso, sɛ mokɔ kuro biara mu na wɔannye mo fɛw so a, monkɔ ne mmɔntene so nkɔpae mu nka sɛ,
Te dei fo hambu kamboꞌ ruma atahori nara nda nau simbo nggi sa. Mete ma ara tao taꞌo naa mbali nggi, na, mii mimbiriiꞌ sia kamboꞌ a dꞌalan fo olaꞌ mae,
11 ‘Mo kurom ha mfuturo a ɛwɔ yɛn nan ase mpo, yɛreporoporo agu, de atia mo; na mmom monhunu pefee sɛ, Onyankopɔn Ahennie no abɛn.’
‘Rena malolole! Hai ima mendi Lamatuaꞌ Hara-liin neu nggi, te hei nda nau mbei-mbei sa boe. Dadꞌi ia naa hai hendaꞌ hendi kamboꞌ ia afun sia hai ei mara, fo dadꞌi bukti oi, dei fo hei lemba-misaa ao mara! Te misinedꞌa malolole! Lamatualain toꞌu parendan deka ena!’
12 Mereka akyerɛ mo sɛ, saa kuro no, asɛm a ɛbɛto wɔn Atemmuo da no bɛsene deɛ ɛtoo Sodom no.
Hei bubꞌuluꞌ kota Sodꞌom deꞌulakan, to? Au ufadꞌe, e! Dei fo nandaa no fai neteteꞌen, Lamatuaꞌ fee huhuku-dꞌodꞌokiꞌ neu atahori nda mana simbo heiꞌ ra sa, beran lenaꞌ atahori Sodꞌom ra!”
13 “Korasin, due! Betsaida, due! Anwanwadeɛ a meyɛɛ wɔ mo mu no, sɛ meyɛɛ wɔ Tiro ne Sidon a, anka ɛhɔfoɔ no de awerɛhoɔ ne ahonuo asakyera wɔn adwene dada.
Yesus olaꞌ seluꞌ fai nae, “Hei mana sia kambo Korasin ma kambo Betsaida ra, ama besa-bꞌesa! Sosoeꞌ dai nggi ena! Au tao manadadꞌiꞌ mataꞌ-mataꞌ sia mata mara ena, te hei nda nau mimihere Lamatuaꞌ sa. Tao-tao te, hei ia ra, atahori Yahudi mana mitaa mae hei mihine E. Te onaꞌ manadadꞌiꞌ fo Au tao sia hei kambom dadꞌi sia kota Tirus no Sidꞌon, neꞌo doo basa ia de atahori sia naa ra dꞌoaꞌ memaꞌ ena, ma lao hela basa sala-kilu nara fo tungga Lamatuaꞌ ena. Neꞌo ara pake bua-baꞌu sususaꞌ, ma mbori afu neu langga nara fo dadꞌi bukti rae, sira fale ralan nara mia sala-kilu nara. Tao-tao te atahori Tirus ro Sidꞌon ia ra, nda atahori Yahudi mana rataa rae sira rahine Lamatuaꞌ.
14 Atemmuo da no, asɛm a ɛbɛto wɔn no bɛsene deɛ ɛbɛto Tiro ne Sidon.
Tebꞌe! Hei mete neuꞌ ena! Mete ma Lamatuaꞌ naꞌetuꞌ basa atahori dedꞌea nara, atahori Tirus ro Sidꞌon ra huhuku-dꞌodꞌoki nara feꞌe nggafat lenaꞌ hei huhuku-dodꞌoki mara.
15 Na wo Kapernaum, wopɛ sɛ woma wo ho so, nanso wɔbɛbrɛ wo ase de wo akɔ asaman. (Hadēs g86)
Besa-bꞌesa hei atahori kambo Kapernaum! Ama afiꞌ duꞌa mae, dei fo Lamatuaꞌ soꞌu bꞌotiꞌ nggi sorga mii. Hokoꞌ! Dei fo Lamatuaꞌ mbia nggi naraka rala mii! (Hadēs g86)
16 “Obiara a ɔtie mo no tie me, na deɛ ɔpo mo no po me, na deɛ ɔpo me no nso po deɛ ɔsomaa me no.”
Misinedꞌa malolole! Atahori mana rena hei, onaꞌ ara rena neu Au boe. Ma atahori nda mana nau rena hei sa, onaꞌ ara nda nau rena Au sa boe. Lenaꞌ fai, atahori nda mana nau rena Au sa, onaꞌ ara nda nau rena Lamatualain sa, mana denu Au raefafoꞌ uma.”
17 Aduɔson no sane de anigyeɛ baeɛ bɛbɔɔ amaneɛ sɛ, “Awurade, wo din enti, ahonhommɔne mpo abrɛ wɔn ho ase ama yɛn.”
Leleꞌ dedꞌenu kahitu nulu rua ra baliꞌ rema, rala nara ramahoꞌo. Boe ma rafadꞌe neu Yesus rae, “Awii! Manaseliꞌ tebꞌe! Leleꞌ hai oi nitu ra mendiꞌ Amaꞌ naran, nitu ra rena hai boe, de rela neuꞌ ena! Manaseliꞌ tebꞌe!”
18 Na ɔka kyerɛɛ wɔn sɛ, “Mehunuu sɛ ɔbonsam rete afiri ɔsoro sɛ anyinam abɛhwe fam.
Boe ma Yesus nataa se nae, “Tebꞌe! Leleꞌ hei tao taꞌo naa, Au ita Lamatualain mbia hendi nitu ra no malanggan mia lalai, onaꞌ ndelas nakahahadꞌoꞌ dii-onaꞌ mia lalai!
19 Mama mo tumi ne ahoɔden a mode bɛtiatia awɔ ne anyanyankyerɛ ne ɔtamfoɔ no tumi biara a ɔwɔ so, na biribiara nso rentumi mo.
Misinedꞌa, e! Nitur malanggan naa, hita musun. Eni o ma koasa boe! Te Au o fee nggi koasa fo misenggiꞌ koasan. Mete ma hei tabꞌu mala mengge marasoꞌ, do uraꞌ, na, hei nda taꞌo bee sa boe. Nda hambu saa bisa tao nasoeꞌ nggi sa.
20 Nanso mommma mo ani nnye sɛ ahonhommɔne brɛ wɔn ho ase ma mo, na mmom, momma mo ani nnye sɛ wɔatwerɛ mo din wɔ ɔsoro.”
Hei rala mara maꞌahee, huu nitu ra rena nggi. Malole boe, te naa feꞌe dꞌala anadikiꞌ! Malole lenaꞌ rala mara maꞌahee, huu Lamatuaꞌ suraꞌ nala nara mara fo dadꞌi rauinggun mana masoꞌ sorga.”
21 Saa ɛberɛ no ara mu, Yesu de Honhom Kronkron mu anigyeɛ bɔɔ mpaeɛ sɛ, “Agya, ɔsoro ne asasewura, meda wo ase sɛ wode saa nneɛma yi ahinta wɔn a wɔsusu sɛ wɔyɛ anyansafoɔ, na mmom woada nokorɛ no adi akyerɛ wɔn a wɔde ahobrɛaseɛ gye wo di sɛ mmɔfra no. Nanso, Agya, wo pɛ mu na woma ɛbaa saa.
Leleꞌ naa, Lamatuaꞌ Dula-dale Meumaren tao Yesus ralan namahoꞌo. De Ana koa-kio Lamatualain nae, “Amaꞌ! Amaꞌ mana dadꞌi Malangga Monaeꞌ sia lalai no raefafoꞌ. Au oꞌe makasi nae-nae, huu Amaꞌ babꞌata mala basa dalaꞌ ra mia atahori mana tao aon onaꞌ mahineꞌ ma mana koaoꞌ ra. Te Amaꞌ mutudꞌu basa dalaꞌ ia ra neu anadiki ra ma neu atahori mana maloe-madꞌae ralaꞌ ra. Tebꞌe, Amaꞌ! Huu naa mana tao Amaꞌ ralan namahoꞌo!”
22 “Mʼagya de nneɛma nyinaa ahyɛ me nsa; na obiara nnim Ɔba no, gye Agya no. Saa ara nso na obiara nnim Agya no, gye Ɔba no ne wɔn a Ɔba no bɛda Agya no adi akyerɛ wɔn no.”
Basa ma Yesus nafadꞌe atahori hetar nae, “Rena o! Ama ngga sia sorga fee basa koasa neu Au ena. Mana nahine tebꞌe nae, Au ia, seka, naeni akaꞌ Amaꞌ. Ma mana nahine tebꞌe nae, Amaꞌ naa, seka, akaꞌ Amaꞌ Anan, naeni Au. Ma atahori laen fo Au pili ala ae ufadꞌe se, fo ara o rahine E boe.”
23 Ɛkaa ɔne nʼasuafoɔ no, ɔka kyerɛɛ wɔn sɛ, “Nhyira ne aniwa a ɛhunu deɛ mohunu!
Basa de Yesus heoꞌ mbali ana dedꞌenun nara, de nafadꞌe neuꞌ a mesaꞌ se nae, “Hei onton tebꞌe, huu mita Lamatuaꞌ koasan ena.
24 Ɛfiri sɛ, adiyifoɔ ne ahene pii pɛɛ sɛ anka wɔhunu deɛ mohunu yi na wɔte deɛ mote yi, nanso wɔanhunu na wɔante.”
Mane-maneꞌ ro mana ola-ola maꞌahuluꞌ ra rae rita saa fo hei mitaꞌ a ena, te ara nda bisa rita sa. Ara o hii rae rena saa fo hei hambu renaꞌ a, te ara nda hambu rena sa.”
25 Mmaranimfoɔ bi pɛɛ sɛ ɔsɔ Yesu hwɛ enti ɔbisaa no sɛ, “Ɔkyerɛkyerɛfoɔ, menyɛ dɛn na manya nkwa a ɛnni awieeɛ?” (aiōnios g166)
Lao esa, hambu atahori Yahudi mahine hukun esa, nambariiꞌ nae naꞌatutudꞌaꞌ Yesus. Ana natane nae, “Ama Meser! Tulun mufadꞌe dei! Au musi tao saa, fo ona bee naa au uhine hambu usodꞌa ukundoo o Lamatuaꞌ sia sorga?” (aiōnios g166)
26 Yesu nso bisaa no sɛ, “Ɛdeɛn na wɔatwerɛ wɔ Mose mmara no mu? Na wote aseɛ sɛn?”
Yesus nataa nae, “Baꞌi Musa suraꞌ saa soꞌal dalaꞌ ia ra? Tungga dudꞌuꞌam na taꞌo bee?”
27 Ɔbuaa no sɛ, “Mmara no ka sɛ, ‘Fa wʼakoma, ne wo kra, ne wʼahoɔden, ne wʼadwene nyinaa dɔ Awurade, wo Onyankopɔn, na dɔ wo yɔnko sɛ wo ho!’”
Atahori naa nataa nae, “Ana suraꞌ nae: ‘Ho musi sue Lamatualain, ho Lamatua ma, lena basaꞌ e. Huu naa, ho ralam musi hii mukundoo E, manggate fo tungga hihii-nanaun, ma muhine E.’ Ma nenesuraꞌ oi, ‘Ho musi sue toronoom onaꞌ ho sue aom boe.’”
28 Yesu ka kyerɛɛ no sɛ, “Woabua no yie. Yɛ yeinom na wobɛnya nkwa.”
Yesus nataa nae, “Tebꞌe! Mete ma ho tao tungga tao naa, na, musodꞌa mo Lamatuaꞌ mukundondoꞌ a.”
29 Nanso, ɔbarima no pɛɛ sɛ ɔkyerɛ sɛ ɔdi mmara no nyinaa so enti, ɔbisaa Yesu sɛ, “Hwan ne me yɔnko?”
Te atahori naa nae tao aon onaꞌ atahori maloleꞌ. Boe ma natane Yesus nae, “Te, au ‘toronoo’ nggara, seka ra?”
30 Yesu nso maa no mfatoho bi sɛ, “Ɛda bi na ɔbarima bi retu ɛkwan firi Yerusalem akɔ Yeriko. Na ɔnam ɛkwan so no, ɔkɔtɔɔ akwanmukafoɔ mu na wɔgyee ne ho nneɛma nyinaa, hwee no, pirapiraa no ma ɔtɔɔ baha, gyaa no too kwankyɛn kɔeɛ.
Boe ma Yesus nataa nae, “Taꞌo ia! Au ae ufadꞌe nekendandaaꞌ esa. Dei fo mufadꞌe, bee ka tebꞌe-tebꞌeꞌ ‘toronooꞌ’. Dꞌudꞌuin taꞌo ia: Hambu atahori Yahudi esa mia kota Yerusalem, onda nisiꞌ Yeriko neu. Te aibꞌoiꞌ ma, hambu mana rambok ra rema rambok e. Ara momoko e, basa ma rambas rala dꞌoiꞌ ma basa bꞌua-baꞌu nara. Boe ma ara nggari hendi e nisiꞌ dalaꞌ suun, de lao hela e neu naa. Atahori naa naeꞌ a mate ena.
31 Ankyɛre biara, Yudani ɔsɔfoɔ bi bɛpuee ne so, nanso ɔmane faa nkyɛn kɔeɛ.
Te dodꞌoo ma, malangga agama Yahudi sa laoꞌ tungga naa boe. Te leleꞌ ana nita atahori maꞌahinaꞌ mana lengga-lengga sia dalaꞌ suun, ana nda nambariiꞌ fo tulu-fali atahori naa sa, te ana dꞌinggoꞌ nisiꞌ dalaꞌ suun seri de lao nakandoo.
32 Saa ara nso na Lewini bi nso bɛpuee ne so mane faa nkyɛn.
Nda dooꞌ sa ma, atahori laen sa nema tungga naa fai. Eni, atahori mia leo Lewi mana ue-tao sia Lamatualain Ume Hule-oꞌe Huu na. Leleꞌ ana nita atahori na sia dalaꞌ suun, ana neu deka-deka de meteꞌ a, te nda tulu-fali e sa, ma dinggoꞌ nisiꞌ dalaꞌ suun seri de lao nakandoo.
33 Ankyɛre biara na Samariani bi nso bɛpuee hɔ. Ɔhunuu no no, ɔyɛɛ no mmɔbɔ.
Nda dooꞌ sa fai ma, atahori sa mia kambo Samaria tungga naa no banda keledei nara. Basa nggita bubꞌuluꞌ tae, atahori Yahudi ra raloe-radꞌae atahori Samaria ra. Te, leleꞌ atahori Samaria a nita atahori mana neneramboꞌ naa, ma ana kasian e. Ana neu deka-deka fo nae tulu-fali atahori naa. Ana ombo oe anggor de safe nameu hinaꞌ ra, ma tao mina neu se. Basa ma ana mbalu malolole e, de oꞌo e keledei ata neu. Boe ma no atahori naa losa kota. Ana fee atahori naa leo sia ume sesebꞌaꞌ, ma mete-seꞌu e no maloleꞌ.
34 Ɔkɔkotoo ne nkyɛn, hohoroo nʼapirakuro no anim, de aduro guguu mu, kyekyereeɛ. Afei, ɔmaa no so de no tenaa nʼafunumu so dii aboa no nkyɛn de no kɔɔ ahɔhobea bi hwɛɛ no anadwo mu no nyinaa.
35 Adeɛ kyeeɛ no, ɔgyaa ahɔhobea sohwɛfoɔ no sika a ɛbɛso no hwɛ sɛ ɔmfa nhwɛ no. Ɔsane hyɛɛ no bɔ sɛ, ‘Ɛka foforɔ biara a wobɛbɔ wɔ ne ho no, mɛba abɛtua.’
Mbilaꞌ neu ma, atahori Samaria naa neu fee naꞌahuluꞌ doi fulaꞌ rua neu tenu umeꞌ a, de nafadꞌe nae, ‘Mala dꞌoiꞌ ia fo mete-seꞌu neu atahori mamahedꞌiꞌ a losa ana hai. Mete ma nda dai sa, na, tulun mete-seꞌu mendiꞌ doi ma fo au uma fai, fo fee baliꞌ amaꞌ dꞌoin.’”
36 “Afei, saa nnipa baasa yi mu hwan na ɔyɛɛ ne yɔnko?”
Yesus nekendandan losaꞌ a naa ena. Basa ma Ana natane mana mahine hukun a nae, “Tungga dudꞌuꞌam na, bee ka tebꞌe-tebeꞌ ‘toronooꞌ,’ soaꞌ neu atahori neneramboꞌ faaꞌ ra?”
37 Mmaranimfoɔ no buaa sɛ, “Deɛ ɔhunuu opirafoɔ no mmɔbɔ no.” Yesu ka kyerɛɛ no sɛ, “Wo nso, kɔ na kɔyɛ saa ara.”
Atahori naa nataa nae, “Se fai, neꞌo atahori mana tudꞌa kasian neu e,” Yesus nae, “Tebꞌe, aꞌa! Baliꞌ leo, fo tao tungga,”
38 Ɛbaa sɛ Yesu ne nʼasuafoɔ rekɔ Yerusalem no, wɔkɔduruu akuraa bi ase. Wɔduruu hɔ no, ɔbaa bi a wɔfrɛ no Marta de no kɔɔ ne fie.
Basa ma, Yesus no ana dedꞌenun nara lao rakandoo risiꞌ Yerusalem. Ara tuli mia kamboꞌ sa. Sia naa hambu toronoo odꞌi-aꞌaꞌ rua, nara nara Marta ma Maria. Marta noꞌe fo Yesus se leo sia eni umen. De ara leo raꞌatataaꞌ sia naa. Leleꞌ Yesus endoꞌ nanori atahori ra, Marta mbute-mue no nanaa-nininuꞌ sia dapu rala. Te odꞌin Maria, endoꞌ deka-deka sia Yesus ein, fo rena oꞌolan. Nda dooꞌ sa, ma ‘Marta rala neu de oꞌolaꞌ neu Yesus nae, “Amaꞌ, e! Taꞌo bee, o! Au mbute-mue ulalau nanaa-nininuꞌ itaꞌ mamate ngga, te odꞌi ngga endoꞌ teꞌe-teꞌe sia ia. Tulun dei! Denu e tulun au mbei sia dapu rala.”
39 Marta nuabaa bi a wɔfrɛ no Maria tenaa fam wɔ Yesu nkyɛn tiee no.
40 Saa ɛberɛ no, Marta a nʼani abere reyɛ aduane no baa Yesu nkyɛn bɛka kyerɛɛ no sɛ, “Awurade, mayɛ adwuma abrɛ enti ka kyerɛ Maria na ɔmmɛsɔ me mu.”
41 Awurade buaa no sɛ, “Marta, Marta, wodwennwene ha wo ho wɔ nneɛma pii ho.
Te Lamatuaꞌ Yesus nataa nae, “Marta, Marta. Ho ia, mbute-mue moꞌa dudꞌuꞌa-afiꞌ mataꞌ-mataꞌ.
42 Adeɛ baako pɛ na ɛhia; ɛno na Maria afa no; na wɔrennye mfiri ne nsam.”
Malole boe, te leleꞌ ia hambu dalaꞌ nggunan naeꞌ lenaꞌ. Maria endoꞌ rena Au Dedꞌea oꞌola ngga, na, ana pili nala maloleꞌ a ena. Huu atahori nda bisa haꞌi rala Dedꞌea-oꞌola ngga ia mia e sa.”

< Luka 10 >