Mga Kawikaan 8

1 Hindi ba umiiyak ang karunungan, at inilalabas ng unawa ang kaniyang tinig?

Does not wisdom cry out? Does not understanding raise her voice?

2 Sa taluktok ng mga mataas na dako sa tabi ng daan, sa mga salubungang landas, siya'y tumatayo;

On the top of high places by the way, where the paths meet, she stands.

3 Sa tabi ng mga pintuang-bayan sa pasukan ng bayan, sa pasukan sa mga pintuan siya'y humihiyaw ng malakas:

Beside the gates, at the entry of the city, at the entry doors, she cries aloud:

4 Sa inyo, Oh mga lalake, ako'y tumatawag; at ang aking tinig ay sa mga anak ng mga tao.

“To you men, I call! I send my voice to the sons of mankind.

5 Oh kayong mga musmos, magsiunawa kayo ng katalinuhan; at, kayong mga mangmang, makaunawa kayo sa puso.

You simple, understand prudence. You fools, be of an understanding heart.

6 Kayo'y mangakinig, sapagka't magsasalita ako ng mga marilag na bagay; at ang buka ng aking mga labi ay magiging mga matuwid na bagay,

Sh'ma ·Hear obey·, for I will speak excellent things. The opening of my lips is for right things.

7 Sapagka't ang aking bibig ay sasambit ng katotohanan; at kasamaan ay karumaldumal sa aking mga labi.

For my mouth speaks truth. Wickedness is an abomination to my lips.

8 Lahat ng mga salita ng aking bibig ay sa katuwiran; walang bagay na liko o suwail sa kanila.

All the words of my mouth are in righteousness. There is nothing crooked or perverse in them.

9 Pawang malilinaw sa kaniya na nakakaunawa, at matuwid sa kanila na nangakakasumpong ng kaalaman.

They are all plain to him who understands, right to those who find knowledge.

10 Tanggapin mo ang aking turo at huwag pilak; at ang kaalaman na higit kay sa dalisay na ginto.

Receive my instruction rather than silver; knowledge rather than choice gold.

11 Sapagka't ang karunungan ay maigi kay sa mga rubi; at lahat ng mga bagay na mananasa ay hindi maitutulad sa kaniya.

For wisdom is better than rubies. All the things that may be desired can’t be compared to it.

12 Akong karunungan ay tumatahan sa kabaitan, at aking nasusumpungan ang kaalaman at gunita.

“I, wisdom, have made prudence my dwelling. Find out knowledge and discretion.

13 Ang pagkatakot sa Panginoon ay ipagtanim ang kasamaan; Kapalaluan, at kahambugan at masamang lakad, at ang masamang bibig ay aking ipinagtatanim.

The fear of Adonai is to hate evil. I hate pride, arrogance, the evil way, and the perverse mouth.

14 Payo ay akin at magaling na kaalaman: ako'y kaunawaan; ako'y may kapangyarihan,

Counsel and sound knowledge are mine. I have understanding and power.

15 Sa pamamagitan ko ay naghahari ang mga hari, at nagpapasiya ng kaganapan ang mga pangulo.

By me kings reign, and princes decree justice.

16 Sa pamamagitan ko ay nagpupuno ang mga pangulo, at ang mga mahal na tao, sa makatuwid baga'y lahat ng mga hukom sa lupa.

By me princes rule; nobles, and all the upright rulers of the earth.

17 Aking iniibig sila na nagsisiibig sa akin; at yaong nagsisihanap na masikap sa akin ay masusumpungan ako.

I 'ahav ·affectionately love· those who 'ahav ·affectionately love· me. Those who seek me diligently will find me.

18 Mga kayamanan at karangalan ay nasa akin; Oo, lumalaging mga kayamanan at katuwiran.

With me are riches, kavod ·weighty glory·, enduring wealth, and prosperity.

19 Ang bunga ko ay maigi kay sa ginto, oo, kay sa dalisay na ginto; at ang pakinabang sa akin kay sa piling pilak.

My fruit is better than gold, yes, than fine gold; my yield than choice silver.

20 Ako'y lumalakad sa daan ng katuwiran, sa gitna ng mga landas ng kahatulan:

I walk in the way of righteousness, in the middle of the paths of mishpat ·justice·;

21 Upang aking papagmanahin ng pag-aari yaong nagsisiibig sa akin, at upang aking mapuno ang kanilang ingatang-yaman.

That I may give wealth to those who 'ahav ·affectionately love· me. I fill their treasuries.

22 Inari ako ng Panginoon sa pasimula ng kaniyang lakad, bago pinasimulan ang kaniyang mga gawa ng una.

“Adonai possessed me in the beginning of his work, before his deeds of old.

23 Ako'y nalagay mula noong araw mula ng walang pasimula, bago nalikha ang lupa.

I was set up from everlasting, from the beginning, before the earth existed.

24 Ako'y nailabas ng wala pang mga kalaliman; nang wala pang mga bukal na sagana ng tubig.

When there were no depths, I was born, when there were no springs abounding with water.

25 Bago ang mga bundok ay nalagay, bago ang mga burol ay ako'y nailabas:

Before the mountains were settled in place, before the hills, I was born;

26 Samantalang hindi pa niya nililikha ang lupa, ni ang mga parang man, ni ang pasimula man ng alabok ng sanglibutan.

while as yet he had not made the earth, nor the fields, nor the beginning of the dust of the world.

27 Nang kaniyang itatag ang langit nandoon ako: nang siya'y maglagay ng balantok sa balat ng kalaliman:

When he established the heavens, I was there; when he set a circle on the surface of the deep,

28 Nang kaniyang pagtibayin ang langit sa itaas: nang maging matibay ang mga bukal ng kalaliman:

when he established the clouds above, when the springs of the deep became strong,

29 Nang bigyan niya ang dagat ng kaniyang hangganan, upang huwag salangsangin ng tubig ang kaniyang utos: nang kaniyang iayos ang mga patibayan ng lupa:

when he gave to the sea its boundary by his statute, that the waters should not violate the word of his mouth, when he marked out the foundations of the earth;

30 Nasa siping nga niya ako na gaya ng matalinong manggagawa: at ako ang kaniyang ligaya sa araw-araw, na nagagalak na lagi sa harap niya;

then I was the craftsman by his side. I was a delight day by day, always rejoicing before him,

31 Na nagagalak sa kaniyang tinatahanang lupa; at ang aking kaaliwan ay sa mga anak ng mga tao.

Rejoicing in his whole world. My delight was with the sons of men.

32 Ngayon nga, mga anak ko, dinggin ninyo ako: sapagka't mapalad ang nangagiingat ng aking mga daan.

“Now therefore, my sons, sh'ma ·hear obey· unto me, for blessed are those who keep my ways.

33 Mangakinig kayo ng turo, at kayo'y magpakapantas, at huwag ninyong tanggihan.

Sh'ma ·Hear obey· instruction, and be wise. Don’t refuse it.

34 Mapalad ang tao na nakikinig sa akin, na nagbabantay araw-araw sa aking mga pintuang-bayan, na naghihintay sa mga haligi ng aking mga pintuan.

Blessed is the man who sh'ma ·hears obeys· me, watching daily at my gates, waiting at my door posts.

35 Sapagka't sinomang nakakasumpong sa akin, ay nakakasumpong ng buhay. At magtatamo ng lingap ng Panginoon.

For whoever finds me, finds life, and will obtain favor from Adonai.

36 Nguni't siyang nagkakasala laban sa akin ay nagliligaw ng kaniyang sariling kaluluwa; silang lahat na nangagtatanim sa akin ay nagsisiibig ng kamatayan.

But he who sins against me wrongs his own soul. All those who hate me 'ahav ·affectionately love· death.”