< Mithali 1 >

1 Mithali za Solomoni mwana wa Daudi, mfalme wa Israeli:
LOS proverbios de Salomón, hijo de David, rey de Israel:
2 Kwa kupata hekima na nidhamu; kwa kufahamu maneno ya busara;
Para entender sabiduría y doctrina; para conocer las razones prudentes;
3 kwa kujipatia nidhamu na busara, kufanya lililo sawa, haki na bila kupendelea;
Para recibir el consejo de prudencia, justicia, y juicio y equidad;
4 huwapa busara wajinga, maarifa na akili kwa vijana;
Para dar sagacidad á los simples, y á los jóvenes inteligencia y cordura.
5 wenye hekima na wasikilize nao waongeze elimu yao, wenye kupambanua na wapate mwongozo;
Oirá el sabio, y aumentará el saber; y el entendido adquirirá consejo;
6 kwa kufahamu mithali na mifano, misemo na vitendawili vya wenye hekima.
Para entender parábola y declaración; palabras de sabios, y sus dichos oscuros.
7 Kumcha Bwana ndicho chanzo cha maarifa, lakini wapumbavu hudharau hekima na adabu.
El principio de la sabiduría es el temor de Jehová: los insensatos desprecian la sabiduría y la enseñanza.
8 Mwanangu, sikiliza mwongozo wa baba yako, wala usiyaache mafundisho ya mama yako.
Oye, hijo mío, la doctrina de tu padre, y no desprecies la dirección de tu madre:
9 Hayo yatakuwa taji la maua la neema kichwani pako, na mkufu wa kuipamba shingo yako.
Porque adorno de gracia serán á tu cabeza, y collares á tu cuello.
10 Mwanangu, kama wenye dhambi wakikushawishi, usikubaliane nao.
Hijo mío, si los pecadores te quisieren engañar, no consientas.
11 Kama wakisema, “Twende tufuatane; tukamvizie mtu na kumwaga damu, njoo tukavizie nafsi isiyo na hatia;
Si dijeren: Ven con nosotros, pongamos asechanzas á la sangre, acechemos sin motivo al inocente;
12 tuwameze wakiwa hai kama kaburi, wakiwa wazima kama wale wanaotumbukia shimoni. (Sheol h7585)
Los tragaremos vivos como el sepulcro, y enteros, como los que caen en sima; (Sheol h7585)
13 Tutapata aina zote za vitu vya thamani na kujaza nyumba zetu kwa nyara.
Hallaremos riquezas de todas suertes, henchiremos nuestras casas de despojos;
14 Njoo ushirikiane nasi, vitu vyote tutakavyopata tutagawana.”
Echa tu suerte entre nosotros; tengamos todos una bolsa:
15 Mwanangu, usiandamane nao. Usiweke mguu wako katika njia zao,
Hijo mío, no andes en camino con ellos; aparta tu pie de sus veredas:
16 kwa kuwa miguu yao hukimbilia kwenye dhambi, ni wepesi kumwaga damu.
Porque sus pies correrán al mal, é irán presurosos á derramar sangre.
17 Tazama ni jinsi gani ilivyo kazi bure kutandaza wavu wakati ndege wote wanakuona!
Porque en vano se tenderá la red ante los ojos de toda ave;
18 Watu hawa huvizia kumwaga damu yao wenyewe; hujivizia tu wenyewe!
Mas ellos á su propia sangre ponen asechanzas, y á sus almas tienden lazo.
19 Huu ndio mwisho wa wote ambao wanajipatia mali kwa hila; huuondoa uhai wa wale wenye mali.
Tales son las sendas de todo el que es dado á la codicia, [la cual] prenderá el alma de sus poseedores.
20 Hekima huita kwa sauti kuu barabarani, hupaza sauti yake kwenye viwanja vikubwa;
La sabiduría clama de fuera, da su voz en las plazas:
21 kwenye makutano ya barabara za mji zenye makelele mengi hupaza sauti, kwenye malango ya mji hutoa hotuba yake:
Clama en los principales lugares de concurso; en las entradas de las puertas de la ciudad dice sus razones:
22 “Enyi wajinga, mtangʼangʼania ujinga wenu hadi lini? Mpaka lini wenye mizaha watafurahia mizaha, na wapumbavu kuchukia maarifa?
¿Hasta cuándo, oh simples, amaréis la simpleza, y los burladores desearán el burlar, y los insensatos aborrecerán la ciencia?
23 Kama mngekuwa mmeitikia karipio langu, ningekuwa nimemimina roho yangu kwenu na kuwafahamisha maneno yangu.
Volveos á mi reprensión: he aquí yo os derramaré mi espíritu, y os haré saber mis palabras.
24 Lakini kwa kuwa mlinikataa nilipowaita na hakuna yeyote aliyekubali niliponyoosha mkono wangu,
Por cuanto llamé, y no quisisteis; extendí mi mano, y no hubo quien escuchase;
25 kwa kuwa mliyapuuza mashauri yangu yote na hamkukubali karipio langu,
Antes desechasteis todo consejo mío, y mi reprensión no quisisteis:
26 mimi nami nitawacheka katika maafa yenu, nitawadhihaki wakati janga litawapata:
También yo me reiré en vuestra calamidad, y me burlaré cuando [os] viniere lo que teméis;
27 wakati janga litawapata kama tufani, wakati maafa yatawazoa kama upepo wa kisulisuli, wakati dhiki na taabu zitawalemea.
Cuando viniere como una destrucción lo que teméis, y vuestra calamidad llegare como un torbellino; cuando sobre vosotros viniere tribulación y angustia.
28 “Ndipo watakaponiita lakini sitawajibu; watanitafuta lakini hawatanipata.
Entonces me llamarán, y no responderé; buscarme han de mañana, y no me hallarán:
29 Kwa kuwa walichukia maarifa, wala hawakuchagua kumcha Bwana,
Por cuanto aborrecieron la sabiduría, y no escogieron el temor de Jehová,
30 kwa kuwa hawakukubali mashauri yangu, na kukataa maonyo yangu,
Ni quisieron mi consejo, y menospreciaron toda reprensión mía:
31 watakula matunda ya njia zao, na watashibishwa matunda ya hila zao.
Comerán pues del fruto de su camino, y se hartarán de sus consejos.
32 Kwa kuwa ukaidi wa wajinga utawaua, nako kuridhika kwa wajinga kutawaangamiza.
Porque el reposo de los ignorantes los matará, y la prosperidad de los necios los echará á perder.
33 Lakini yeyote anisikilizaye ataishi kwa usalama, atatulia, bila kuwa na hofu ya madhara.”
Mas el que me oyere, habitará confiadamente, y vivirá reposado, sin temor de mal.

< Mithali 1 >