< San Mateo 13 >

1 Y aquel día, saliendo Jesús de casa, se sentó junto a la mar.
Mu lumbu beni, Yesu wutotuka mu nzo ayi wuyenda vuanda mu muenda mbu.
2 Y se allegaron a él grandes multitudes; y entrándose él en una nave, se sentó, y toda la multitud estaba en la ribera.
Nkangu wuwombo wu batu bayiza va kaba. Diawu kakumina mu nlungu ayi wuvuanda muawu. Nkangu woso wu batu wuba va disimu.
3 Y les habló muchas cosas por parábolas, diciendo: He aquí, el que sembraba salió a sembrar.
Wuba longa mambu mawombo mu zinongo. Buna wuba kamba: —Nkuni wumosi wuyenda ku muanga mbongo.
4 Y sembrando, parte de la simiente cayó junto al camino, y vinieron las aves, y la comieron.
Bu kaba muanga mbongo; ndambu yibua mu ndambu nzila, zinuni ziyiza mana kuyidoda.
5 Y parte cayó en pedregales, donde no tenía mucha tierra; y nació luego, porque no tenía tierra profunda:
Ndambu yinkaka yibua va matadi; vuma beni vasia ba ntoto wuwombo ko; zitheti zivika mena bila ntoto wusia ba phiba ko.
6 Mas en saliendo el sol, se quemó, y se secó, porque no tenía raíz.
Vayi muini wungolo bu wutotuka, mintuidila beni miyokana ayi miyuma bila mianzi miawu misia kota ko mboti mu tsi ntoto.
7 Y parte cayó entre espinas, y las espinas crecieron, y la ahogaron.
Zitheti zinkaka zibua va zitsendi. Zitsendi beni zimena ayi zifietikisa mintuidila beni.
8 Y parte cayó en buena tierra, y dio fruto; uno de a ciento, y otro de a sesenta, y otro de a treinta.
Vayi zinkaka zibua mu ntoto wumboti ayi zibuta mimbutu miwombo: lumosi khama yimosi; lunkaka makumasambunu ayi lukaka makumatatu.
9 Quien tiene oídos para oír, oiga.
Woso widi matu ma wila buna bika kawa.
10 Entonces llegándose los discípulos, le dijeron: ¿Por qué les hablas por parábolas?
Minlonguki mifikama ayi minyuvula: —Bila mbi wulembo sadila zinongo mu kuba yolukila e?
11 Y él respondiendo, les dijo: Porque a vosotros es concedido saber los misterios del reino de los cielos, mas a ellos no es concedido.
Buna niandi wuba vutudila: —Beno lutambula diluaku di zabila mansueki ma Kipfumu ki Diyilu, vayi bawu basia kuma tambula ko.
12 Porque a cualquiera que tiene, se le dará, y tendrá más; mas al que no tiene, aun lo que tiene le será quitado.
Bila mutu wowo widi bima, bela kumvana ayi wela baka biwombo biviatukidi tezo. Vayi mutu wowo kambulu bima, wela ziono fiofi fidi yandi.
13 Por eso les hablo por parábolas; porque viendo no ven, y oyendo no oyen, ni entienden.
Diawu ndikubakambilanga mu zinongo bila balembo tadi vayi bakadi mona, ka diambu ko batembi makutu vayi bakadi wa ayi bakadi sudika.
14 De manera que se cumple en ellos la profecía de Isaías, que dice: De oído oiréis, y no entenderéis; y viendo veréis, y no percibiréis.
Mavangimini bobo mu diambu di dedikisa mambu mbikudi Ezayi kabikula mu diambu diawu: Wa, luela wa kueno vayi lulendi sudika ko. Tala, luela tala kueno vayi lulendi mona ko.
15 Porque el corazón de este pueblo está engrosado, y de los oídos oyen pesadamente, y de sus ojos guiñan; para que no vean de los ojos, y oigan de los oídos, y del corazón entiendan, y se conviertan, y yo los sane.
Bila mintima mi batu baba miyikidi ngolo banga matadi. Bamengi kuawu wa. Bazibikidi meso mawu; bila nganu meso mawu malenda mona, makutu mawu malenda wa, mintima miawu milenda sudika, bila nganu balenda balula mavanga ayi nganu ndenda kuba belusa!
16 Mas bienaventurados vuestros ojos, porque ven; y vuestros oídos, porque oyen.
Vayi khini kuidi beno bila meso meno malembo moni ayi makutu meno malembo wi.
17 Porque de cierto os digo, que muchos profetas y justos desearon ver lo que vosotros veis, y no lo vieron; y oír lo que vosotros oís, y no lo oyeron.
Bukiedika ndikulukamba ti mimbikudi miwombo ayi batu bawombo basonga baba tsatu mu mona mambu momo lulembo moni vayi basia mamona ko; ayi baba tsatu mu wa mambu ma lulembo wi vayi basia mawa ko.
18 Oíd pues vosotros la parábola del que siembra.
—Luwa tsundu yi nongo yoyi ndilukembi, nongo yi nkuni:
19 Oyendo cualquiera la palabra del reino, y no entendiéndo la, viene el Malo, y arrebata lo que fue sembrado en su corazón. Este es el que fue sembrado junto al camino.
Yoso-yoso thangu mutu kawilu mambu ma kipfumu ayi kakadi kuma sukida, buna pheve yimbimbi yikuiza vuzanga mambu momo makunu mu ntimꞌandi. Yawu yoyi mbongo yibua va ndambu nzila.
20 Y el que fue sembrado en pedregales, éste es el que oye la palabra, y luego la recibe con gozo.
Mbongo yoyi yibua va matadi yawu mutu wuwa mambu ma Nzambi ayi wutumbu vika ku matambula mu khini.
21 Mas no tiene raíz en sí, antes es temporal; porque venida la aflicción o la persecución por la palabra, luego se ofende.
Sumbu yisia ba mianzi ko buna yisia zingila ko. Ziphasi voti yamusu bu bizidi mu diambu di mambu ma kipfumu, buna wuvika buanga nsualu.
22 Y el que fue sembrado en espinas, éste es el que oye la palabra; mas la congoja de este siglo y el engaño de las riquezas ahogan la palabra, y viene a quedar sin fruto. (aiōn g165)
Mbongo yoyi yibua va zitsendi yawu mutu wuwa mambu ma Nzambi vayi mayindu mu diambu di luzingu lualu ayi mu diambu di kimvuama ki luvunu mamfietikisanga mambu ma Nzambi ayi malendi vana diluaku ko muingi mbongo beni yibuta. (aiōn g165)
23 Mas el que fue sembrado en buena tierra, éste es el que oye y entiende la palabra, el que también da el fruto; y lleva uno a ciento, y otro a sesenta, y otro a treinta.
Vayi mbongo yoyi yibua va ntoto wumboti yawu mutu wuwa mambu ma Nzambi ayi wusudika mawu; wumbutanga mimbutu khama yimosi, makumasambanu, makumatatu.
24 Otra parábola les propuso, diciendo: El reino de los cielos es semejante a un hombre que siembra buena simiente en su campo.
Yesu wuba kamba nongo yinkaka: —Kipfumu ki Diyilu kidedakani banga mutu wowo wukuna mabongo yimboti mu tsolꞌandi.
25 Mas durmiendo los hombres, vino su enemigo, y sembró cizaña entre el trigo, y se fue.
Vayi batu bu baba baleka mbeniꞌandi wuyiza kuna kiti ki mbimbi va khatitsika ble bosi wuyenda kuandi.
26 Y como la yerba salió, e hizo fruto, entonces la cizaña apareció también.
Ble bu kimena ayi kitotula zitsangu buna kiti ki mbimbi diaka kimena.
27 Y llegándose los siervos del padre de familias, le dijeron: Señor, ¿no sembraste buena simiente en tu campo? ¿Pues de donde tiene cizaña?
Buna bisadi bi pfumu yi tsola biyiza ku nyuvula: —Pfumu, keti mbongo yimboti wukunini mu tsolꞌaku e? Buna kuevi kubedi kiti kiaki kimbimbi e?
28 Y él les dijo: Algún enemigo ha hecho esto. Y los siervos le dijeron: ¿Pues quieres que vayamos, y la cojamos?
Niandi wuba vutudila: —Mbeni niandi wuvengi buawu. Buna bisadi binyuvula: —Tidi tuenda vuzi kiti kioki kimbimbi e?
29 Y él dijo: No; porque cogiendo la cizaña, no arranquéis también con ella el trigo.
Pfumu wuvutula: —Nana! Bila beno vuza kiti kioki buna lulenda vuza ayi ble.
30 Dejád crecer juntamente lo uno y lo otro hasta la siega; y al tiempo de la siega yo diré a los segadores: Cogéd primero la cizaña, y atádla en manojos para quemarla; mas el trigo allegádlo en mi alfolí.
Bikanu biabi biodi biyedila va kimosi nate mu thangu yela velo mimbutu. Buna mu thangu yina, ndiela kamba batu ba kisalu: “vuzanu theti kiti kioki kimbimbi bosi lukanga kiawu mu minko mu diambu luyoka kiawu. Bosi luela vela ble ayi luela ku yitula ku yilu banga kiama.”
31 Otra parábola les propuso, diciendo: El reino de los cielos es semejante al grano de mostaza, que tomándolo alguno lo sembró en su campo:
Yesu wuba kamba nongo yinkaka: —Kipfumu ki Diyilu kidedakani banga luteti lu mutalide. Mutu wumosi wubonga luawu ayi wukuna luawu mu tsolꞌandi.
32 El cual a la verdad es el más pequeño de todas las simientes; mas cuando ha crecido, es el mayor de todas las hortalizas; y se hace árbol, que vienen las aves del cielo, y hacen nidos en sus ramas.
Luteti beni luviokidi zitheti zioso mu keva vayi enati lumenini buna lumviokanga bikunusu bioso mu kula ayi lunkitukanga nti. Muawu zinuni zieti kuiza ayi vanga zindiala ziawu mu matafi mandi.
33 Otra parábola les dijo: El reino de los cielos es semejante a la levadura, que tomándola una mujer, la esconde en tres medidas de harina, hasta que todo se leude.
Wuba kamba nongo yinkaka: —Kipfumu ki Diyilu kidedakani banga luvi lolo nketo kabongidi ayi sobikisidi luawu mu bitezo bitatu bi falina nate yimvimbisa falina yoso.
34 Todo esto habló Jesús por parábolas a la multitud; y nada les habló sin parábolas;
Yesu mu zinongo katubila mambu moso momo kuidi nkangu wu batu ayi kadi khumbu yimosi kela tuba mambu mu kambu sadila nongo.
35 Para que se cumpliese lo que fue dicho por el profeta, que dijo: Abriré en parábolas mi boca: rebosaré cosas escondidas desde la fundación del mundo.
Buawu bobo bu dedikinina mambu matuba mbikudi: Ndiela kuba yolukila mu zinongo, Ndiela kuba zabakisa mansueki momo masuama tona nza yivangulu.
36 Entonces, enviadas las multitudes, Jesús se vino a casa; y llegándose a él sus discípulos, le dijeron: Decláranos la parábola de la cizaña del campo.
Yesu bu kasindika nkangu, bosi wukota mu nzo. Minlonguki miandi mifikama va kaba ayi minyuvula: —Wutusudikisa nongo yi kiti ki mbimbi kiba mu tsola.
37 Y respondiendo él, les dijo: El que siembra la buena simiente es el Hijo del hombre.
Yesu wuvutula: —Muana Mutu niandi mutu kunini mbongo yi mboti.
38 El campo es el mundo; la buena simiente son los hijos del reino; y la cizaña son los hijos del Malo;
Tsola yidi nza, mbongo yi mboti yidi bana ba Kipfumu; kiti ki mbimbi kidi bana ba satana.
39 El enemigo que la sembró, es el diablo; la siega es el fin del mundo; y los segadores son los ángeles. (aiōn g165)
Satana, niandi mbeni yoyi yikuna kiti ki mbimbi. Thangu yi vela mimbutu yawu tsukulu yi nza, zimbasi ziawu bisadi bi tsola. (aiōn g165)
40 De manera que como es cogida la cizaña, y quemada a fuego, así será en el fin de este siglo. (aiōn g165)
Boso bumvuzulungu kiti ki mbimbi ayi kimvikulungu ku mbazu; buawu bobo buela bela mu tsukulu yi nza. (aiōn g165)
41 Enviará el Hijo del hombre sus ángeles, y cogerán de su reino todos los estorbos, y los que hacen iniquidad;
Muana Mutu wela fidisa zimbasi ziandi ayi ziela botula, mu kipfumu kiandi, bima bioso biobi bintotulanga masumu ayi bobo beti vanganga mambimbi.
42 Y los echarán en el horno de fuego: allí será el lloro, y el crujir de dientes.
Zimbasi ziela loza batu beni ku mfulu yi mbazu. Kuna kuidi bidilu ayi nkuetosolo wu meno.
43 Entonces los justos resplandecerán, como el sol, en el reino de su Padre. El que tiene oídos para oír, oiga.
Buna batu basonga, bela lezama banga thangu mu Kipfumu ki Dise diawu. Woso widi matu ma wilu buna bika kawa!
44 También el reino de los cielos es semejante al tesoro escondido en un campo, el cual hallado, el hombre lo encubre; y de gozo de él, va, y vende todo lo que tiene, y compra aquel campo.
—Kipfumu ki Diyilu kidedakani banga kima kithalu, kisueko mu tsola. Mutu niandi kuenda kibakula, maka sueka diaka kiawu. Bosi mu khini yina, buna wela kuenda sumbisa bima biandi bioso ayi sumba tsola beni yina.
45 Asimismo el reino de los cielos es semejante a un hombre tratante, que busca buenas perlas:
Kipfumu ki Diyilu kidedakani diaka banga mukhita wowo wuntombanga bilunga bi kitoko.
46 Que hallando una preciosa perla, fue, y vendió todo lo que tenía, y la compró.
Enati bakudi lunga kimosi kithalu yiwombo, buna wela kuenda sumbisa bima biandi bioso ayi sumba lunga beni.
47 También el reino de los cielos es semejante a una red, que echada en la mar, coge de todas suertes:
Kipfumu ki diyilu kidedakani diaka banga dikondi diodi balozidi mu mbu ayi dibuididi zimbisi ziphila mu phila.
48 La cual siendo llena, la sacaron a la orilla; y sentados cogieron lo bueno en vasijas, y lo malo echaron fuera.
Diawu wala, banlobi mbizi ba dituta ku disimu. Bosi bavuanda ayi batula mboti mu bipani ayi miloza ziozi zimbimbi.
49 Así será en el fin del siglo: saldrán los ángeles, y apartarán a los malos de entre los justos, (aiōn g165)
Buawu bobo buela bela mu tsukulu yi ntoto: Zimbasi ziela kuiza mu vambisa batu bambimbi va khatitsika batu basonga. (aiōn g165)
50 Y los echarán en el horno del fuego: allí será el lloro, y el crujir de dientes.
Buna ziela loza batu bambimbi ku mfulu yi mbazu kuna kuidi bidilu ayi nkuetosolo yi meno.
51 Díceles Jesús: ¿Habéis entendido todas estas cosas? Ellos responden: Si, Señor.
—Lusudikidi mambu moso mama e? Bavutula: —Nyinga.
52 Y él les dijo: Por eso todo escriba docto en el reino de los cielos es semejante a un padre de familia, que saca de su tesoro cosas nuevas y cosas viejas.
Buna mu manisa Yesu wuba kamba: —Diawu kadika nsoniki wu Mina wulonguka mambu ma Diyilu, dedikini banga pfumu yi nzo yimbonga bima bimona bithalu ayi bikhulu mu kiuka kiandi.
53 Y aconteció que acabando Jesús estas parábolas, pasó de allí.
Thangu Yesu kamanisa tuba zinongo ziozi wukatuka kuna,
54 Y venido a su tierra, les enseñó en la sinagoga de ellos, de tal manera que ellos estaban fuera de sí, y decían: ¿De dónde tiene éste esta sabiduría, y estas maravillas?
wuvutuka ku divula diandi. Wutona longa mu nzo yi lukutukunu. Buna basimina ayi batuba: —Buna kuevi kabakidi nzayilu yoyi ayi lulendo lolo luvangila bikumu biobi e?
55 ¿No es éste el hijo del carpintero? ¿No se llama su madre María; y sus hermanos, Santiago, y Joses, y Simón, y Júdas?
Keti niandi muana salaphati? Maliya diawu ko dizina di ngudi andi? Bosi Zaki, Zozefi, Simoni ayi Yuda basi ko bakhomba bandi zi babakala?
56 ¿Y no están todas sus hermanas con nosotros? ¿De dónde pues tiene éste todo esto?
Bosi bakhomba bandi zi baketo, keti zinkalanga yeto vava? Vayi niandi kuevi kabakidi mambu moso momo?
57 Y se escandalizaban en él; mas Jesús les dijo: No hay profeta sin honra, sino en su tierra, y en su casa.
Niandi wuba kandika babika kunwilukila. Vayi Yesu wuba kamba: —Mbikudi katambulanga minsua mu tsi andi ko ayi mu dikanda diandi ko.
58 Y no hizo allí muchas maravillas, a causa de la incredulidad de ellos.
Diawu kasi vanga kuna bikumu biwombo ko mu diambu di kambu kuawu ku minu.

< San Mateo 13 >