Proverbios 14

1 La mujer sabia edifica su casa, la necia con sus manos la derriba.

Mądra niewiasta buduje dom swój; ale go głupia rękami swemi rozwala.

2 El que teme a Yahvé, va por el camino derecho, el que lo menosprecia, camina por sendas tortuosas.

Kto chodzi w szczerości swojej, boi się Pana; ale przewrotny w drogach swoich gardzi nim.

3 En la boca del necio está el azote de su orgullo; mas a los sabios les sirven de guarda sus labios.

W ustach głupiego jest rózga hardości; ale wargi mądrych strzegą ich.

4 Sin bueyes queda vacío el pesebre; en la mies abundante se muestra la fuerza del buey.

Gdzie niemasz wołów, żłób jest próżny; ale siłą wołów mnoży się obfitość zboża.

5 El testigo fiel no miente, el testigo falso, empero, profiere mentiras.

Świadek prawdziwy nie kłamie; ale świadek fałszywy mówi kłamstwo.

6 El mofador busca la sabiduría, y no da con ella; el varón sensato, en cambio, se instruye fácilmente.

Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.

7 Toma tú el rumbo opuesto al que sigue el necio, pues no encuentras en él palabras de sabiduría.

Idź precz od oblicza męża głupiego, gdyż nie znajdziesz przy nim warg umiejętności.

8 La sabiduría del prudente está en conocer su camino, mas a los necios los engaña su necedad.

Mądrość ostrożnego jest rozumieć drogę swoję, ale głupstwo głupich jest zdrada.

9 El necio se ríe de la culpa; mas entre los justos mora la gracia.

Każdy głupi nakrywa grzech, a między uprzejmymi mieszka przyjaźń.

10 El corazón conoce sus propias amarguras, y en su alegría no puede participar ningún extraño.

Serce każdego uznaje gorzkość duszy swojej, a do wesela jego nie przymięsza się obcy.

11 La casa de los impíos será arrasada, pero florecerá la morada de los justos.

Dom niezbożnych zgładzony będzie; ale przybytek cnotliwych zakwitnie.

12 Caminos hay que a los ojos parecen rectos, mas en su remate está la muerte.

Zda się pod czas droga być prosta człowiekowi; wszakże dokończenie jej jest drogą na śmierć.

13 Aun en la risa siente el corazón su dolor, y la alegría termina en tristeza.

Także i w śmiechu boleje serce, a koniec wesela bywa smutek.

14 De sus caminos se harta el insensato, como de sus frutos el hombre de bien.

Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.

15 El simple cree cualquier cosa, el hombre cauto mira dónde pone su pie.

Prostak wierzy każdemu słowu; ale ostrożny zrozumiewa postępki swoje.

16 El sabio es temeroso y se aparta del mal; el fatuo se arroja sin pensar nada.

Mądry się boi, i odstępuje od złego; ale głupi dociera, i śmiałym jest.

17 El que pronto se enoja comete locuras, y el malicioso será odiado.

Porywczy człowiek dopuszcza się głupstwa, a mąż złych myśli w nienawiści bywa.

18 Los simples recibirán por herencia la necedad, mientras los juiciosos se coronan de sabiduría.

Głupstwo prostacy dziedzicznie trzymają; ale ostrożni bywają koronowani umiejętnością.

19 Se postran los malos ante los buenos, y los impíos a las puertas de los justos.

źli się kłaniają przed dobrymi, a niepobożni stoją u drzwi sprawiedliwego.

20 El pobre es odioso aun a su propio amigo, el rico tiene numerosos amigos.

Ubogi bywa i u przyjaciela swego w nienawiści; ale wiele jest tych, którzy bogatego miłują.

21 Peca quien menosprecia a su prójimo, bienaventurado el que se apiada de los pobres.

Bliźnim swym grzesznik pogardza; ale kto ma litość nad ubogimi, błogosławionym jest.

22 ¡Cómo yerran los que maquinan el mal! ¡Y cuánta gracia y verdad obtienen los que obran el bien!

Izali nie błądzą, którzy wymyślają złe? a miłosierdzie i prawda należy tym, którzy wymyślają dobre.

23 En todo trabajo hay fruto, mas el mucho hablar solo conduce a la miseria.

W każdej pracy bywa pożytek; ale gołe słowo warg tylko do nędzy służy.

24 Las riquezas pueden servir de corona para un sabio, mas la necedad de los necios es siempre necedad.

Bogactwo mądrych jest koroną ich; ale głupstwo głupich zostaje głupstwem.

25 El testigo veraz salva las vidas; pero el que profiere mentiras es un impostor.

Świadek prawdziwy wyzwala duszę; ale fałszywy kłamstwo mówi.

26 Del temor de Yahvé viene la confianza del fuerte, y sus hijos tendrán un refugio.

Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.

27 El temor de Yahvé es fuente de vida para escapar de los lazos de la muerte.

Bojaźń Pańska jest źródło żywota ku uchronieniu się sideł śmierci.

28 La gloria del rey está en el gran número de su pueblo; la escasez de gente es la ruina del príncipe.

W mnóstwie ludu jest zacność królewska; ale w trosze ludu zniszczenie hetmana.

29 El tardo en airarse es rico en prudencia, el impaciente pone de manifiesto su necedad.

Nierychły do gniewu jest bogaty w rozum; ale porywczy pokazuje głupstwo.

30 Un corazón tranquilo es vida del cuerpo, carcoma de los huesos es la envidia.

Serce zdrowe jest żywotem ciała; ale zazdrość jest zgniłością w kościach.

31 Quien oprime al pobre ultraja a su Creador, mas le honra aquel que del necesitado se compadece.

Kto ciemięży ubogiego, uwłacza stworzycielowi jego; ale go czci, kto ma litość nad ubogim.

32 Al malvado le pierde su propia malicia; el justo, al contrario, tiene esperanza cuando muere.

Dla złości swojej wygnany bywa niepobożny; ale sprawiedliwy nadzieję ma i przy śmierci swojej.

33 En el corazón del prudente mora la sabiduría; incluso los ignorantes la reconocerán.

W sercu mądrego odpoczywa mądrość, ale wnet poznać, co jest w sercu głupich.

34 La justicia enaltece a un pueblo; el pecado es el oprobio de las naciones.

Sprawiedliwość wywyższa naród; ale grzech jest ku pohańbieniu narodów.

35 El ministro sabio es para el rey objeto de favor, el inepto, objeto de ira.

Król łaskaw bywa na sługę roztropnego; ale się gniewa na tego, który mu hańbę czyni.