ลูก: 14

1 อนนฺตรํ วิศฺรามวาเร ยีเศา ปฺรธานสฺย ผิรูศิโน คฺฤเห โภกฺตุํ คตวติ เต ตํ วีกฺษิตุมฺ อาเรภิเรฯ

anantaraṁ viśrāmavārē yīśau pradhānasya phirūśinō gr̥hē bhōktuṁ gatavati tē taṁ vīkṣitum ārēbhirē|

2 ตทา ชโลทรี ตสฺย สมฺมุเข สฺถิต: ฯ

tadā jalōdarī tasya sammukhē sthitaḥ|

3 ตต: ส วฺยวสฺถาปกานฺ ผิรูศินศฺจ ปปฺรจฺฉ, วิศฺรามวาเร สฺวาสฺถฺยํ กรฺตฺตวฺยํ น วา? ตตเสฺต กิมปิ น ปฺรตฺยูจุ: ฯ

tataḥ sa vyavasthāpakān phirūśinaśca papraccha, viśrāmavārē svāsthyaṁ karttavyaṁ na vā? tatastē kimapi na pratyūcuḥ|

4 ตทา ส ตํ โรคิณํ สฺวสฺถํ กฺฤตฺวา วิสสรฺช;

tadā sa taṁ rōgiṇaṁ svasthaṁ kr̥tvā visasarja;

5 ตานุวาจ จ ยุษฺมากํ กสฺยจิทฺ ครฺทฺทโภ วฺฤษโภ วา เจทฺ ครฺตฺเต ปตติ ตรฺหิ วิศฺรามวาเร ตตฺกฺษณํ ส กึ ตํ โนตฺถาปยิษฺยติ?

tānuvāca ca yuṣmākaṁ kasyacid garddabhō vr̥ṣabhō vā cēd garttē patati tarhi viśrāmavārē tatkṣaṇaṁ sa kiṁ taṁ nōtthāpayiṣyati?

6 ตตเสฺต กถายา เอตสฺยา: กิมปิ ปฺรติวกฺตุํ น เศกุ: ฯ

tatastē kathāyā ētasyāḥ kimapi prativaktuṁ na śēkuḥ|

7 อปรญฺจ ปฺรธานสฺถานมโนนีตตฺวกรณํ วิโลกฺย ส นิมนฺตฺริตานฺ เอตทุปเทศกถำ ชคาท,

aparañca pradhānasthānamanōnītatvakaraṇaṁ vilōkya sa nimantritān ētadupadēśakathāṁ jagāda,

8 ตฺวํ วิวาหาทิโภเชฺยษุ นิมนฺตฺริต: สนฺ ปฺรธานสฺถาเน โมปาเวกฺษี: ฯ ตฺวตฺโต เคารวานฺวิตนิมนฺตฺริตชน อายาเต

tvaṁ vivāhādibhōjyēṣu nimantritaḥ san pradhānasthānē mōpāvēkṣīḥ| tvattō gauravānvitanimantritajana āyātē

9 นิมนฺตฺรยิตาคตฺย มนุษฺยาไยตไสฺม สฺถานํ เทหีติ วากฺยํ เจทฺ วกฺษฺยติ ตรฺหิ ตฺวํ สงฺกุจิโต ภูตฺวา สฺถาน อิตรสฺมินฺ อุปเวษฺฏุมฺ อุทฺยํสฺยสิฯ

nimantrayitāgatya manuṣyāyaitasmai sthānaṁ dēhīti vākyaṁ cēd vakṣyati tarhi tvaṁ saṅkucitō bhūtvā sthāna itarasmin upavēṣṭum udyaṁsyasi|

10 อสฺมาตฺ การณาเทว ตฺวํ นิมนฺตฺริโต คตฺวา'ปฺรธานสฺถาน อุปวิศ, ตโต นิมนฺตฺรยิตาคตฺย วทิษฺยติ, เห พนฺโธ โปฺรจฺจสฺถานํ คโตฺวปวิศ, ตถา สติ โภชโนปวิษฺฏานำ สกลานำ สากฺษาตฺ ตฺวํ มาโนฺย ภวิษฺยสิฯ

asmāt kāraṇādēva tvaṁ nimantritō gatvā'pradhānasthāna upaviśa, tatō nimantrayitāgatya vadiṣyati, hē bandhō prōccasthānaṁ gatvōpaviśa, tathā sati bhōjanōpaviṣṭānāṁ sakalānāṁ sākṣāt tvaṁ mānyō bhaviṣyasi|

11 ย: กศฺจิตฺ สฺวมุนฺนมยติ ส นมยิษฺยเต, กินฺตุ ย: กศฺจิตฺ สฺวํ นมยติ ส อุนฺนมยิษฺยเตฯ

yaḥ kaścit svamunnamayati sa namayiṣyatē, kintu yaḥ kaścit svaṁ namayati sa unnamayiṣyatē|

12 ตทา ส นิมนฺตฺรยิตารํ ชนมปิ ชคาท, มธฺยาเหฺน ราเตฺรา วา โภเชฺย กฺฤเต นิชพนฺธุคโณ วา ภฺราตฺฤคโณ วา ชฺญาติคโณ วา ธนิคโณ วา สมีปวาสิคโณ วา เอตานฺ น นิมนฺตฺรย, ตถา กฺฤเต เจตฺ เต ตฺวำ นิมนฺตฺรยิษฺยนฺติ, ตรฺหิ ปริโศโธ ภวิษฺยติฯ

tadā sa nimantrayitāraṁ janamapi jagāda, madhyāhnē rātrau vā bhōjyē kr̥tē nijabandhugaṇō vā bhrātr̥gaṇō vā jñātigaṇō vā dhanigaṇō vā samīpavāsigaṇō vā ētān na nimantraya, tathā kr̥tē cēt tē tvāṁ nimantrayiṣyanti, tarhi pariśōdhō bhaviṣyati|

13 กินฺตุ ยทา เภชฺยํ กโรษิ ตทา ทริทฺรศุษฺกกรขญฺชานฺธานฺ นิมนฺตฺรย,

kintu yadā bhējyaṁ karōṣi tadā daridraśuṣkakarakhañjāndhān nimantraya,

14 ตต อาศิษํ ลปฺสฺยเส, เตษุ ปริโศธํ กรฺตฺตุมศกฺนุวตฺสุ ศฺมศานาทฺธารฺมฺมิกานามุตฺถานกาเล ตฺวํ ผลำ ลปฺสฺยเสฯ

tata āśiṣaṁ lapsyasē, tēṣu pariśōdhaṁ karttumaśaknuvatsu śmaśānāddhārmmikānāmutthānakālē tvaṁ phalāṁ lapsyasē|

15 อนนฺตรํ ตำ กถำ นิศมฺย โภชโนปวิษฺฏ: กศฺจิตฺ กถยามาส, โย ชน อีศฺวรสฺย ราเชฺย โภกฺตุํ ลปฺสฺยเต เสอว ธนฺย: ฯ

anantaraṁ tāṁ kathāṁ niśamya bhōjanōpaviṣṭaḥ kaścit kathayāmāsa, yō jana īśvarasya rājyē bhōktuṁ lapsyatē saēva dhanyaḥ|

16 ตต: ส อุวาจ, กศฺจิตฺ ชโน ราเตฺรา เภชฺยํ กฺฤตฺวา พหูนฺ นิมนฺตฺรยามาสฯ

tataḥ sa uvāca, kaścit janō rātrau bhējyaṁ kr̥tvā bahūn nimantrayāmāsa|

17 ตโต โภชนสมเย นิมนฺตฺริตโลกานฺ อาหฺวาตุํ ทาสทฺวารา กถยามาส, ขทฺยทฺรวฺยาณิ สรฺวฺวาณิ สมาสาทิตานิ สนฺติ, ยูยมาคจฺฉตฯ

tatō bhōjanasamayē nimantritalōkān āhvātuṁ dāsadvārā kathayāmāsa, khadyadravyāṇi sarvvāṇi samāsāditāni santi, yūyamāgacchata|

18 กินฺตุ เต สรฺวฺว เอไกกํ ฉลํ กฺฤตฺวา กฺษมำ ปฺรารฺถยาญฺจกฺริเรฯ ปฺรถโม ชน: กถยามาส, เกฺษตฺรเมกํ กฺรีตวานหํ ตเทว ทฺรษฺฏุํ มยา คนฺตวฺยมฺ, อเตอว มำ กฺษนฺตุํ ตํ นิเวทยฯ

kintu tē sarvva ēkaikaṁ chalaṁ kr̥tvā kṣamāṁ prārthayāñcakrirē| prathamō janaḥ kathayāmāsa, kṣētramēkaṁ krītavānahaṁ tadēva draṣṭuṁ mayā gantavyam, ataēva māṁ kṣantuṁ taṁ nivēdaya|

19 อโนฺย ชน: กถยามาส, ทศวฺฤษานหํ กฺรีตวานฺ ตานฺ ปรีกฺษิตุํ ยามิ ตสฺมาเทว มำ กฺษนฺตุํ ตํ นิเวทยฯ

anyō janaḥ kathayāmāsa, daśavr̥ṣānahaṁ krītavān tān parīkṣituṁ yāmi tasmādēva māṁ kṣantuṁ taṁ nivēdaya|

20 อปร: กถยามาส, วฺยูฒวานหํ ตสฺมาตฺ การณาทฺ ยาตุํ น ศกฺโนมิฯ

aparaḥ kathayāmāsa, vyūḍhavānahaṁ tasmāt kāraṇād yātuṁ na śaknōmi|

21 ปศฺจาตฺ ส ทาโส คตฺวา นิชปฺรโภ: สากฺษาตฺ สรฺวฺววฺฤตฺตานฺตํ นิเวทยามาส, ตโตเสา คฺฤหปติ: กุปิตฺวา สฺวทาสํ วฺยาชหาร, ตฺวํ สตฺวรํ นครสฺย สนฺนิเวศานฺ มารฺคำศฺจ คตฺวา ทริทฺรศุษฺกกรขญฺชานฺธานฺ อตฺรานยฯ

paścāt sa dāsō gatvā nijaprabhōḥ sākṣāt sarvvavr̥ttāntaṁ nivēdayāmāsa, tatōsau gr̥hapatiḥ kupitvā svadāsaṁ vyājahāra, tvaṁ satvaraṁ nagarasya sannivēśān mārgāṁśca gatvā daridraśuṣkakarakhañjāndhān atrānaya|

22 ตโต ทาโส'วทตฺ, เห ปฺรโภ ภวต อาชฺญานุสาเรณากฺริยต ตถาปิ สฺถานมสฺติฯ

tatō dāsō'vadat, hē prabhō bhavata ājñānusārēṇākriyata tathāpi sthānamasti|

23 ตทา ปฺรภุ: ปุน รฺทาสายากถยตฺ, ราชปถานฺ วฺฤกฺษมูลานิ จ ยาตฺวา มทียคฺฤหปูรณารฺถํ โลกานาคนฺตุํ ปฺรวรฺตฺตยฯ

tadā prabhuḥ puna rdāsāyākathayat, rājapathān vr̥kṣamūlāni ca yātvā madīyagr̥hapūraṇārthaṁ lōkānāgantuṁ pravarttaya|

24 อหํ ยุษฺมภฺยํ กถยามิ, ปูรฺวฺวนิมนฺตฺริตานเมโกปิ มมาสฺย ราตฺริโภชฺยสฺยาสฺวาทํ น ปฺราปฺสฺยติฯ

ahaṁ yuṣmabhyaṁ kathayāmi, pūrvvanimantritānamēkōpi mamāsya rātribhōjyasyāsvādaṁ na prāpsyati|

25 อนนฺตรํ พหุษุ โลเกษุ ยีโศ: ปศฺจาทฺ วฺรชิเตษุ สตฺสุ ส วฺยาฆุฏฺย เตภฺย: กถยามาส,

anantaraṁ bahuṣu lōkēṣu yīśōḥ paścād vrajitēṣu satsu sa vyāghuṭya tēbhyaḥ kathayāmāsa,

26 ย: กศฺจินฺ มม สมีปมฺ อาคตฺย สฺวสฺย มาตา ปิตา ปตฺนี สนฺตานา ภฺราตโร ภคิโมฺย นิชปฺราณาศฺจ, เอเตภฺย: สรฺเวฺวโภฺย มยฺยธิกํ เปฺรม น กโรติ, ส มม ศิโษฺย ภวิตุํ น ศกฺษฺยติฯ

yaḥ kaścin mama samīpam āgatya svasya mātā pitā patnī santānā bhrātarō bhagimyō nijaprāṇāśca, ētēbhyaḥ sarvvēbhyō mayyadhikaṁ prēma na karōti, sa mama śiṣyō bhavituṁ na śakṣyati|

27 ย: กศฺจิตฺ สฺวียํ กฺรุศํ วหนฺ มม ปศฺจานฺน คจฺฉติ, โสปิ มม ศิโษฺย ภวิตุํ น ศกฺษฺยติฯ

yaḥ kaścit svīyaṁ kruśaṁ vahan mama paścānna gacchati, sōpi mama śiṣyō bhavituṁ na śakṣyati|

28 ทุรฺคนิรฺมฺมาเณ กติวฺยโย ภวิษฺยติ, ตถา ตสฺย สมาปฺติกรณารฺถํ สมฺปตฺติรสฺติ น วา, ปฺรถมมุปวิศฺย เอตนฺน คณยติ, ยุษฺมากํ มธฺย เอตาทฺฤศ: โกสฺติ?

durganirmmāṇē kativyayō bhaviṣyati, tathā tasya samāptikaraṇārthaṁ sampattirasti na vā, prathamamupaviśya ētanna gaṇayati, yuṣmākaṁ madhya ētādr̥śaḥ kōsti?

29 โนเจทฺ ภิตฺตึ กฺฤตฺวา เศเษ ยทิ สมาปยิตุํ น ศกฺษฺยติ,

nōcēd bhittiṁ kr̥tvā śēṣē yadi samāpayituṁ na śakṣyati,

30 ตรฺหิ มานุโษยํ นิเจตุมฺ อารภต สมาปยิตุํ นาศกฺโนตฺ, อิติ วฺยาหฺฤตฺย สรฺเวฺว ตมุปหสิษฺยนฺติฯ

tarhi mānuṣōyaṁ nicētum ārabhata samāpayituṁ nāśaknōt, iti vyāhr̥tya sarvvē tamupahasiṣyanti|

31 อปรญฺจ ภินฺนภูปตินา สห ยุทฺธํ กรฺตฺตุมฺ อุทฺยมฺย ทศสหสฺราณิ ไสนฺยานิ คฺฤหีตฺวา วึศติสหเสฺร: ไสไนฺย: สหิตสฺย สมีปวาสิน: สมฺมุขํ ยาตุํ ศกฺษฺยามิ น เวติ ปฺรถมํ อุปวิศฺย น วิจารยติ เอตาทฺฤโศ ภูมิปติ: ก:?

aparañca bhinnabhūpatinā saha yuddhaṁ karttum udyamya daśasahasrāṇi sainyāni gr̥hītvā viṁśatisahasrēḥ sainyaiḥ sahitasya samīpavāsinaḥ sammukhaṁ yātuṁ śakṣyāmi na vēti prathamaṁ upaviśya na vicārayati ētādr̥śō bhūmipatiḥ kaḥ?

32 ยทิ น ศกฺโนติ ตรฺหิ ริปาวติทูเร ติษฺฐติ สติ นิชทูตํ เปฺรษฺย สนฺธึ กรฺตฺตุํ ปฺรารฺถเยตฯ

yadi na śaknōti tarhi ripāvatidūrē tiṣṭhati sati nijadūtaṁ prēṣya sandhiṁ karttuṁ prārthayēta|

33 ตทฺวทฺ ยุษฺมากํ มเธฺย ย: กศฺจินฺ มทรฺถํ สรฺวฺวสฺวํ หาตุํ น ศกฺโนติ ส มม ศิโษฺย ภวิตุํ น ศกฺษฺยติฯ

tadvad yuṣmākaṁ madhyē yaḥ kaścin madarthaṁ sarvvasvaṁ hātuṁ na śaknōti sa mama śiṣyō bhavituṁ na śakṣyati|

34 ลวณมฺ อุตฺตมมฺ อิติ สตฺยํ, กินฺตุ ยทิ ลวณสฺย ลวณตฺวมฺ อปคจฺฉติ ตรฺหิ ตตฺ กถํ สฺวาทุยุกฺตํ ภวิษฺยติ?

lavaṇam uttamam iti satyaṁ, kintu yadi lavaṇasya lavaṇatvam apagacchati tarhi tat kathaṁ svāduyuktaṁ bhaviṣyati?

35 ตท ภูมฺยรฺถมฺ อาลวาลราศฺยรฺถมปิ ภทฺรํ น ภวติ; โลกาสฺตทฺ พหิ: กฺษิปนฺติฯ ยสฺย โศฺรตุํ โศฺรเตฺร สฺต: ส ศฺฤโณตุฯ

tada bhūmyartham ālavālarāśyarthamapi bhadraṁ na bhavati; lōkāstad bahiḥ kṣipanti|yasya śrōtuṁ śrōtrē staḥ sa śr̥ṇōtu|